«… τα δημοτικά μας τραγούδια του γάμου και της χαράς, του θανάτου και του πόνου, τα παραμύθια, οι ιστορίες, οι θρύλοι, οι σάτιρες, τα νιώσματα, τα ήθη και έθιμα και τα λογής-λογής άλλα λεσβιακά αριστουργήματα, τα αμάραντα αυτά αγριολούλουδα που είναι σκορπισμένα σ’ όλες τις βουνοπλαγιές και τ’ ακρογιάλια του νησιού μας, άρχισαν να ξεχνιούνται ή να ξεθωριάζουν.»
Αυτή η κραυγή αγωνίας ξεπήδησε από τη γραφίδα του Βασίλη στον πρόλογο του πρώτου του βιβλίου «Τρανές λειτουργιές», που εκδόθηκε το 1958 και πήρε το πρώτο βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, κι από τότε, σ’ όλη του τη ζωή αγωνίζεται για τη διάσωσή τους.
Σφαλνώ τα μάτια, θωρώ τη Μεγαλόχαρη που συχνά τη φέρνει δίπλα μας, και παρακαλώτηνε, να μου δώκει φώτιση να γράψω τούτα τα ταπεινά για ένα μύστη της λαογραφίας ηθογραφίας, πεζογραφίας, δημοσιογραφίας και ποίησης, που τιμά το νησί μας, το συγχωριανό και φίλο μου, Βασίλη Πλάτανο.
Πορπάτηξε όλα τα σοκάκια και τις λεωφόρους στου γραφτού λόγου τη τέχνη. Χώθηκε βαθιά στις ρίζες μας, ξεψάχνισε, μελέτησε, ξέθαψε θησαυρούς και μας τους δώρισε των αχράντων τη μετάληψη στων προγόνων μας τη χιλιοτραγουδημένη τούτη κοιτίδα πολιτισμού, που χωρίς αυτήν απομένουμε ξεγυμνωμένοι στον παγερό βοριά.
Και να, ακάματος και μεθοδικός μαζώνει τις παροιμίες της λεσβιακής Άντισσας, τις ομαδοποιεί, τις ερμηνεύει και πάνω απ’ όλα τρυπώνει σε βάθος από Παλαιά Διαθήκη και Μυθολογία ως τις εγκυκλοπαίδειες και μελέτες, για να μας δώσει καθάρια την εικόνα για τη σημασία, τη μορφή και τον ρόλο που έπαιξαν στον τόπο μας. Και καταλήγει:
«Για ξέβγαλμα σημειώνω τούτα:
Παροιμία είναι λαϊκή φράση που εκφράζει σύντομα και με μεταφορικό, αλληγορικό ή σκωπτικό, χλευαστικό, κοροϊδευτικό τρόπο μια σημαντική και σημαδιακή αλήθεια, όπως: “ο καλός καραβοκύρης στη φουρτούνα φαίνεται”.»
Παίρνω τα θάρρετα, ζητώ σας, παρακαλεστά, άφεση, και ξεχωρίζω λίγες ψηφίδες από τα κείμενά του.
«[…] Ήτανε απόγεμα τις δεκαοχτώ του Δεκέμβρη, αξέχαστη μέρα, που ακόμα τώρα τη θυμάμαι κι ανατριχιάζω. Το καΐκι νόμιζες μια πετούσε και μια καρφωνότανε στο κατάβαθο της θάλασσας ίσαμε που μπηγότανε το μπαστούνι μέσα στα πελώρια κύματα [...]»
«[…] Κάθε χρόνο στα νιάμερα της Παναγιάς το πανηγύρι της Λιώτας είναι και πανηγύρι μας, γιατί τη μέρα τούτη το μοναχικό ξωχικό μας σπιτάκι παίρνει σουσούμι πανηγυρίστικο [...]»
«[…] Ο πρώτος που αξιώθηκε τη μεγάλη ευτυχία, θυμάμαι, στάθηκε ένας φονιάς. Ναι, μα τον αγιασμένο δαυλό που πελεκώ, σκότωσε! Ο Αχλιόπτας ήτανε ήσυχος, απλός και συσταζούμενος άνθρωπος, δεν πείραζε ούτε μέρμηγκα [...]»
Το παθιασμένο, ψυχόπνοο, όλο ντομπροσύνη και προγενιών λαλιά και ρύμα ποτισμένο έργο του, μας ‘γγίζει, μας συνεπαίρνει.
Επροψέ, μούρθανε, «εις οσμήν ευωδίας πνευματικής κι αγάπης» του, τα δυο πρόσφατα πονήματά του, κι ένιωσα ένα θαλασσινό νησιώτικο αρωματισμένο μαϊστράλι να με παρασέρνει:
- με το ποιητικό του έργο «Διάψαλμα» που υμνούν με «τ’ αφροθρεμένα στήθια τους οι Αιγαιοπελαγίτες ψαράδες» τη θάλασσα και τους ζωντανούς οργανισμούς στα σπλάχνα της.
«… και θα ψαλμωδώ
Γοργόνες
τον Κύριο
στις σπηλιές
τον Ύψιστο
Θαλασσοσπηλιές
Διάψαλμα
Ιγαϊών
ιεροπρεπή μουσική
με άρπα
και κιθάρα…»
- και με τα επύλλια, όπως το ελάχιστο τούτο δείγμα,
«Ηλιακάτη
Σε βαθύ κύμα
Λευκών μανιακών αλόγων
Με τα πόδια ψηλά πηδούσε...»,
στη πραγματεία του, «Ήριννα», για τη μεγάλη λυρική ποιήτρια της Σαπφικής περιόδου.
Στερνό αφήκα το «τριζόνι» του, ένα ποίημα ξεχειλισμένο πόνο και κατευόδιο.
«Ξανάρθε το τριζόνι μου
στο καταμεσονύχτι
και γιατί κλαις μου λάλησε
πάνω στο ψαροδίχτυ;
Έχασα την αγάπη μου
ψάχνω την στους ελιώνες
μες στα κρινάτα χέρια της
θαλασσοανεμώνες
να θέσω με ευλάβεια
μελωδικά κοχύλια
για να τη συντροφεύουνε
στ’ ατέρμονά της μίλια.»
Γερός να ‘σαι, Βασίλη μου, να μας φωτίζεις.