Ένα γκρι και ροζ «κύμα» από φυτοπλαγκτόν, εμφανίστηκε την προηγούμενη εβδομάδα, στις παραλίες της ανατολικής Λέσβου από τη Χαραμίδα -όπου και πρωτοεμφανίστηκε την περασμένη Πέμπτη- μέχρι και την περιοχή της Θερμής. Η εικόνα του, θορύβησε τους λουόμενους κατοίκους των περιοχών, που ειδοποίησαν το Λιμενικό, νομίζοντας πως επρόκειτο για πετρελαιοειδή από κάποιο διερχόμενο σκάφος. Ωστόσο, οι αναλύσεις που έγιναν στα εργαστήρια του Τμήματος Επιστημών της Θάλασσας, έδειξαν πως επρόκειτο για μια ενδιαφέρουσα μεν, ανησυχητική για τις κλιματικές αλλαγές δε, και ενδεχομένως τοξική για τους έμβιους οργανισμούς, περίπτωση.

Αντίστοιχο φαινόμενο είχε παρουσιαστεί μέσα στον περασμένο Απρίλιο και στη θαλάσσια περιοχή της Λήμνου, με έξαρση του φυτοπλαγκτόν. Ωστόσο, όπως έλεγε τότε στο «Ε», ο πρόεδρος του Τμήματος Επιστημών της Θάλασσας, αναπληρωτής καθηγητής Γιώργος Τσιρτσής, επρόκειτο για εποχικό φαινόμενο, που κάνει την εμφάνισή του κάθε χρόνο και δεν ενέχει σοβαρούς κινδύνους, πέρα από το πρόβλημα που προκαλεί στα δίχτυα των ψαράδων, κολλώντας πάνω τους, καθώς και την προσωρινή ρύπανση που προκαλεί στα νερά, λόγω της οργανικής του ουσίας.

«Καμπάνα κινδύνου» για την κλιματική αλλαγή from Εφημερίδα Εμπρός on Vimeo.

Κακό σημάδι…
Ο ίδιος, ωστόσο, υποστηρίζει πως το φυτοπλαγκτόν που εμφανίστηκε τις προηγούμενες μέρες στην ανατολική Λέσβο, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αφού πρόκειται για ένα γένος που εμφανίζεται μόνο σε τροπικές και υποτροπικές θάλασσες. Οι αναλύσεις που έκαναν οι συνεργάτες του, στο Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας, έδειξαν πως το φυτοπλαγκτόν ανήκει στο γένος «Trichodesmium», χωρίς ωστόσο να έχει ξεκαθαριστεί ακόμη το είδος του, ένα από τα πέντε που ανήκουν στο γένος. Πρόκειται για φυτοπλαγκτόν, που παίζει σημαντικό ρόλο στη θαλάσσια τροφική αλυσίδα. Συνήθως δεν φαίνεται με γυμνό μάτι, ωστόσο σε νερά που έχουν μείνει ήρεμα για μεγάλο διάστημα, αρχίζει να γίνεται έντονα ορατό. Δίνει έτσι στο νερό της θάλασσας, μια απόχρωση σκουριάς, ενώ μπορεί να έχει έντονη «μυρωδιά ψαριού».


Το φυτοπλαγκτόν φάνηκε στην παραλία της Χαραμίδας
Φωτό: Σοφία Σπαθάρη

Όπως εξηγεί ο κ. Τσιρτσής, στην εμφάνιση του στην περιοχή μας, η οποία δεν είναι φυσιολογική, ευνόησαν οι καιρικές συνθήκες, που χαρακτηρίζονταν από ανεβασμένη θερμοκρασία και ηρεμία της θάλασσας, αλλά και από χαμηλές συγκεντρώσεις θρεπτικών αλάτων, που εμφανίζονται κατά καιρούς.
«Το συγκεκριμένο φυτοπλαγκτόν, ανθεί και αναπτύσσεται σε θερμότερα νερά. Στη χώρα μας, έχουν εμφανιστεί μόνο άτομα από το συγκεκριμένο γένος και αυτά μόνο σε νότιες περιοχές του Αιγαίου και όχι σε τέτοιες εξάρσεις. Το γεγονός ότι αυτή τη φορά έφτασε μέχρι την περιοχή μας, μεταφέρει ένα μήνυμα για το θέμα της κλιματικής αλλαγής. Δεν γνωρίζουμε εάν θα ξαναεμφανιστεί, και μόνο η μία αυτή εμφάνιση, είναι ένα κακό σημάδι, μια “καμπάνα” κινδύνου», λέει στο «Ε», ο κ. Τσιρτσής.

Ενδέχεται να είναι τοξικό
Σύμφωνα με τον ίδιο, ενδέχεται μάλιστα να πρόκειται για κάποιο τοξικό είδος, επικίνδυνο για τους οργανισμούς της θάλασσας -τα ψάρια και το λοιπό φυτοπλαγκτόν- αφού μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε θάνατο, αλλά και για τον άνθρωπο, εάν φαγωθεί ή καταποθεί σε ποσότητες.


Το φυτοπλαγκτόν στο μικροσκόπιο του Τμήματος Επιστημών της Θάλασσας του Πανεπιστημίου Αιγαίου
Φωτό: Σοφία Σπαθάρη

Και αυτό γιατί, σύμφωνα με τους επιστήμονες, είδη του «Trichodesmium» -που συμβάλει σημαντικά στη ρύθμιση του ατμοσφαιρικού αζώτου- μπορούν να απελευθερώσουν μια απλή τοξίνη, που αλλάζει το χρώμα του σε πράσινο, καθώς και μια ουσία, που βάφει ροζ το νερό. Η συγκέντρωση της τοξίνης αυτής σε ένα φυσικό οικοσύστημα, όπως ο ωκεανός, δεν είναι γενικά υψηλή και δεν ενέχει κινδύνους για τον άνθρωπο. Ωστόσο, για κάθε ενδεχόμενο, είναι καλό να αποφεύγονται οι περιοχές όπου έχει εμφανιστεί. Οι εμφανίσεις του πάντως, συνήθως δεν κρατούν πάνω από λίγες μέρες.
Ήδη, χάρη και στον αέρα των τελευταίων ημερών, το φυτοπλαγκτόν έχει εξαφανιστεί, ενώ τα δείγματα που πήρε προχθές το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, ήταν ελάχιστα. Αυτή τη στιγμή γίνονται απόπειρες να καλλιεργηθεί στα εργαστήρια και να κρατηθεί ζωντανό, προκειμένου, μέσω επεμβάσεων, να διαπιστωθούν οι ακριβείς συνθήκες κάτω από τις οποίες αναπτύσσεται.