Έντεκα μέλη αριθμεί το πλήρωμα του γρι-γρι «Άγιοι Ανάργυροι», που κάθε μέρα βλέπουμε περνώντας από την προκυμαία της Μυτιλήνης. Έντεκα ψαράδες από την Αίγυπτο, που όμως κανείς σχεδόν δεν έχει γνωρίσει ποτέ και είναι λίγοι μόνο από το σύνολο των εργαζομένων στα γρι-γρι και τις μηχανότρατες του νησιού. Αποφασίσαμε να πάρουμε το… πρωινό μας μαζί τους, έχοντας συνεννοηθεί ήδη από την προηγουμένη με τον καπετάνιο του σκάφους. Τους επισκεφτήκαμε νωρίς το πρωί της περασμένης Παρασκευής και πετύχαμε κάποιους από αυτούς να φτιάχνουν καινούργια δίχτυα, αφού λόγω της πανσελήνου του Σαββάτου δεν είχαν βγει για ψάρεμα. Και έτσι, μεταξύ διχτυών και του ελαφρού κουνήματος της βάρκας, ακούσαμε τις ιστορίες τους…

Αχμέτ, Σαΐντ, Ράμι, Μοχάμετ, Ραμαζάν και Χασάν, ο καπετάνιος. Κατάγονται όλοι από το ίδιο χωριό, τη Μιάτα. Ένα παραθαλάσσιο χωριό της Αιγύπτου, με πολύ έντονη αλιευτική παράδοση.
«Το 90% των κατοίκων της Μιάτα, είναι ψαράδες», εξηγεί ο καπετάνιος. «Εμάς όλοι οι πατεράδες και οι παππούδες μας δούλευαν στη θάλασσα. Είναι οικογενειακή παράδοση.»
Ο ίδιος, 60 χρονών σήμερα, έρχεται στην Ελλάδα από το 1970, όταν υπογράφηκε πρώτη φορά η διακρατική συμφωνία Ελλάδας - Αιγύπτου για τη «μετάκληση εποχικών εργατών». Με τον τρόπο αυτό έρχονται στη Μυτιλήνη κάθε χρόνο και τα υπόλοιπα μέλη του πληρώματος, άλλοι πιο έμπειροι και άλλοι μετρώντας πολύ λίγα χρόνια που δουλεύουν έτσι.
Με εξαίρεση τις μέρες που πλησιάζει η πανσέληνος, το γρι-γρι αφήνει την προκυμαία της πόλης κατά τις 6 με 7 το απόγευμα και ξανοίγεται για να ρίξει τα δίχτυα του και να επιστρέψει μετά από 13 - 14 ώρες, όταν έχει πια χαράξει. Τι είναι πιο δύσκολο στη δουλειά τους; «Το φόρτωμα», απαντά ο Χασάν. «Ακόμη, το σκάφος δεν είναι δικό μας. Δουλεύουμε όσο μπορούμε. Δεν ξέρουμε και πότε θα έχει φουρτούνα.»


Χασάν. Καπετάνιος. 60 χρόνων, τέσσερα παιδιά, 40 χρόνια στην Ελλάδα (αριστερά). Σαΐντ. Μηχανικός. 58 ετών, τέσσερα παιδιά (δεξιά)

Μακριά από την οικογένεια
Τους οκτώ μήνες της παραμονής του ο Χασάν τούς περνάει στη Μυτιλήνη, ενώ κάθε 20 μέρες περίπου πάει στον Πειραιά, όπου έχει σπίτι και μένει. Δεν είναι, όμως, εκεί ο τόπος που θεωρεί κατοικία του. Πίσω στην Αίγυπτο αφήνει κάθε χρόνο την οικογένειά του, τη γυναίκα του και τα τέσσερα παιδιά του. Το ίδιο ισχύει και για το υπόλοιπο πλήρωμα.
Ο Αχμέτ είναι 56 χρονών και έχει πέντε παιδιά. Είναι ο λοστρόμος του σκάφους και έχει αρμοδιότητα να μεταφέρει τις εντολές του καπετάνιου στο υπόλοιπο πλήρωμα. Ο Σαΐντ είναι 58 ετών και έχει τέσσερα παιδιά, ενώ είναι ο μηχανικός τού γρι-γρι. Εκτός από αυτούς, χθες το πρωί γνωρίσαμε και τον 26χρονο Ράμι που έρχεται στη Μυτιλήνη τα τελευταία δύο χρόνια, τον 22χρονο Μοχάμεντ, το βενιαμίν του πληρώματος και γιο του Αχμέτ, και τον 35χρονο Ραμαζάν, που κάθε χρόνο αφήνει στην Αίγυπτο τρία παιδιά. «Δεν είναι δύσκολο να είστε τόσο καιρό μακριά από τους δικούς σας;», ρωτάμε. «Έχουμε συνηθίσει πια τόσα χρόνια», απαντά ο Χασάν. «Είναι δύσκολη δουλειά, αλλά τι να κάνουμε;» Ο Μοχάμεντ είναι σε καλύτερη θέση, αφού έχει τον πατέρα του μαζί του. Οι υπόλοιποι κουνούν το κεφάλι τους γνέφοντας «ναι».


