Η προσφυγιά είναι ένα νόμισμα με δυο πλευρές. Κι η μικρασιατική καταστροφή, αλλά και η Συνθήκη της Λωζάννης που επέβαλε την υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, γέννησαν πολλούς πρόσφυγες. Ανάμεσά τους, οι λεγόμενοι Τουρκοκρητικοί. Κρητικοί μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα, που σε εφαρμογή της Συνθήκης της Λωζάννης ένα πρωί υποχρεωτικά μεταφέρθηκαν στη βορειοδυτική Μικρά Ασία. Οι περισσότεροι από αυτούς εγκαταστάθηκαν στην περιοχή του Αϊβαλιού και των Μοσχονησίων. Το περασμένο Σαββατοκύριακο 5 και 6 Οκτωβρίου έγινε στο Μοσχονήσι η ετήσια συνάντηση των Τουρκοκρητικών της Τουρκίας, των γνωστών στη γειτονική χώρα με το όνομα «Γκιριτλήδες», που πάει να πει Κρητικοί.

Η συνάντηση οργανώθηκε από την ιστοσελίδα www.giritturk.org και τον τοπικό Σύλλογο Προστασίας των Μοσχονησιών, ενώ στη διοργάνωση συμπαραστάθηκαν πολλοί ακόμα σύλλογοι. Ας σημειωθεί ότι σύντομα στο Αϊβαλί θα ιδρυθεί και επισήμως Σύλλογος Κρητικών.

Εκδηλώσεις…
Πολύς κόσμος συμμετείχε στις εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν το Σαββατοκύριακο. Θέματα των ομιλιών, η ανταλλαγή των πληθυσμών, το ταξίδι από την Κρήτη στην Τουρκία και φυσικά οι αναμνήσεις των Τουρκοκρητικών. Επίσης λειτούργησε και έκθεση με παλιές φωτογραφίες Τουρκοκρητικών του Μοσχονησιού.

Την Κυριακή το μεσημέρι, οι Μοσχονησιώτισσες μαγείρεψαν εξαιρετικά κρητικά φαγητά και οι εκδηλώσεις έκλεισαν με συναυλία κρητικής μουσικής από ελληνικό συγκρότημα. Παρόντες επίσης στην εκδήλωση, και πολίτες από τη Λέσβο, μέλη της Κίνησης «Συνύπαρξη και Επικοινωνία στο Αιγαίο», που στο χαιρετισμό τους αναφέρθηκαν στο «σημαντικότατο ρόλο που έπαιξαν οι Γκιριτλήδες στην ανάπτυξη σχέσεων φιλίας ανάμεσα στους δυο λαούς, κυρίως γιατί τους νιώθαμε πιο κοντά μας εξ αιτίας της γνώσης απ’ αυτούς της ελληνικής γλώσσας (κρητική διάλεκτος), αλλά και των κοινών στοιχείων του πολιτισμού μας.

Αυτό» - τόνισαν τα μέλη της Κίνησης «Συνύπαρξη και Επικοινωνία στο Αιγαίο» - «είναι και το πιο χαρακτηριστικό και άξιο θαυμασμού με τους Γκιριτλήδες, που σήμερα τρίτη και τέταρτη γενιά προσφύγων κατάφεραν μέσα κι έξω απ’ τα σπίτια τους να διατηρήσουν τη γλώσσα, τα έθιμα και γενικά την κουλτούρα των προγόνων των. Ιδιαίτερα εδώ στα Μοσχονήσια, όπου οι Γκιριτλήδες έτυχε να αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας, είναι συγκινητικό να συναντά κανείς ακόμη και μικρά παιδιά που καταλαβαίνουν και μιλούν τα κρητικά!»