Όλους μάς απασχολεί σήμερα το πώς πρέπει να αντιμετωπίσουμε την κρίση που περνάμε. Οι μισθοί και οι συντάξεις περικόπτονται, οι φόροι αυξάνονται, οι τιμές των αγαθών πήραν τον ανήφορο. Καθώς δε τις αποφάσεις για όλα αυτά τα μέτρα τις παίρνουν κάποια ξένα κέντρα εξουσίας και η κυβέρνηση της χώρας τις εφαρμόζει πειθήνια, ο κάθε πολίτης αναρωτιέται τι θα πρέπει να κάνει για να αντιμετωπίσει τη δύσκολη αυτή κατάσταση.
Μ’ όλο που την εποχή της Κατοχής και της Πείνας ήμουν 12 χρονών, θυμάμαι καλά πως και τότε οι άνθρωποι είχαν βρεθεί μπροστά σε πολύ δύσκολα προβλήματα. Μέσα σε λίγους μήνες, πρώτα τα τρόφιμα και μετά τα απαραίτητα εμπορεύματα (ρούχα, παπούτσια κ.λπ.), χάθηκαν από τα ράφια των καταστημάτων, ο καλπάζων πληθωρισμός μείωνε σταθερά το εισόδημα των μισθωτών αλλά και των μικροεπαγγελματιών. Οι άνθρωποι δεν ξέρανε τι να κάνουν για να τα βγάλουνε πέρα. Όσες λύσεις, σε ατομικό ή οικογενειακό επίπεδο, δοκίμασαν, δεν οδήγησαν πουθενά.
Τότε άρχισαν να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα ομαδικά. Αναπτύξανε μεγάλη αλληλεγγύη και αλληλοβοήθεια. Φτιάξανε συσσίτια στα σχολεία για τα παιδάκια που πέφτανε κάτω στο δρόμο από την πείνα. Κάνανε καταναλωτικούς συνεταιρισμούς που αγόραζαν τα τρόφιμα κατ’ ευθείαν από τους παραγωγούς, παρακάμπτοντας τους ενδιάμεσους μεταπράτες, με δυο λόγια άρχισαν να αντιστέκονται.
Θα πούνε μερικοί πως, συγκρίνοντας την Κατοχή με το σήμερα, ξεπερνώ κάθε όριο υπερβολής και θα έχουν δίκιο. Οπωσδήποτε η κατάσταση δεν είναι ίδια. Τότε ήταν πόλεμος και μάλιστα παγκόσμιος, τότε είχαμε τριπλή κατοχή από φασιστικές χώρες που καταλήστεψαν απροσχημάτιστα την πατρίδα μας. Τότε κάθε οργανωμένη προσπάθεια αντίστασης είχε τίμημα τον θάνατο. Φυσικά σήμερα όλα αυτά δεν συμβαίνουν και αν τα μνημόνευσα είναι γιατί ήθελα να δείξω πως σε αφάνταστα πιο δύσκολες περιστάσεις, οι άνθρωποι αντιμετώπισαν τα προβλήματά τους με ομαδικά μέσα και όχι με ατομικές λύσεις.
Πιστεύω πως κάτι ανάλογο πρέπει να κάνουν και τώρα οι άνθρωποι. Πώς όμως; Ποιος θα τους καθοδηγήσει;
Εδώ μπαίνει ένα άλλο πολύ σοβαρό πρόβλημα. Πρέπει πάντα κάποιος να καθοδηγεί τον λαό; Ως πότε θα υφίσταται αυτή η ταπεινωτική και αναχρονιστική, κατά την άποψή μου, διάκριση σε ηγέτες, ποιμένες, καθοδηγητές, από τη μια μεριά, και σε οπαδούς, ποίμνια και μάζες, από την άλλη;
Ανατρέχοντας και πάλι στον πρώτο χρόνο της Κατοχής, θυμάμαι πως η Αντίσταση άρχισε αυθόρμητα. Πριν ακόμα μαθευτεί πως είχε ιδρυθεί το ΕΑΜ, άρχισαν να σχηματίζονται αντιστασιακές ομάδες, οι οποίες, χωρίς να υπάρχει κεντρική καθοδήγηση, κινήθηκαν μέσα στα ίδια πλαίσια και γι’ αυτό αργότερα συνενώθηκαν τόσο εύκολα στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο.
Παλαιότερα και η λέξη «αυθόρμητο» προκαλούσε αλλεργία σε πολλούς μαρξιστές ή τουλάχιστον σε εκείνους που πίστευαν πως παίζανε στα δάχτυλά τους τον μαρξισμό. Ήταν απολύτως βέβαιοι πως όλα πρέπει να γίνονται με ενιαία καθοδήγηση και κεντρικό σχεδιασμό. Κι ας μιλούσε ο γερο-Κάρολος πως σκοπός του σοσιαλισμού ήταν το βαθμιαίο μαράζωμα του κράτους και η μετατροπή των εργαζομένων σε ελεύθερους παραγωγούς.
Ευτυχώς από πολλά σημεία της Γης μάς έρχονται ελπιδοφόρα μηνύματα. 14 χρόνια στην Τσιάπας, στο νότιο Μεξικό, δρουν οι Ζαπατίστες και όπως διακήρυξε πολλές φορές ο υπο-διοικητής Μάρκος (ο τίτλος υπο-διοικητής σημαίνει πολλά):
«Εμείς έχουμε στρατό και όπλα, όχι για να πάρουμε την εξουσία, αλλά για να αποκρούσομε τον μεξικανικό στρατό όταν έρχεται να εμποδίσει τους χωρικούς να φτιάχνουν όσα φτιάχνουν μόνοι τους και ακαθοδήγητοι.»
Και οι χωρικοί της περιοχής, απόγονοι του αρχαίου και πολιτισμένου λαού των Μάγια, έχουν κάνει πολλά μόνοι τους: Νοσοκομεία, σχολεία (όπου διδάσκεται μαζί με τα ισπανικά και η τοπική γλώσσα), σπίτια και δρόμους.
Δεν είναι μόνο το Μεξικό. Στην Αργεντινή, μετά την οικονομική κρίση που χτύπησε τη χώρα πριν από μερικά χρόνια, οι εργαζόμενοι σε πολλά εργοστάσια που έκλεισαν, τα κατέλαβαν και τα λειτουργούν μόνοι τους και μάλιστα παρουσιάζουν κερδοφορία. Είναι τα εργοστάσια Fa-Sin-Pa που σημαίνει Fabricas Sin Patrones (εργοστάσια χωρίς αφεντικά), που έχουν γίνει παγκοσμίως γνωστά.
Τέλος, στην Ισπανία και συγκεκριμένα σε μια μικρή κοινότητα της Ανδαλουσίας, τη Μαριναλέδα, δημιουργήθηκε πριν 30 χρόνια ένας αυτόνομος συνεταιρισμός, στον οποίο συμμετέχουν ισότιμα όλοι οι κάτοικοι και λειτουργεί στη βάση της άμεσης δημοκρατίας και της υποταγής του κέρδους στις ανάγκες του ανθρώπου.
Ιδού λοιπόν στάδιον δόξης λαμπρόν για μια ζωντανή και ξύπνια Αριστερά.