Η σωστή διατροφή είναι βασική προϋπόθεση μιας καλής υγείας. Πόσο εύκολο είναι, όμως, να τρεφόμαστε σωστά, όταν υπάρχει γύρω μας τόση… υπεραφθονία τροφών που δεν είναι πάντα υγιεινές; Και πόσο επηρεαζόμαστε, όσον αφορά στην εξωτερική μας εμφάνιση, από τα πρότυπα που μας προβάλλονται; Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής που γιορτάζαμε στις 16 Οκτωβρίου, μιλήσαμε με κατοίκους της Μυτιλήνης για το πόσο εύκολο είναι να διατηρήσουν μια ισορροπημένη διατροφή και ένα επιθυμητό βάρος. Ρωτήσαμε, επιπλέον, ειδικούς του τομέα της διατροφής και της ψυχολογίας σχετικά με τα προβλήματα βάρους που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι της Μυτιλήνης, αλλά και για το πολύ σημαντικό πρόβλημα της νευρικής ανορεξίας, που εμφανίζεται κυρίως σε κοπέλες μικρότερης ηλικίας.

Από την έρευνα που πραγματοποιήσαμε, προέκυψε ότι οι περισσότεροι ξέρουμε μεν τι πρέπει να κάνουμε για να τρεφόμαστε σωστά, αφού οι πιο πολλοί που ρωτήσαμε μίλησαν για ισορροπία και σωστό συνδυασμό τροφών, για πολλά λαχανικά, φρούτα και νερό. Ωστόσο σπάνια το εφαρμόζουμε, ενώ οι γυναίκες επηρεάζονται πολύ περισσότερο από τους άνδρες όσον αφορά στα πρότυπα που τους παρουσιάζονται. Εξάλλου, όλες οι γυναίκες που ρωτήσαμε δήλωσαν πως κάθε τόσο βρίσκονται σε δίαιτα, προκειμένου να διατηρήσουν το επιθυμητό για αυτές βάρος.

Συνέχεια σε δίαιτα…
«Τρώω ό,τι βρω, αφού λόγω δουλειάς δεν έχω αρκετό χρόνο», λέει η κ. Έφη Ζαφειρίου, υπάλληλος καταστήματος. «Έχω δύο παιδάκια, τα οποία τρώνε πολύ υγιεινά και όταν μαγειρεύω προτιμώ να τρώνε καλύτερα αυτά, παρά εγώ. Ευτυχώς, δεν επηρεάζονται από τη δική μου κακή διατροφή…» Ωστόσο η ίδια λέει ότι, προσπαθώντας να διατηρήσει ένα επιθυμητό βάρος, είναι «συνέχεια σε δίαιτα», χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι τρέφεται και σωστά.
«Οι γυναίκες επηρεαζόμαστε πολύ από τα πρότυπα που μας παρουσιάζουν στα Μ.Μ.Ε., αλλά και από τους γύρω μας», συνεχίζει. «Τυραννάμε τον εαυτό μας και τον βάζουμε σε διαδικασίες που δε θα έπρεπε, ενώ οι άνδρες δεν ανησυχούν και τόσο για λίγη… κοιλίτσα παραπάνω που μπορεί να έχουν.»
Η Μαρία, νέα κοπέλα, αναφέρει ότι παλιότερα είχε κάνει δίαιτα για να χάσει περίπου δέκα επιπλέον κιλά, ενώ τώρα αυτό που προσπαθεί να κάνει είναι απλά να τρέφεται σωστά, τρώγοντας όμως απ’ όλα. «Όσο στερούμουν κάποια φαγητά, μετά έπεφτα με τα μούτρα και πάχαινα περισσότερο. Τώρα, απλά φροντίζω να ελέγχω τις ποσότητες», λέει η ίδια. Υποστηρίζει, πάντως, ότι τα πρότυπα επηρεάζουν πολύ, ειδικά τις νέες κοπέλες. «Δε θέλουμε να γίνουμε έτσι, αλλά οι πιο γεμάτες γυναίκες θεωρούνται εκτός προτύπων…»


