Το «Ε» σήμερα φιλοξενεί ένα αφιέρωμα στον επί 12 χρόνια πρόεδρο του Αναγνωστηρίου Αγιάσου, Κλεάνθη Κορομηλά, πρώην φιλόλογο στο Γυμνάσιο και το Λύκειο της Αγιάσου και υπεύθυνο για την οργάνωση και τη λειτουργία του ΤΕΕ Κεραμικής και Ξυλογλυπτικής που λειτούργησε στο χωριό από το 1999 έως το 2006. Ακούραστος και με μεγάλη αγάπη για το ίδρυμα και για τον τόπο του, ο Κλεάνθης Κορομηλάς μάς μιλάει σήμερα για την προσωπική του πορεία, αλλά και για την πορεία του μέσα στο Αναγνωστήριο από το 1998 που ανέλαβε πρόεδρός του, άξιος συνεχιστής του αείμνηστου Πάνου Πράτσου, αλλά και κατά τις χρονιές που προηγήθηκαν, αναμένοντας πλέον τα νέα παιδιά να πάρουν τα σκήπτρα…

Γεννημένος στην Αγιάσο το 1946, ο Κλεάνθης Κορομηλάς δεν έχει εγκαταλείψει το χωριό του ποτέ, εκτός από το χρονικό διάστημα που ήταν φοιτητής στην Αθήνα κι αυτό λόγω ενός διλήμματος που του έθεσε ο πατέρας του.
Γιος του Στρατή και της Χρυσής, ήταν ο «βενιαμίν» από τα πέντε παιδιά της οικογένειας. Με το μεγαλύτερο απ’ τα αδέλφια του, το Γιάννη, τον χώριζαν 16 χρόνια, ενώ μέχρι να γεννηθεί ο ίδιος, μεσολάβησαν ο Παναγιώτης, ο Στρατής και η Σοφία.
Όπως διηγείται τις αναμνήσεις που έχει από τα ξένοιαστα παιδικά χρόνια στην Αγιάσο αφήνει μια γλυκιά και ήρεμη αίσθηση, αυτή που τον έκανε και να αγαπήσει τόσο τον τόπο του και του έδωσε και τις πρώτες βάσεις για τη μετέπειτα πορεία του:
«Από τα παιδικά μου χρόνια θυμάμαι την ήσυχη ζωή της Αγιάσου, τις παρέες που κάναμε οι μαθητές. Πηγαίναμε τότε στην εκκλησία της Παναγιάς και στο Αναγνωστήριο, αυτές ήταν οι διέξοδοί μας. Το Καρναβάλι που έφτιαχναν, αυτό ήταν που μας εντυπωσίαζε πολύ. Με αυτά γαλουχηθήκαμε και τα κουβαλάμε ακόμη.»


Οι… «μάγκες» της Α΄ Λυκείου του 1963: Χρύσανθος Χατζηπαναγιώτης, Γιώργος Παπαπορφυρίου, Κλεάνθης Κορομηλάς, Παναγιώτης Κουνής (1963) (αριστερά). Με τους συμμαθητές του στο λύκειο, το 1964 (δεξιά)