Αχμέτ. Λοστρόμος. 56 χρόνων, πέντε παιδιά, 37 χρόνια στην Ελλάδα (αριστερά). Ραμαζάν. Αλιεργάτης. 35 χρόνων, τρία παιδιά (δεξιά)

Θυμόμαστε μια από τις πρώτες απεργίες της φετινής χρονιάς στη χώρα, αυτή των Αιγύπτιων αλιεργατών στη Νέα Μηχανιώνα της Θεσσαλονίκης. Εκείνοι απεργούσαν προκειμένου να μη μειωθεί ο μισθός τους και για την ασφάλισή τους. Εδώ τι γίνεται; Αμείβονται ικανοποιητικά; Τα βγάζουν πέρα; Ο καπετάνιος διστάζει λίγο και τελικά απαντά: «Δεν είναι όλα τα αφεντικά τα ίδια. Παίρνουμε 700 - 750 ευρώ και ζούμε με αυτά. Τα πράγματα είναι δύσκολα και για μας, αλλά και για εσάς. Τόσα χρόνια που έρχομαι, βλέπω την Ελλάδα να χειροτερεύει κάθε μέρα.» Είχε άλλωστε κι άλλα αφεντικά στον Πειραιά που δούλευε πιο πριν - στη Μυτιλήνη έρχεται τα τελευταία δύο χρόνια - και ξέρει.

Η καθημερινότητα στο γρι-γρι
Κάθε μέρα, οι περαστικοί και οι επισκέπτες της προκυμαίας της πόλης βλέπουμε τους Αιγύπτιους ψαράδες των γρι-γρι και των τρατών να κάνουν όλες τις δραστηριότητές τους - επαγγελματικές και μη - πάνω στις βάρκες. Ύπνος, φαγητό, πλύσιμο ρούχων και πιάτων, όλα εκεί. Μια ζωή ουσιαστικά πάνω στο νερό, ανεξάρτητα από τον καιρό. Αναπόφευκτα τους ρωτάμε πώς τα βγάζουν πέρα και πώς περνά ο χρόνος τους.


Ράμι. Αλιεργάτης. 26 χρόνων, δύο χρόνια στην Ελλάδα (αριστερά). Μοχάμεντ. Αλιεργάτης. 22 χρόνων, πρώτη φορά στην Ελλάδα (δεξιά)

«Τις 24 μέρες το μήνα δουλεύουμε, τις έξι καθόμαστε», εξηγεί ο Χασάν. «Ρίχνουμε τα δίχτυα και περιμένουμε… Μετά, πρέπει να γίνουν κι άλλες δουλειές στο γρι-γρι. Μπαλώνουμε τα δίχτυα, φτιάχνουμε κάθε χρόνο ένα κομμάτι καινούργιο. Όταν δεν έχουμε δουλειά, η ώρα περνάει με κουβέντες και με τα υπόλοιπα. Μαγειρεύουμε εδώ, τρώμε εδώ, αν και κανονικά δε θα έπρεπε να μένουμε στο καράβι· η σύμβαση λέει ότι ο καπετάνιος θα έπρεπε να μας νοικιάζει δωμάτια. Ποιος τη διαβάζει όμως τη σύμβαση; Μόνο από το υπουργείο της Αιγύπτου και της Ελλάδας ξέρουν τι γράφει.»
Συχνά, αν δεν έχουν βγει στη θάλασσα, τους συναντάμε στα παγκάκια της προκυμαίας ή μπροστά ακριβώς από τις βάρκες. Πόσο συχνά βγαίνουν έξω; Γνωρίζονται με τον κόσμο;
«Εδώ δεν τον ξέρουμε πολύ τον κόσμο», λέει ο Χασάν. «Βγαίνουμε, όμως, κάνουμε βόλτες στην πόλη. Μας αρέσει η Μυτιλήνη, μας θυμίζει τον τόπο μας. Η ιστορία της Αιγύπτου και της Ελλάδας δε διαφέρει και πολύ.».
Τι έχουν να πουν για τα παράπονα που ακούγονται κατά καιρούς, ότι «οι τράτες αποτελούν άσχημο θέαμα» και ότι «διώχνουν τους τουρίστες» λόγω του ότι τα πληρώματα ζουν ουσιαστικά σε κοινή θέα; Ο καπετάνιος γελάει…
«Οι τουρίστες είναι πολύ ευχαριστημένοι που μας βλέπουν. Έρχονται και μας μιλούν για ώρα, μας βγάζουν φωτογραφίες και μας λένε ότι θα τις στείλουν στους δικούς τους. Είμαστε, μάλλον, αυτό που… ψάχνουν να δουν!...»