«Δεν υπάρχει χρόνος να τραφώ σωστά», λέει η κ. Έφη Ζαφειρίου

Περισσότερες οι γυναίκες
«Τα επιπλέον κιλά προστίθενται σε μεγάλο βαθμό εξ αιτίας της έντονης καθιστικής ζωής μεγάλου ποσοστού ανθρώπων, αλλά και επειδή έχουν γίνει μόδα τα έτοιμα και γρήγορα φαγητά», λέει η διατροφολόγος-διαιτολόγος κ. Ευστρατία Κουνιαρέλλη.
Η ίδια έχει κάνει μέτρηση σε 480 άτομα, το 40% των περιστατικών είναι απλά υπέρβαρα άτομα, έχοντας το πολύ μέχρι 10 κιλά επιπλέον, ενώ οι υπόλοιποι έχουν πραγματικό πρόβλημα παχυσαρκίας.
Σημαντικό είναι ότι το συντριπτικό ποσοστό των περιπτώσεων είναι γυναίκες, με τους άντρες να αποτελούν μόνο το 12% του συνόλου. «Οι άνδρες θα έρθουν μόνο εάν είναι παχύσαρκοι, όχι αν έχουν φυσιολογικά κιλά», λέει η κ. Κουνιαρέλλη.
Το τελευταίο υποστηρίζει και η διαιτολόγος-διατροφολόγος κ. Κωνσταντίνα Τσατραφίλη, παρ’ όλο που το ποσοστό των ανδρών που την επισκέπτονται για απώλεια βάρους αποτελεί περίπου το 30% - 40% ενός συνολικού αριθμού 150 - 200 περιπτώσεων με τις οποίες ασχολείται. «Οι γυναίκες είναι πάντα περισσότερες, αφού ενδιαφέρονται περισσότερο για το αισθητικό κομμάτι, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τα πάνε καλύτερα από τους άνδρες όσον αφορά στο τελικό αποτέλεσμα», υποστηρίζει.


«Οι γυναίκες ενδιαφέρονται περισσότερο για το αισθητικό κομμάτι», υποστηρίζει η διαιτολόγος Κωνσταντίνα Τσατραφίλη

Τα πρότυπα επηρεάζουν πολύ
Από τις γυναίκες που επισκέπτονται την κ. Κουνιαρέλλη, το μεγαλύτερο ποσοστό έχουν φυσιολογικές προσδοκίες ως προς το επιθυμητό βάρος. Υπάρχει, ωστόσο, ένα μικρό ποσοστό - περίπου 5% - ατόμων, που ενώ η ίδια βρίσκει πως το βάρος τους είναι απόλυτα ιδανικό, εξακολουθούν να θέλουν να χάσουν κάποιο μικρό αριθμό κιλών, συνήθως ένα με δύο, κάτι που σύμφωνα με τη διατροφολόγο είναι ακόμη πιο δύσκολο να επιτευχθεί.
«Οι περισσότερες γυναίκες είναι απλά υπέρβαρες και δεν πάσχουν από παχυσαρκία, η οποία αρχίζει και εμφανίζεται κυρίως σε μεγαλύτερες ηλικίες. Υπάρχουν, ωστόσο, και περιπτώσεις που νέες κοπέλες, οι οποίες φαίνεται ότι προσέχουν ιδιαίτερα τον εαυτό τους, θέλουν να χάσουν πολύ λίγα κιλά», λέει η διατροφολόγος.
Είναι φυσιολογικό κάτι τέτοιο; «Φυσιολογικό δεν είναι», υποστηρίζει η κ. Τσατραφίλη. «Ωστόσο, εάν κάποια γυναίκα που θέλει να χάσει λίγα κιλά, εξακολουθώντας να είναι μέσα στα φυσιολογικά όρια και όχι κάτω από αυτά, δεν μπορώ να φέρω ενστάσεις.»
Όπως λέει η κ. Κουνιαρέλλη, οι περισσότερες πελάτισσές της δεν της έχουν αναφέρει κάποιο πρότυπο της τηλεόρασης, αλλά κάνουν κυρίως σύγκριση με τις φίλες τους και τις γνωστές τους. «Έχω και μικρά κοριτσάκια, από εννιά ως 12 ετών, που θα πούνε “να μπορώ να φοράω ό,τι θέλω”, αλλά και πάλι δεν αναφέρουν κάποιο πρότυπο. Πιστεύω, πάντως, ότι γενικά επηρεάζονται αρκετά από τα αδύνατα σώματα που βλέπουν στην τηλεόραση και τα περιοδικά.»


