Ισοκράτης

Η Παιδεία ως πνευματική και ηθική καλλιέργεια βοηθά τους ανθρώπους να διατηρούν σε κάθε περίσταση τα χαρακτηριστικά του έλλογου όντος και της ηθικοπνευματικής υπόστασής τους, να ζουν τηρώντας το «μέτρον», σε κάθε έκφανση της ζωής τους: να είναι σεμνοί και συνετοί τις μέρες της ευτυχίας τους,  όταν τα πράγματα εξελίσσονται ευνοϊκά και επιτυγχάνουν τους στόχους που θέτουν· και στις μέρες της ατυχίας τους, όταν ανατρέπονται τα μέχρι τότε δεδομένα της ζωής τους, να βρίσκουν στην Παιδεία το ψυχικό αποκούμπι  τους (καταφύγιο).

Συνήθως, οι άνθρωποι, όταν ευτυχούν ή, όπως αλλιώς λέμε, διάγουν την περίοδο των «παχιών αγελάδων», θεωρούν ότι η ευτυχία τους θα είναι μόνιμη, ξεχνούν ότι τα γήινα είναι ευμετάβολα και ότι η ανθρώπινη ζωή υπόκειται στην επίδραση αστάθμητων παραγόντων·  αποχαλινώνονται από κάθε λογικό έλεγχο, χάνουν το « μέτρο» και  επιδίδονται στην ικανοποίηση των παθών τους, τα οποία, μέχρι τότε, παρέμεναν « εν υπνώσει». 

Και όταν, κάποτε, επέρχεται η περίοδος των «ισχνών αγελάδων» και μεταπίπτουν «από τα ψηλά στα χαμηλά κι από τα πολλά στα λίγα», τότε χάνουν, και πάλι, το «μέτρο», πανικοβάλλονται και κατατρύχονται από συναισθήματα  απόγνωσης και κατάθλιψης.

 Αντίθετα οι άνθρωποι, που  έχουν αποκτήσει ουσιαστική παιδεία και έχουν διαμορφώσει  μια βιοθεωρητική και κοσμοθεωρητική αντίληψη που  εδράζεται στην βαθιά γνώση της γήινης πραγματικότητας, του φαινομένου της ανθρώπινης ζωής και της φυσικής και κοινωνικής νομοτέλειας, είναι λιγότερο ευάλωτοι, στην περίπτωση  αλλαγής- « επί τα βελτίω ή επί τα χείρω»-  των εξωτερικών (υλικών) όρων της ζωής τους· κι αυτό συμβαίνει, διότι  η ανθρώπινη και η κοινωνική τους υπόσταση  εδράζεται- πρωτίστως- σε πνευματικές και ηθικές αξίες, από τις οποίες και αντλούν  το νόημα της ύπαρξής τους.

Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι δεν αισθάνονται συναισθήματα ικανοποίησης και ευφροσύνης, όταν οι προσπάθειές τους στέφονται από επιτυχία και  βελτιώνονται οι  υλικές συνθήκες της ζωής τους·  και ότι δεν επηρεάζονται αρνητικά στον συναισθηματικό τους κόσμο, όταν οι εξωτερικοί όροι της ζωής τους αλλάζουν επί το δυσμενέστερον. Αυτό που διαφοροποιεί τον κάτοχο της ουσιαστικής και βαθιάς Παιδείας από τον απαίδευτο είναι ότι ο πρώτος διατηρεί-σε μεγαλύτερο βαθμό- τον λογικό έλεγχο, κατά την θετική ή την αρνητική έκβαση των πραγμάτων, και ότι αναζητεί- σε κάθε περίπτωση- και βρίσκει εκείνα τα πνευματικά και ηθικά ερείσματα που θα του εξασφαλίσουν  τον αυτοσεβασμό προς τα «έσω» και την αξιοπρεπή παρουσία του προς τα «έξω».

