«Aγόρατο, άλλο όνομα Αγία Παρασκευή»! Την μεταβυζαντινή περίοδο, στα Οθωμανικά Κατάστιχα του 1548, η κωμόπολη της Αγίας Παρασκευής, λεγότανε και «Αγόρατο»! Είχε 128 χριστιανικά σπίτια και 1 Μουσουλμανικό! Πλήρωνε 7.548 Α φόρο, κύρια για σιτάρι( 2.032 Α) και πολύ λιγότερα για άλλα προϊόντα, όπως το αμπέλι (555  Α)! Επίσης λειτουργεί δύο εποχιακούς νερόμυλους!*

Στον χώρο η αρχή υπήρξε στον Λόφο του Αι Λια, από την Πρώιμη Χαλκοκρατία, η οποία συνεχίστηκε στους Ιστορικούς χρόνους, ίσως με κάποια Αρχαία Εγκατάσταση, στον λόφο και στα Λαξεύματα της βάσης του, που μετά λατρεύτηκε σαν Αγία Παρασκευή. Εκεί εμφανίστηκαν οικιστικά λείψανα και στην Βυζαντινή Περίοδο (Παλαιοχριστιανική, θεμέλια).

Την σημερινή εποχή, Αγόρατο ονομάζεται ύψωμα, ΒΑ της κωμόπολης και ανατολικά του οροπεδίου της Μόσυνας! Το Ύψωμα φιλοξενεί Μεσαιωνικό Οικισμό(«Χαλάσματα») με τάφους, μεγάλα πιθάρια και παμπάλαιο υδρόμυλο! Επάνω στον δρόμο υπάρχει το εξωκλήσι του Αι Δημήτρη, με θεμέλια και μέλη παλιού ναού, χτισμένο το 1874!** «Κώμη της Αγίας Παρασκευής δια το είναι τον ναόν αυτής εκεί παλαιόν, λελατοξευμένον εν τη πέτρα έσω του βουνού,μικρός αλλ’ωραίος και ασκητήριον μικρότατον όμοιον. Έχει ετέρας δύο εκκλησίας του Αρχαγγέλου και του Αγίου Δημητρίου οίκους χριστιανών ογδοήκοντα, αγαρηνών μόλις δέκα»!***Το 1620, η κωμόπολη Αγία Παρασκευή, πριν Αγόρατο, εκτείνεται και στα «χαλάσματα» με τον τρίτο ναό (Άγιος Δημήτρης, 1,15 χιλ από την κωμόπολη, 39^ο 24.7394-26^ο 29.1244), έως το ύψωμα που έλαβε το τοπωνύμιο από την κωμόπολη του 16^ου αι!! Μικροί οι τρεις ναοί, απλωμένος ο οικισμός σε μεγάλη έκταση, άφησε την ανατολική του άκρη σαν τοπωνύμιο!

*Καμπουρίδης σελ334 **Περπατώντας τη Λέσβο ,τομ Α σελ 358 ***Γαβριήλ Περιγραφή της Λεσβου.Παρ.32

με την Αγία Παρασκευή ΄

και τα λαξεύματα

με τον Αγόρατο

οικισμό του 1548

με τον Αι Δημήτρη

του 1874

και τον Αρχάγγελο!