«Οι άντρες έρχονται μόνο εάν είναι παχύσαρκοι», λέει η διατροφολόγος-διαιτολόγος κ. Ευστρατία Κουνιαρέλλη

Και η ψυχολογία;
«Τα επιπλέον κιλά επηρεάζουν ιδιαίτερα την ψυχολογία, ειδικά των παχύσαρκων ατόμων», υποστηρίζει η κ. Κουνιαρέλλη. «Ωστόσο, όσοι είναι αποφασισμένοι να κάνουν δίαιτα, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα πετύχουν το στόχο τους. Σταδιακά, όσο χάνουν, τους βλέπω να ενθουσιάζονται, όταν όμως δυσκολεύονται να χάσουν κιλά - ειδικά όταν οι ίδιοι προσπαθούν και είναι θέμα μεταβολισμού - συχνά τους πιάνει εκνευρισμός, νιώθουν απογοήτευση, μπορεί και να βάλουν τα κλάματα. Προσπαθώ πάντα να τους αποβάλω την ιδέα της ένδειξης της ζυγαριάς, αφού σημασία έχει το αποτέλεσμα που φαίνεται και όχι ο αριθμός των κιλών που θα χαθούν. Στην περίπτωση, τέλος, που κάποιος δεν μπορεί να επιβληθεί στον εαυτό του και να εφαρμόσει το πρόγραμμα που θα του δώσω, τον συμβουλεύω να επισκεφθεί και κάποιον ψυχολόγο, εφόσον ο ίδιος εξακολουθεί να αισθάνεται άσχημα.»

«Όλοι οι συμμαθητές και συμμαθήτριές μας,
έχουν κόμπλεξ με το σώμα τους…»
Η Μαρία, η Κατερίνα και η Μυρτώ, είναι και οι τρεις μαθήτριες της Α΄ λυκείου. Στην ερώτηση «σε τι συνίσταται μια σωστή διατροφή», η Κατερίνα δείχνει πλήρως ενημερωμένη, αναφέροντας ότι «πρέπει να τρώμε από όλες τις ομάδες τροφίμων, υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, πολλά λαχανικά και φρούτα, ενώ παίζει μεγάλο ρόλο ο συνδυασμός των τροφίμων». Η ίδια υποστηρίζει ότι προσπαθεί να τρέφεται σωστά, μάλιστα το διάστημα αυτό προσπαθεί να ακολουθεί κάποια διατροφή για να χάσει έναν αριθμό κιλών σταδιακά, σε κάποιο εύρος χρόνου.
Ωστόσο, και οι τρεις δηλώνουν ότι τους είναι πολύ δύσκολο να εφαρμόσουν τους «κανόνες» που θα έπρεπε, ως προς το τι τρώνε, αφού επηρεάζονται πολύ από τους συμμαθητές τους.
Συμφωνούν, πάντως, στο ότι τα παιδιά της ηλικίας τους επηρεάζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα πρότυπα που βλέπουν στην τηλεόραση και στα περιοδικά. «Όλοι οι συμμαθητές μας - και εμείς - θέλουν να χάσουν κάποια κιλά, όλοι έχουμε κάποιο κόμπλεξ με το σώμα μας, ακόμη και εκείνοι που έχουν “τέλειο” σώμα», λέει η Μυρτώ. «Μας έχουν κάνει να σκεφτόμαστε πολύ το σώμα μας, για να μην ασχολούμαστε με πράγματα που θα έπρεπε να ασχολούμαστε, επειδή είναι πιο σημαντικά…», συμπληρώνει η Κατερίνα.