Και όταν, αντί της οίησης και της αλαζονείας- που συνοδεύουν, συνήθως, τον κάτοχο του πλούτου, της δύναμης και της εξουσίας- η ζωή του ανθρώπου  «κοσμείται» από την σοφία του «μέτρου», την ηθική ανωτερότητα και την ευγένεια, την ευαισθησία και την σεμνότητα της απλότητας, ο «κεκοσμημένος», αντί της αντιπάθειας και του φθόνου, απολαμβάνει  την εκτίμηση  και τον σεβασμό της πλειονότητας των ανθρώπων.

Στην περίοδο της πανδημίας του κορονοϊού και των lockdown η παιδεία αποδείχτηκε, πράγματι, σπουδαίο καταφύγιο.

«Όλβιος όστις της Ιστορίας έσχεν μάθησιν»(ευτυχής είναι αυτός που γνωρίζει Ιστορία).

 Η αλήθεια της παραπάνω ρήσης του Ευριπίδη επιβεβαιώνεται και  στις μέρες του πανδημικού εγκλεισμού, διότι η γνώση της Ιστορίας βοηθά τους ανθρώπους να μην χάνουν την πίστη τους για την υπέρβαση των δυσμενών εξελίξεων που συμβαίνουν στην ανθρώπινη ζωή.

 Αυτοί που γνωρίζουν τι έχει συμβεί, σε ανάλογες περιπτώσεις  στο παρελθόν, ότι η φύση και η ανθρώπινη κοινωνία βρήκαν, τελικά, την δύναμη και  τους τρόπους, για να ξεπεράσουν τις κρίσεις και να συνεχίσουν την ζωή τους, παραμένουν αισιόδοξοι  και  εντείνουν τις προσπάθειές τους για την επάνοδο στην κανονικότητα και  την συνέχεια της κοινωνικής προόδου.

Η γνώση της Φιλοσοφίας και ο φιλοσοφικός στοχασμός, επίσης, βοηθά τον σκεπτόμενο άνθρωπο να ξεφύγει από την δίνη των δυσάρεστων πραγμάτων της καθημερινότητας  και να αναχθεί στην σφαίρα των διαχρονικών αξιών και των υψηλών νοημάτων της ανθρώπινης ύπαρξης.

Ευτυχείς και όσοι « θεραπεύουν» τα Γράμματα και τις Τέχνες, ως δημιουργοί ή ως μελετητές. Μέσα από τα δημιουργήματα του νου και της ανθρώπινης καλαισθησίας  ανοίγονται διάπλατα τα παράθυρα στον απέραντο κόσμο και στην συναρπαστική θέα της πολύμορφης ανθρώπινης ζωής, ελευθερώνεται ο περίκλειστος στην μοναξιά του άνθρωπος από τις φοβίες του, την μικρότητα και την μιζέρια της καθημερινότητας και  συναντιέται με τους άλλους  ανθρώπους, όπου γης. Συνομιλεί μαζί τους και  συμμερίζεται  την τύχη τους. Συμπάσχει  και συμμετέχει στους αγώνες  και στις αγωνίες τους.

Η Παιδεία, τέλος, δεν αποτελεί μόνον το ασφαλές καταφύγιο στην εμπόλεμη περίοδο της πανδημίας·  αποτελεί και τον ασφαλέστερο παράγοντα για την αποτελεσματική  καταπολέμηση της πανδημίας και αυτό, διότι η πιστή τήρηση των μέτρων κατά της πανδημίας εξαρτάται- σε μεγάλο βαθμό- από την συνείδηση της κοινωνικής ευθύνης  του κάθε ατόμου.

Και πάλι, λοιπόν, επαφίεται στην παιδεία του κάθε πολίτη, προκειμένου να κατανοήσει την αναγκαιότητα των θεσπιζόμενων μέτρων και να επιβεβαιώσει- εμπράκτως- ότι η προσωπική του ελευθερία και ευτυχία είναι απόλυτα συνδεδεμένη με την έννοια της ευθύνης.

Για τα πάντα, λοιπόν, « μέτρον άνθρωπος» και η παιδεία του!