Παρουσίαση του βιβλίου του Ανδρέα Αργυρόπουλου με αφορμή τη μαύρη επέτειο μέσα στη Μεγάλη Εβδομάδα

Κυκλοφόρησε από το σχολικό σύμβουλο Θεολόγων της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου Ανδρέα Αργυρόπουλο ένα βιβλίο που αναφέρεται στην πολιτική δράση των χριστιανών την περίοδο της Δικτατορίας. Πρόκειται για ένα συγκλονιστικό βιβλίο, που έρχεται να καλύψει ένα κενό και να δείξει στον ελληνικό λαό, και τη νέα γενιά ιδιαίτερα, ότι υπήρχαν χριστιανοί την περίοδο εκείνη που αντιστάθηκαν στη Δικτατορία, απολύθηκαν από τη μόνιμη εργασία τους, διώχθηκαν, βασανίστηκαν, εξορίστηκαν στη Γυάρο.


Μαύρες στιγμές για την Εκκλησία την περίοδο της Δικτατορίας

Συγγραφέας του βιβλίου είναι ο θεολόγος καθηγητής Ανδρέας Αργυρόπουλος, που σημειώνει στον πρόλογό του: «Η χρεωκοπία των ιδεολογιών και η αποτυχία των κοινωνικών πολιτικών συστημάτων να δώσουν λύση στα κοινωνικά προβλήματα προκάλεσαν τη στροφή των ανθρώπων στη μεταφυσική, παραμερίζοντας το ενδιαφέρον τους για την πολιτική και τις όποιες κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις. Έτσι, μεγάλο κομμάτι του κόσμου στρέφεται στην παραθρησκεία, στις αιρέσεις, καθώς επίσης και στην Ορθοδοξία. Αρκετοί θριαμβολογούν μιλώντας για τη νίκη της πίστεως κατά της αθεΐας, κάνοντας ταυτόχρονα μνεία στην κατάρρευση του «υπαρκτού» σοσιαλισμού. Δεν έχουν αντιληφθεί, όμως, ότι πολλοί από τους επανακάμψαντες στην Εκκλησία εκλαμβάνουν το Χριστιανισμό ως θρησκευτικό μέγεθος με πνευματικές ή ακόμη και μαγικές προεκτάσεις. [...]
Ηθελημένα αγνοείται από πολλούς ο ιστορικός και κοινωνικός χαρακτήρας της Εκκλησίας και η παρουσία και ο ρόλος των χριστιανών σε κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες από παλαιότερα μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Όποιος αναφέρεται σε τέτοια ζητήματα θεωρείται «εκτός εποχής», γίνεται αντικείμενο σαρκασμού και περιφρόνησης. Σ’ αυτό, όπως προείπαμε, βοηθάει και η σημερινή συγκυρία. Όμως τέτοιες αντιλήψεις υπήρχαν δυστυχώς πάντοτε. Το συγκεκριμένο θέμα δεν επιλέχθηκε τυχαία, αλλά στο πλαίσιο των παραπάνω διαπιστώσεων. Αποτελεί μια απόπειρα διερεύνησης του ερωτήματος για τη σχέση μεταξύ Ορθοδόξου τρόπου ζωής και Πολιτικής, για τη σχέση μεταξύ Χριστιανισμού και Πολιτικής. [...]
Τέτοια δραστηριοποίηση συναντάμε από τότε που η Εκκλησία εισέρχεται στο κεντρικό ιστορικό προσκήνιο. Παράδειγμα αποτελεί η κοινωνικοπολιτική δραστηριότητα πολλών Πατέρων της Εκκλησίας. Στον αιώνα μας, γνωστή είναι η κριτική που άσκησαν χριστιανοί διανοούμενοι τόσο στο Μαρξισμό όσο και στον Καπιταλισμό, προβάλλοντας παράλληλα τις προϋποθέσεις για τη θεμελίωση μιας χριστιανικής κοινωνίας. Επίσης, ενώ είναι γνωστή η συνοδοιπορία πολλών χριστιανικών δυνάμεων με την άνοδο του Φασισμού και του Ναζισμού, υπάρχει περιορισμένη πληροφόρηση, δυστυχώς, για τους Χριστιανούς εκείνους, λαϊκούς και κληρικούς, στα μέσα του αιώνα, που αντιστάθηκαν σ’ αυτά τα καθεστώτα με τίμημα ακόμη και την ίδια τη ζωή τους. Λίγο γνωστή είναι επίσης και η συμμετοχή Χριστιανών στις παγκόσμιες κινητοποιήσεις του Μάη τού 1968. Η περίπτωση, όμως, της πολιτικής Θεολογίας σ’ όλες τις μορφές της, όπως η λεγόμενη Θεολογία της Απελευθέρωσης, η Μαύρη Θεολογία, η Θεολογία της Επανάστασης κ.λπ., είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό θέμα κοινωνικοπολιτικής παρέμβασης Χριστιανών που απασχόλησε τον αιώνα μας. [...]
Σε ένα τελείως διαφορετικό πλαίσιο μπορούμε να διαπιστώσουμε απόπειρες ενός κριτικού πολιτικού λόγου και στοιχειώδους άρθρωσης ενός πολιτικού προτάγματος στις αγωνιστικές μορφές του Μακρυγιάννη, του Απόστολου Μακράκη για την ελληνική κοινωνία του 19ου αι. ή κατόπιν του Μαρίνου Αντύπα. Όσο κι αν συμφωνεί ή διαφωνεί κανείς με τις προθέσεις ή το τελικό αποτέλεσμα, τα πρόσωπα αυτά προσπάθησαν σε μια κριτική προοπτική να συγκεκριμενοποιήσουν μια χριστιανική κοινωνική πράξη. Περαιτέρω, πρέπει κανείς να αναφέρει τη συμμετοχή των μελών της Εκκλησίας στην Εθνική Αντίσταση, τους επισκόπους Ηλείας Αντώνιο, Σάμου Ειρηναίο και Κοζάνης Ιωακείμ, και τον ηγούμενο αντάρτη αρχιμανδρίτη Γερμανό Δημάκο - γνωστό και ως π. Ανυπόμονο - κατά την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης. Στη συνάφεια αυτή ανήκουν, όσον αφορά στον αντιδικτατορικό αγώνα, και οι πολιτικοποιημένοι χριστιανοί - μέλη κυρίως της «Χριστιανικής Δημοκρατίας» (Χ.Δ.), με πρόεδρο το Νίκο Ψαρουδάκη, κατά τη διάρκεια της επταετίας (1967 - 1974) -, τη στιγμή μάλιστα που το σύνολο σχεδόν της Διοίκησης της Εκκλησίας και των θρησκευτικών οργανώσεων είχαν ταυτιστεί ολοκληρωτικά με το δικτατορικό καθεστώς…