«Όλοι οι συμμαθητές μας έχουν κόμπλεξ με το σώμα τους», λένε η Μαρία, η Κατερίνα και η Μυρτώ

Έφηβοι και νευρική ανορεξία
Αυτό που δημιουργεί ανησυχία είναι πως τα τρία κορίτσια αναφέρουν ότι υπάρχουν συμμαθήτριές τους ή άλλες συνομήλικές τους, που ως συνέπεια του συνεχούς άγχους της εμφάνισής τους έχουν φτάσει στο σημείο της νευρικής ανορεξίας.
Σύμφωνα με την κλινική ψυχολόγο Σοφία Κιστάνη, η διαταραχή της νευρικής ανορεξίας είναι ένα φαινόμενο που εμφανίζεται κυρίως σε εφήβους και νέους. Οι περιπτώσεις ατόμων με νευρική ανορεξία, μάλιστα, αποτελούν περίπου το 3% με 4% του συνόλου των περιστατικών που η ίδια δέχεται και είναι συνήθως αυτό που κινητοποιεί τους γονείς, αλλά και τους ίδιους τους νέους, όταν φτάσουν σε σημείο να κινδυνεύει η ζωή τους.
«Πρόκειται για μια νεύρωση, μια διαταραχή που από κάτω της κρύβει κάποια αδυναμία που υπάρχει στη σχέση της οικογένειας, κάποια δυσκολία όχι συνειδητή, ανάμεσα στη μητέρα και το παιδί, αλλά και ανάμεσα στη σχέση του ζευγαριού, εξ αιτίας της οποίας το παιδί ασφυκτιεί», εξηγεί η κ. Κιστάνη. «Μειώνεται η αυτοπεποίθησή του και μέσα από τη νευρική ανορεξία το παιδί προσπαθεί να βελτιώσει την εμφάνισή του, για να αντισταθμίσει αυτό που νιώθει εσωτερικά. Προσπαθεί να ανακτήσει τον έλεγχο του περιβάλλοντός του, υιοθετώντας μια αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, πολλές φορές ιδιαίτερα αυστηρή, που αντανακλά αυτό που υπάρχει στο περιβάλλον του.»


3% - 4% τα ποσοστά νέων με νευρική ανορεξία, που δέχεται η κλινική ψυχολόγος κ. Σοφία Κιστάνη

Σύμφωνα με την ίδια, για την αντιμετώπιση της νευρικής ανορεξίας υπάρχουν διάφοροι χειρισμοί, τόσο από παιδί σε παιδί, όσο και από οικογένεια σε οικογένεια. «Καλό είναι οι γονείς ή ο νέος να απευθυνθεί πρώτα σε γιατρό, προκειμένου να γίνουν όλοι οι απαραίτητοι σωματικοί έλεγχοι - επίπεδα ορμονών κ.λπ. -, αφού πρέπει πρώτα να διορθωθούν οι οργανικές αιτίες, αν υπάρχουν. Εφόσον δεν υπάρχει κάποιο οργανικό ζήτημα, στη συνέχεια διερευνούμε ψυχολογικά αίτια.»
«Υπάρχουν πάντα τα πρότυπα που επηρεάζουν», συνεχίζει, «γιατί θεωρούμε ότι ο μέσος όρος του βάρους είναι αυτός που βλέπουμε στα μοντέλα και που προβάλλεται στις ταινίες - ευτυχώς όχι τόσο στις ελληνικές σειρές - και τα νεανικά περιοδικά. Παντού οι νέοι βλέπουν πρότυπα που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Σύμφωνα με την κ. Τσατραφίλη, πάντως, αρκετές από τις περιπτώσεις νευρικής ανορεξίας που υπάρχουν στη Λέσβο έχουν παραπεμφθεί στην Αθήνα, καθώς απαιτούν και ψυχιατρική παρακολούθηση.