Σα μαθητής έτρεχε 400 μέτρα, έχοντας πάρει μέρος και σε αγώνες στην Αθήνα. «Σα φοιτητής άρχισα να “στρογγυλεύω”, που λένε, ωστόσο τότε στην Αγιάσο ήμασταν μια παρέα… ζωηρούληδες, που τα κάναμε όλα», λέει σήμερα για την παρέα του των… «δρομέων».
Λίγο πριν τελειώσει το λύκειο, ωστόσο, ήρθε αντιμέτωπος με ένα δίλημμα. Ο πατέρας του δούλευε ως αραμπατζής και αφού σταμάτησε, έβοσκε κοπάδια στο βουνό. Ο μικρότερος γιος του πήγαινε μαζί του και τον βοηθούσε τα καλοκαίρια, όταν έκλεινε το σχολείο. Όταν ήρθε, όμως, η στιγμή να αποφασίσει αν θα μείνει στο χωριό και θα ασχοληθεί με το ίδιο ή εάν θα πάει να σπουδάσει, αυτός διάλεξε το δεύτερο.
«Ο πατέρας μου ήταν αυστηρός και αν δεν τα πήγαινα καλά στο σχολείο θα με έπαιρνε μαζί του στα βουνά, κάτι που δεν το ήθελα. Ήμουν μέτριος μαθητής, αλλά όταν ήρθε η ώρα να διαλέξω ανάμεσα στα “βουνά ή τα γράμματα” και να πράξω ταυτόχρονα, εγώ διάλεξα το δεύτερο», λέει σήμερα.
Ήταν και τυχερός, μάλλον, αφού έτυχε σε καλούς καθηγητές που τον «έσπρωξαν» προς τη φιλολογία και τον έκαναν να την αγαπήσει.
«Κάποιοι καθηγητές μας φρόντισαν να αγαπήσουμε τη φιλολογία. Έπαιξε ρόλο και το Αναγνωστήριο, που πηγαίναμε να διαβάσουμε, κάναμε φιλολογικές βραδιές και αφιερώματα σε συγγραφείς. Τελικά, από τους 18 που δώσαμε εξετάσεις, οι 14 πετύχαμε στο πανεπιστήμιο και οι έξι γίναμε φιλόλογοι. Αυτό σήμαινε πως… κάποιος μας επηρέασε.»


Με τη μητέρα του, Χρυσή, το 1966, ως φοιτητής στην Καισαριανή (αριστερά). Παίρνοντας συνέντευξη από το βιολιστή Χαρίλαο Ρόδανο (1994) (δεξιά)

Τα φοιτητικά χρόνια
Έτσι, από το 1965 μέχρι το 1971 ο Κλεάνθης Κορομηλάς βρίσκεται φοιτητής στην Αθήνα. Δεν ξεχνάει, όμως, ούτε στιγμή την Αγιάσο και τη Λέσβο, αφού συναναστρέφεται καθημερινά Μυτιληνιούς και Αγιασώτες, που σπούδαζαν επίσης εκεί.
«Τα φοιτητικά χρόνια ήταν στερημένα, ήταν τότε και η δικτατορία. Με στήριζε η οικογένεια, παρ’ όλο που τα πράγματα ήταν δύσκολα οικονομικά, δούλευα και από δω κι από κει για χαρτζιλίκι. Το καλό ήταν πως τα υπόλοιπα αδέλφια μου είχαν ήδη παντρευτεί. Με τους συμφοιτητές μου πηγαίναμε, πάντως, πολύ σε διάφορα μπαρ που μας άρεσαν, σε μπουάτ. Ιδιαίτερα πηγαίναμε στο Μητσάκη, τότε ήταν ο Νταλάρας, ο Δημητράκος… Όλοι αυτοί ήταν περιφερόμενοι κατά κάποιο τρόπο στα μαγαζιά στην Πλάκα. Πηγαίναμε και σε ταβέρνες για κρασάκι και σε κινηματογράφους. Οι παρέες μας ήταν πολύ καλές: μέναμε Εξάρχεια, Καισαριανή, Πατήσια, Ζωγράφου και ήμασταν πολύ δεμένοι όλοι οι Αγιασώτες και οι Μυτιληνιοί. Παρέες με άλλους δεν κάναμε, ούτε με κοπέλες συμφοιτήτριές μας γυρίζαμε πολύ. Ήμασταν ομαδοποιημένοι στο δικό μας ρυθμό…»
Τα καλοκαίρια επέστρεφε πάντα στην Αγιάσο και στο Αναγνωστήριο. «Από φοιτητές που ήμασταν, μας μάζευε ο Πάνος ο Πράτσος, κάναμε φιλολογικές βραδιές, έβαζε τη μουσικούλα του, το μαντολίνο. Σα φοιτητές ανεβάζαμε και θέατρα τα καλοκαίρια που ήμασταν στο χωριό. Η μαγιά υπήρχε από πιο μπροστά, από τον Ιάκωβο το Ματζουρέλλη και τη Στρατούλα τη Ματζουρέλλη, όσο ήταν κι αυτοί φοιτητές.»


