Κώστας Βαλέτας
Εκδόσεις Αιολικά Γράμματα
Αθήνα 2010, σελ. 97

«Μακρυγιάννης. Μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, μια διχασμένη φυσιογνωμία. Κάποτε στο “Εμείς”, συχνότερα στο “Εγώ”», είναι ο υπότιτλος του βιβλίου του Κώστα Βαλέτα, που προσπαθεί να ρίξει φως σε μερικές αθέατες, αφώτιστες και υποτιμημένες πτυχές της ζωής και των έργων του στρατηγού Μακρυγιάννη χωρίς να «στοχεύει στην κατεδάφιση του ήρωα του 1821».
Μερικά από τα κεφάλαια του βιβλίου είναι: Ο Καραϊσκάκης χαστουκίζει τον Μακρυγιάννη, Οράματα και θάματα, Η Μάχη στους Μύλους, Ποιοι πλούτισαν από την Επανάσταση;, Μακρυγιάννης και Ανδρούτσος, Μακρυγιάννης και Γκούρας, Ο ρόλος του στον εμφύλιο πόλεμο, Το εγώ και το εμείς, Τα τριάντα αργύρια της προδοσίας, Ο Ιμπραήμ θέλει να κάνει τον Μακρυγιάννη νταβατζή, Η φιλοδοξία του Μακρυγιάννη, Η ανερμάτιστη ιδεολογία του κ.ά..
Αντιγράφουμε τον επίλογο:
«Ο γενναιότατος ήρωας του 1821 Γιάννης Μακρυγιάννης διακρίθηκε στις μάχες του Φαλήρου, στους Μύλους, στην πολιορκία της Ακρόπολης, στο Νιόκαστρο κι αλλού. Τραυματίστηκε πολλές φορές κι οι υπηρεσίες του στην πατρίδα υπήρξαν ανυπολόγιστες. Μετά την απελευθέρωση δεν έπαψε ν’ ασχολείται με τα κοινά, προστάτεψε πάντα τους δεινοπαθούντες αγωνιστές που δυστυχούσαν. Όπως πολύ σοφά τού καταλόγισε ο Καραϊσκάκης, ευνοήθηκε από τις κυβερνήσεις της επανάστασης με βαθμούς, χρήματα, άρματα και ρούχα πολύτιμα. Στους εμφυλίους πολέμους πρωταγωνίστησε με το μέρος του κατεστημένου, των καραβοκύρηδων και των Φαναριωτών. Τον διακρίνει εμπάθεια, εγωπάθεια και κακεντρέχεια στις κρίσεις του. Δεν αναγνωρίζει ουσιαστικά κανέναν απ’ τους συναγωνιστές του. Επαινεί το Γώγο Μπακόλα, που ‘χει καταφύγει στην Τουρκία διωκόμενος. Υμνεί τον Οδυσσέα μετά θάνατον, ίσως γιατί τον βασανίζουν τύψεις ή μάλλον γιατί θέλει να αποσείσει τις κατηγορίες ότι συνήργησε στην εξόντωσή του. Μας άφησε ένα αριστούργημα του δημοτικού λόγου, ένα ημερολόγιο, τα “Απομνημονεύματα”, που τον κατέστησε αθάνατο. Ήταν κουμπάρος του Κωλέττη και ο Όθωνας του βάφτισε ένα παιδί. Το άστρο του μεσουράνησε όμως τον 20ό αιώνα μετά την έκδοση από το Γιάννη Βλαχογιάννη των Απομνημονευμάτων.
Είναι λυπηρό ότι πήρε μέρος στη συνωμοσία κατά του Καποδίστρια.»