Ο υπουργός Παιδείας της Τουρκίας πριν από δύο ημέρες ανακοίνωσε το νέο ωρολόγιο πρόγραμμα που θα εφαρμοστεί πιλοτικά σε μερικά σχολεία και στις τάξεις πρώτη, πέμπτη και ενάτη (στη γειτονική χώρα η υποχρεωτική εκπαίδευση είναι από το 2012 συνολικά 12 χρόνια ανά 4 σε Δημοτικό-Γυμνάσιο-Λύκειο).

Το πιλοτικό πρόγραμμα είναι ένα βήμα για τη σταδιακή «ισλαμοποίηση» της τουρκικής κοινωνίας και τη μείωση του «Ατατουρκισμού», που αποτέλεσε και αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της σύγχρονης τουρκικής δημοκρατίας. Σε γενικές δε γραμμές το νέο πρόγραμμα περιλαμβάνει τα παρακάτω:

- Την καθιέρωση των θρησκευτικών ως υποχρεωτικού μαθήματος.

- Την κατάργηση του μαθήματος των κατακτήσεων του Ατατούρκ από τις τρεις πρώτες τάξεις του Δημοτικού και τη μερική διδασκαλία στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο.

- Τη διδασκαλία για τη Συνθήκη της Λωζάννης (σαν συνθήκη διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και όχι σαν βάση για τη δημιουργία της σύγχρονης Τουρκίας) .

- Την απάλειψη του μαθήματος για τις κατακτήσεις του Ισμέτ Ινονού.

- Την κατάργηση της θεωρίας της εξέλιξης του ανθρώπου (Δαρβινισμός) ως αντίθετης με το Ισλάμ.

- Τη διδασκαλία της έννοιας της Τζιχάντ (Cihat-ως προσπάθεια του ανθρώπου για δημιουργία) και των εννοιών Πατρίδα-Έθνος-Δημοκρατία. Γίνεται προσπάθεια τουρκοποίησης των λαών και ιδιαίτερα των Κούρδων, είναι γνωστό το σύνθημα του Ερντογάν, δάνειο από τους «Γκρίζους Λύκους»: «Ένα Έθνος - Ένα Κράτος - Μία Πατρίδα και Μία Σημαία».

- Τη διδασκαλία σχετικά με τις τρομοκρατικές οργανώσεις PKK (Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν), ISID (Ισλαμικό Κράτος Συρίας-Ιράκ) και FETO (Fetullahco Teror Orgutu-Τρομοκρατική Οργάνωση του Φετουλάχ Γκιουλέν).

- Τη διδασκαλία της «Νίκης της Δημοκρατίας της 15ης Ιουλίου», δηλαδή του αποτυχημένου στρατιωτικού πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016, καθώς και την καθιέρωση της ίδιας ημερομηνίας ως «Miili Birlik Gunu» («Ημέρα Εθνικής Ενότητας»).

Στόχευση του Ερντογάν

Είναι φανερό ότι η προσπάθεια του κυβερνώντος κόμματος στην Τουρκία, με καθοδηγητή τον Πρόεδρο Ερντογάν και υποστηρικτή, όποτε απαιτείται ισχυρή πλειοψηφία (3/5 της Βουλής των 550), τον εθνικιστή-γκρίζο λύκο, αρχηγό του Εθνικιστικού Κόμματος (MHP) Μπαχτελί (Bahceli), τείνει στην κατάργηση της παράδοσης περίπου εκατό χρόνων, που θέλει τον «Ατατουρκισμό» (δηλαδή τις ιδέες που καθιέρωσε ο Κεμάλ) κυρίαρχο στοιχείο της συνταγματικής, πολιτικής, πολιτιστικής και κοινωνικής πραγματικότητας.

Η θρησκεία, όχι με τις ακραίες εκφάνσεις της, αποτελεί βασικό στοιχείο της ζωής του ανθρώπου και συνεκτικό στοιχείο της κοινωνίας και του Έθνους. Κρίνοντας από τα αποτελέσματα στη γειτονική χώρα, διαπιστώνουμε ότι η τουρκική κοινωνία (στην πλειοψηφία της) είναι θρησκευόμενη και εδώ απέτυχε ο «Ατατουρκισμός» και το κατεστημένο που κυβέρνησε μέχρι το 2002. Η άνοδος του κόμματος του Ερντογάν στην Τουρκία και η συνεχής παραμονή στην εξουσία για μια δεκαπενταετία είναι αποτέλεσμα κυρίως της χρησιμοποίησης της θρησκείας και του εθνικισμού, με παράλληλη αύξηση του βιοτικού επιπέδου αποκλεισμένων μέχρι τότε στρωμάτων του λαού.

Το ερώτημα που τίθεται επιτακτικά είναι αν η Τουρκία θα συνεχίσει ως ένα λαϊκό κράτος ή σταδιακά θα διολισθήσει και θα μετατραπεί σε μια χώρα της Μέσης Ανατολής, επιτρέποντας το Ισλάμ να καταστεί ρυθμιστής όχι πια μόνο του τρόπου ζωής αλλά και της πολιτικής διακυβέρνησης (πολιτικό Ισλάμ).