Ως δάσκαλος στο Λύκειο της Αγιάσου, μαζί με τους μαθητές του (αριστερά). Με τους συνοδοιπόρους του στο Αναγνωστήριο (2007) (δεξιά)

Δάσκαλος στην Αγιάσο
Το 1971 τελειώνει τις σπουδές του και πηγαίνει φαντάρος. Αρχικά Κόρινθο, μετά Ρόδο, καταφέρνει και πάλι να έρθει στη Λέσβο, πρώτα στην Καλλονή και ύστερα στην Αγιάσο, ως ανθυπολοχαγός. Με τα χρήματα του μισθού του μήνα Ιανουαρίου του 1973, καθώς και με το δώρο Χριστουγέννων που πήρε ως ανθυπολοχαγός το Δεκέμβρη του 1972, καταφέρνει να παντρευτεί την αγαπημένη του Στρατούλα, πέντε χρόνια μικρότερή του, που είχε γνωρίσει ως μαθήτρια λυκείου και ο έρωτάς τους κράτησε όσο ήταν φαντάρος.
Με το που απολύεται από το Στρατό, διορίζεται καθηγητής, «δάσκαλος» όπως λένε στην Αγιάσο, στο εξατάξιο Γυμνάσιο του χωριού του. Έχοντας αναλάβει όλες τις τάξεις, για 26 χρόνια διδάσκει κυρίως Αρχαία Ελληνικά, Λατινικά και Φιλοσοφία. «Από τα χέρια μου έχουν περάσει όλοι οι μαθητές εκείνων των χρόνων. Περάσαμε πολύ ωραία χρόνια με τα παιδιά, κάναμε παρέα μαζί τους. Μας αγαπούσαν όλους τους δασκάλους τους και από την ανταπόκριση που βλέπω τώρα, πιστεύω ότι εκτιμούσαν και τη δική μας αγάπη», θυμάται για τα χρόνια του σχολείου.
Από το 1996 γίνεται μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Αναγνωστηρίου της Αγιάσου. Ήδη από το 1994, ωστόσο, είχε συμβάλει πολύ στις προσπάθειες που γίνονταν, ειδικά στη διοργάνωση για τη γιορτή των 100 χρόνων του Αναγνωστηρίου, οπότε και ανέλαβε να «στήσει» μια εκδήλωση με τους παραδοσιακούς μουσικούς του χωριού, παρ’ όλο που ο ίδιος δε συμμετείχε ποτέ σε κάποιο μουσικό σχήμα, ούτε ασχολείται με τη μουσική.
«Μου άρεσε η παραδοσιακή μουσική. Είχα τα ερεθίσματα, έκανα μια μελέτη και ήθελα να κάνουμε μια τέτοια εκδήλωση. Τότε ο Πάνος ο Πράτσος δεν μπορούσε πια και είχα σηκώσει εγώ όλο το βάρος, για να διοργανώσουμε πολλές εκδηλώσεις και στο εξωτερικό. Δανειστήκαμε τα πνευστά από το στρατό και μαζί με τους δικούς μας τους παραδοσιακούς του Χαρίλαου Ρόδανου, φτιάξαμε μια ορχήστρα και αναβιώσαμε τα παλιά τραγούδια με χορευτικά. Στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά που είχε εμφανιστεί η ορχήστρα, είχε κάνει “πάταγο”.»


Ο Κλεάνθης Κορομηλάς τριών ετών, στην ύπαιθρο της Αγιάσου (αριστερά). Με τη σύζυγό του, Στρατούλα, την ημέρα του γάμου τους (δεξιά)