Το βιβλίο του Ανδρέα Αργυρόπουλου φωτίζει μια σημαντική περίοδο της ελληνικής Ιστορίας

Το βιβλίο
Κεντρικό θέμα του βιβλίου είναι η έρευνα και παρουσίαση της δράσης των πολιτικοποιημένων χριστιανών ενάντια στο καθεστώς της επταετούς δικτατορίας. Το όλο ζήτημα συνιστά μια ειδικότερη πτυχή του ερωτήματος για τη σχέση Ορθοδοξίας και Πολιτικής, δηλαδή της σχέσης της Εκκλησίας μ’ ένα δικτατορικό καθεστώς που παρουσιάστηκε περιβεβλημένο και με χριστιανικό ένδυμα.
Το βιβλίο έχει 154 σελίδες και χωρίζεται σε πέντε κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο «Εκκλησία, οργανώσεις και έντυπα κατά τη δικτατορία» γίνεται μια παρουσίαση της στάσης της Διοίκησης της Εκκλησίας, αλλά και των θρησκευτικών οργανώσεων, κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας. Όπως σημειώνει ο συγγραφέας στην εισαγωγή, αυτό κρίθηκε απαραίτητο προκειμένου να βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση του εκκλησιαστικού κλίματος της εποχής, αλλά και του εκκλησιαστικού περιβάλλοντος, παρά την ύπαρξη του οποίου οι Χριστιανοσοσιαλιστές επέλεξαν να αντιταχθούν στη Δικτατορία. Στο δεύτερο κεφάλαιο «Η πρώτη φάση του αντιδικτατορικού αγώνα των πολιτικοποιημένων χριστιανών» παρουσιάζονται οι απέλπιδες προσπάθειες του Νίκου Ψαρουδάκη, αλλά και άλλων στελεχών του κινήματος, προκειμένου να ευαισθητοποιήσουν τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, αλλά και άλλους Ιεράρχες, για όσα συμβαίνουν και να τους θέσουν προ των ευθυνών τους, απόπειρα που απέτυχε. Επίσης, αναφέρεται η αντίθεση του Ν. Ψαρουδάκη και της Χ.Δ. στο Σύνταγμα που πρότεινε η Δικτατορία. Στο τρίτο και τέταρτο κεφάλαιο, «Δεύτερη φάση της αντιδικτατορικής δράσης των χριστιανών: Ιανουάριος 1970 - Μάρτιος 1972» και «Τρίτη φάση του αντιδικτατορικού αγώνα - η τελική ρήξη και ο καταλυτικός ρόλος της “ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ”», γίνεται η παρουσίαση των αγώνων και της δράσης των Ελλήνων Χριστιανοκοινωνιστών, καθώς και των διώξεων που υπέστησαν. Την εποχή αυτή αρχίζει να εκδηλώνεται στο θεολογικό χώρο της πατρίδας μας μια πρώτη αποδοχή των θέσεων της Χ.Δ.. Παράλληλα, υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για τη θεολογικοπολιτική παρουσία του κινήματος από ομάδες, κινήσεις και προσωπικότητες του εξωτερικού, που ανήκουν σε όλα τα χριστιανικά δόγματα. Το πέμπτο κεφάλαιο, «Τέταρτη φάση του αντιδικτατορικού αγώνα των πολιτικοποιημένων χριστιανών - ο Ψαρουδάκης στη Γυάρο - πτώση της Δικτατορίας», αναφέρεται στην οριστική ρήξη τής Χ.Δ. με το καθεστώς. Η εφημερίδα ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ κλείνει και ο ηγέτης του κινήματος Νίκος Ψαρουδάκης φυλακίζεται και εξορίζεται στη Γυάρο.

Παναγιώτης Ανανιάδης
Διευθυντής Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Νεάπολης Θεσσαλονίκης