Θέμης Ελευθεριάδης
(με μια ευρύτερη αντικειμενική θεώρηση)
Μυτιλήνη 2010, σελ. 227

Ο Θέμης Ελευθεριάδης, αρχιτέκτονας και πολύ καλός ερευνητής της ιστορίας της λεσβιακής αρχιτεκτονικής, μας έχει δώσει ένα βιβλίο το 2008 με τον τίτλο «Χωροσταθμήσεις Υδραγωγείων» και μερικές δημοσιεύσεις σε περιοδικές εκδόσεις. Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε μια πολυσέλιδη μελέτη, καρπό μακρόχρονης έρευνας για το προδρομικό υδραγωγείο της αρχαίας Μυτιλήνης. Προδρομικό ονομάζει ένα άγνωστο και νεοαποκαλυφθέν υδραγωγείο, «ένα ξεχωριστό μνημείο του ανθρώπινου πολιτισμού», που χρονικά το τοποθετεί πριν από το γνωστό μας «ρωμαϊκό».
Και τα δύο υδραγωγεία, ανεξάρτητα και ασύγχρονα, είχαν διαφορετική αφετηριακή πηγή (το προδρομικό την περιοχή των Αγίων Αγγέλων - Λάμπου Μύλοι, το ρωμαϊκό τις υπώρειες του Ολύμπου), αλλά κοινό προορισμό (παραλήπτη) την πόλη της Μυτιλήνης.
«Η ευτυχής ανακάλυψη και η τεκμηριωμένη παρουσίαση που επιχειρούνται στα επιμέρους κεφάλαια κινούνται σε διπλό άξονα, προσβλέποντας: από τη μια να ρίξουν έστω κάποιες θαμπές αναλαμπές σε μια σκιασμένη σελίδα του λεσβιακού πολύπτυχου παρελθόντος και από την άλλη να δώσουν αφορμή νέας θεώρησης των απόψεων σε θέματα ύδρευσης της αρχαίας Μυτιλήνης, της σημαντικότερης των πόλεων της Αιολίδας Γης.

Πάντως η παρούσα καταγραφή δεν αποτελεί παρά απότμημα μιας ευρύτερης εργασίας “Περί υδρεύσεως της πόλης Μυτιλήνης, από τα πανάρχαια χρόνια μέχρι των ημερών μας”, την οποία φιλοδοξώ εν καιρώ να δημοσιεύσω. Πρόθεσή μου εξ αρχής ήταν, στα διευρυμένα πλαίσια της Ιστορίας της αρχιτεκτονικής, η παραγωγή έργου προσιτού και εύληπτου στο μέσο αναγνώστη, χρήσιμου στο φοιτητή, αλλά και γόνιμου για τον ειδικό επιστήμονα-ερευνητή που θα το τιμήσει με το ενδιαφέρον του κατά σύμπτωση ή ηθελημένη επιλογή», γράφει ο Θέμης Ελευθεριάδης στην εισαγωγή του.
Το βιβλίο χωρίζεται σε έξι κεφάλαια, με τους παρακάτω τίτλους: «Έργα συλλογής και προμήθειας του ύδατος», «Έργα μεταφοράς του ύδατος (εξωτερικό δίκτυο)», «Διαδρομή του προδρομικού υδραγωγείου», «Οι σωλήνες των έργων υδατικής οικονομίας [υπό την (υδατο)τεχνική και γεωμετρική έποψη]», «Χρονολόγηση της υδάτινης αρτηρίας. Ανάλυση/σύνθεση κατασκευαστικών και άλλων στοιχείων - Ιστορική προοπτική της θεματικής». Το έκτο κεφάλαιο έχει τίτλο «Ιστορικές προσεγγίσεις» και στεγάζει τις υποθέσεις χρονολόγησης του προδρομικού υδραγωγείου: Ελληνιστική Περίοδος ή Ελληνορωμαϊκή Περίοδος, ή Πρώιμη Ρωμαιοκρατία.
Πλουσιότατο και κατατοπιστικότατο είναι το φωτογραφικό υλικό που πλαισιώνει τα κείμενα και χρησιμότατη η βιβλιογραφία.