Οι χρονιές των ευθυνών
Το 1998 ο Κλεάνθης Κορομηλάς γίνεται πρόεδρος του Αναγνωστηρίου, διαδεχόμενος τον αείμνηστο Πάνο Πράτσο. Η εκλογή του συμπίπτει με «ευτυχή» όπως λέει συγκυρία, αφού γενικός γραμματέας του υπουργείου Αιγαίου είναι τότε ο Γιάννης Μαχαιρίδης, τον οποίο και «καταφέρνει» να δώσει επιχορήγηση για το ίδρυμα. Με το κονδύλι που εξασφάλισε ο νέος πρόεδρος φτιάχτηκε και εξωραΐστηκε όλος ο χώρος του Αναγνωστηρίου και αγοράστηκε εξοπλισμός.
«Θυμάμαι κάποια στιγμή που ο καφετζής που είχε το μαγαζί κάτω από το Αναγνωστήριο, μου λέει: “Δάσκαλε, να ανέβεις πάνω στην ταράτσα, γιατί φαίνονται οι κολώνες του κτηρίου και θα πέσει.” Εγώ ανησύχησα. Τότε ήταν οι επιχορηγήσεις και μας έδιναν ένα - ενάμισι εκατομμύριο. Η νομαρχία δε βοηθούσε, τα βγάζαμε πέρα μόνοι μας. Πρότεινα στο Μαχαιρίδη να κάνουμε μια έκθεση, αφού ήξερα ότι είχε αδυναμία στη ζωγραφική. Επέμεινα και κατάφερα να τον πείσω να μας δώσει μεγαλύτερο ποσό, αφού είδε και ότι κάναμε καλή δουλειά. Αυτά μας έσωσαν, γιατί αρχίσαμε από τα θεμέλια και φτάσαμε σήμερα να έχουμε ένα συγκρότημα πολύ οργανωμένο.»
Το 1999 ήταν που του έγινε η πρόταση να αναλάβει την οργάνωση του ΤΕΕ Κεραμικής και Ξυλογλυπτικής, που ξεκινούσε με πρωτοβουλία του δήμου Αγιάσου και τη στήριξη του βουλευτή του ΠΑΣΟΚ Νίκου Σηφουνάκη, αλλά και του Γραφείου Τεχνικής Εκπαίδευσης Νομού Λέσβου.
«Υπήρχε τότε μια απόφαση του δήμου να φτιάξει ένα σχολειό που να στηρίζει την παράδοση του τόπου, και να δώσει και διέξοδο στα παιδιά που θέλανε να δουλέψουν. Το σχολείο έγινε και πήρα ένα μήνυμα να το οργανώσω. Στην αρχή ήμουν διστακτικός: “Τι το θέλω το σχολειό, εγώ είμαι τακτοποιημένος τώρα, θα με βάλετε σε φασαρίες;” έλεγα. <ε πιέσανε όμως διάφοροι και ανέλαβα τελικά να το οργανώσω.»
Το ΤΕΕ έκλεισε τελικά το 2006, έχοντας βγάλει μέσα στα επτά χρόνια που λειτούργησε πολλούς πτυχιούχους Κεραμικής και Ξυλογλυπτικής, που είναι και οι μοναδικοί στην Ελλάδα με αντίστοιχο πτυχίο.
«Κάθε χρόνο κάναμε έκθεση, φτιάχναμε καμίνια, μαζευόταν πολύς κόσμος από όλη τη Λέσβο και από άλλα μέρη της Ελλάδας, πτυχιούχοι ή απόφοιτοι λυκείου που ήθελαν να μάθουν τις τέχνες. Είχαμε καλούς δασκάλους, τον Καμαρό, το Χατζηγιάννη, το Γιώργο τον Ακαμάτη που δούλευαν ως ωρομίσθιοι και τρεις - τέσσερις καθηγητές των Καλών Τεχνών. Παρήχθη έργο σημαντικό και ζήσαμε έντονες στιγμές. Είχε και πολλά ταλέντα το σχολείο, ορισμένοι μαθητές έχουν ανοίξει σήμερα και εργαστήριο. Ήθελε, όμως, άνθρωπο να τρέχει. Προσωπικά το στήριξα με μεγάλο αγώνα, είχα τις γνωριμίες μου κι επικοινωνούσα με πολύ κόσμο, αλλά δεν μπόρεσε να λειτουργήσει άλλο.»


Με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια στο Οικουμενικό Πατριαρχείο (αριστερά). Τιμητική διάκριση από τον Έλληνα διοικητή των Ελλήνων Πιλότων του ΝΑΤΟ στη Σμύρνη (δεξιά).

Μια ζωή Αναγνωστήριο…
Το 2006, τη χρονιά δηλαδή που έκλεισε το ΤΕΕ, ο Κλεάνθης Κορομηλάς βγήκε και ο ίδιος στη σύνταξη. Σήμερα, παππούς πλέον της «μεγάλης χαράς» του, της τρίχρονης Στρατούλας, κόρης του γιου του Δημήτρη, συνεχίζει ακούραστα να εργάζεται για το Αναγνωστήριο της Αγιάσου, που τόσα ερεθίσματα του έχει δώσει από την παιδική του ηλικία.
Αν τον ρωτήσεις τι θυμάται σα σημαντική ανάμνηση ή επίτευγμα στη ζωή του, μόνο από εκεί έχει να αναφέρει στιγμές.
«Πολλά; Ατέλειωτα πράγματα να θυμάμαι. Έχω ζήσει μια ζωή εκεί. Το Αναγνωστήριο είναι ένα “μελίσσι”, είναι το παιδί μας. Αυτό που ζούμε έντονα, είναι αυτή η ομαδική δουλειά και η θέληση να προσφέρει ο άλλος όχι για να αναδειχθεί, αλλά για να πάει καλά το ίδρυμα. Βέβαια, κάποιοι ξεφεύγουν και πάνε πιο μπροστά και οι υπόλοιποι προσπαθούμε να τους ακολουθήσουμε. Ωστόσο το ομαδικό πνεύμα υπάρχει πάντα, γι’ αυτό κι έχει κρατήσει από το 1894 το Αναγνωστήριο και έχει κάνει τόσα πράγματα. Το πιο σημαντικό για μένα, αυτό που έζησα πολύ έντονα, ήταν τα 100χρονα του ‘94. Με φόρτισαν πολύ, με κούρασαν πολύ, αλλά το απολάμβανα κιόλας. Πίστευα ότι έπρεπε να ακουστεί το Αναγνωστήριο. Ήταν όμως και η πιο γεμάτη χρονιά. Σε προσωπικό επίπεδο, φυσικά, το σημαντικότερο γεγονός ήταν όταν έγινα πρόεδρος του Αναγνωστηρίου.»
Σημαντικοί, σύμφωνα με τον ίδιο, έχουν σταθεί σε αυτή τη 12ετία που είναι πρόεδρος, αλλά και στα χρόνια που προηγήθηκαν, οι πολύ καλοί συνεργάτες του: ο Προκόπης Μαϊστρέλλης, ο Στρατής Σταυρακέλλης, ο Αντώνης Μηνάς κ.ά., αλλά και ο γενικός γραμματέας Παναγιώτης Κουτσκουδής, που χαρακτηρίζει ως «το δεξί του χέρι».


Στην εκπομπή «Ο τόπος και το τραγούδι του»

Μαζί με αυτούς συνεχίζει την προσπάθειά του, περνώντας στους χώρους του Αναγνωστηρίου τις περισσότερες ώρες της μέρας, πέρα από τις λίγες πρωινές ώρες που πηγαίνει στο «περιβολάκι» του και ξεχνιέται. Ετοιμάζουν τώρα ένα μουσείο με εργαλεία της Αγιάσου, συλλογή του Στρατή Τζίνη που παραχώρησε στο μουσείο ο γιος του, καθώς και το δεύτερο τόμο για «Το Αγιασώτικο Καρναβάλι», με τον Παναγιώτη Κουτσκουδή.
Αυτό που νιώθει, όμως, είναι πως το Αναγνωστήριο χρειάζεται πλέον «νέο αίμα», νέους ανθρώπους να το αναλάβουν.
«Σκέφτομαι να κάνω προτάσεις σε νέα παιδιά να το πλαισιώσουν. Πρέπει και τα παιδιά να μπολιάζονται σιγά-σιγά· εγώ είμαι τόσα χρόνια, πρέπει να το αναλάβουν άλλοι.»
Μετά από τόσα χρόνια, ο Κλεάνθης Κορομηλάς δηλώνει «δοσμένος» στο Αναγνωστήριο της Αγιάσου και στο ίδιο το χωριό.
«Ρίζωσα εδώ. Η Αγιάσος είναι ωραίο μέρος και σε εμπνέει, και ο κόσμος της είναι πολυτάλαντος, αρκεί να βρεις τον τρόπο να του βγάλεις τη δημιουργικότητά του. Με το Αναγνωστήριο το έχουμε πετύχει αυτό, έχουμε πετύχει να βοηθάει όλη η Αγιάσος. Γι’ αυτό και στεκόμαστε…»