Το 1945, όταν έληξε η περίοδος του μονοκομματικού κράτους, το Δημοκρατικό Κόμμα με ηγέτη τον Μεντερές έκανε μια παρόμοια προσπάθεια χρησιμοποίησης της θρησκείας στον πολιτικό στίβο και κατέληξε στην αγχόνη.

Το δίλημμα της τουρκικής κοινωνίας

Αυτό το μετέωρο βήμα της γειτονικής χώρας υπάρχουν ενδείξεις ότι θα κατευθυνθεί προς τη Δύση και όχι προς την Ανατολή:

- H μικρή ποσοστιαία επικράτηση του «ΝΑΙ» στο δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου 2017 και η επικράτηση του «ΟΧΙ» στις αστικές κοινωνίες των μεγαλουπόλεων (Κωνσταντινούπολης - Άγκυρας - Σμύρνης) και των δυτικών παραλίων δείχνει τον διχασμό που έχει επέλθει στην τουρκική κοινωνία.

- Η «κόπωση» του εκλογικού σώματος και ιδιαίτερα της νεολαίας από τον συγκεντρωτικό τρόπο διακυβέρνησης, τον πλήρη έλεγχο της δικαστικής εξουσίας, τον περιορισμό των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών με τη συνεχιζόμενη κατάσταση εκτάκτου ανάγκης από πέρυσι τον Ιούλιο.

- Η επιτυχημένη πορεία, με μοναδικό σύνθημα την αναζήτηση της δικαιοσύνης (Adalet), του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης (CHP) από την Άγκυρα στην Κωνσταντινούπολή και η επιτυχημένη συγκέντρωση των οπαδών του.

- Η πρόθεση για συνεργασία του κουρδικού κόμματος (HDP) με την αξιωματική αντιπολίτευση στις επόμενες προεδρικές εκλογές του 2019.

- Οι διεργασίες μετά τη διάσπαση του εθνικιστικού κόμματος και η προσπάθεια δημιουργίας νέου κεντροδεξιού κόμματος στηριζόμενου στην εκλογική βάση των εθνικιστών, γεγονός που πιθανόν να στερήσει την είσοδο του MHP στη Βουλή.

Πλέον των παραπάνω, οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή (Συρία - Ιράκ) είναι δυνατόν να επηρεάσουν αρνητικά τα σχέδια του Ερντογάν για τη δεύτερη νίκη στις προεδρικές εκλογές του 2019 που θα του επιτρέψει να είναι πρόεδρος το 2023, όταν η Τουρκική Δημοκρατία θα συμπληρώνει έναν αιώνα ζωής.

Αν δεν πραγματοποιηθεί τον Σεπτέμβριο του 2017 το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία και απόσχιση από το Ιράκ που έχει προκηρύξει ο Μπαρζανί στο αυτόνομο Βόρειο Ιράκ και συσταθεί το ανεξάρτητο Κουρδιστάν, θα δημιουργηθεί νέα δυναμική σε συνδυασμό με την επερχόμενη ολοκληρωτική ήττα του Ισλαμικού Κράτους και την αποκατάσταση της συνοριακής τάξης μεταξύ Ιράκ και Συρίας.

Μετά από επτά χρόνια πολέμου στη Συρία, που είχε ως στόχο την ανατροπή του Άσαντ, με 450 χιλ. πολίτες νεκρούς, εκ των οποίων 15 χιλ. παιδιά, 130 χιλ. νεκρούς στρατιωτικούς σε ένα σύνολο 400 χιλ. στρατού, τη δημιουργία κυμάτων προσφύγων και την πλήρη διάλυση της υποδομής της, ο Άσαντ παραμένει στην εξουσία και το πρόβλημα που τίθεται προς λύση είναι τι μορφή θα πάρει το κράτος. Θα δοθεί αυτονομία στους Κούρδους του Βορρά που πολέμησαν και πολεμούν παρέα με τις δυνάμεις των ΗΠΑ ή θα υπάρξει επαναπροσέγγιση Ερντογάν-Άσαντ με χαμένους τους Κούρδους της Συρίας;

Τυχόν παροχή αυτονομίας στα κουρδικά καντόνια της Συρίας θα αποτελέσει πλήγμα για την τουρκική εξωτερική πολιτική και για τον Πρόεδρο Ερντογάν και θα δυσκολέψει ακόμη περισσότερο τον πόλεμο που διεξάγουν από το καλοκαίρι του 2015 οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις κατά των Κούρδων του PKK.

Τουρκική αδιαλλαξία

Όλα τα παραπάνω δίνουν την εξήγηση για την αδιαλλαξία της Τουρκίας στο Κυπριακό και την επιθετική αναθεωρητική πολιτική της στο Αιγαίο. Μια λύση του Κυπριακού και η απομάκρυνση των κατοχικών στρατευμάτων από το «σταθερό αεροπλανοφόρο» που λέγεται Κύπρος θα αποστερήσει από τη γείτονα τη δυνατότητα ελέγχου στην ανατολική Μεσόγειο που γειτνιάζει με τη «φλεγόμενη» Μέση Ανατολή.

Επίσης, μια ομαλοποίηση των σχέσεων με τη χώρα μας θα στερήσει από τους εθνικιστές, που βρίσκονται σ’ όλα τα κόμματα, τον «αιώνιο εχθρό» που τάχα απειλεί την ύπαρξη της Τουρκίας. Εκτός και αν όλη η τουρκική κοινωνία αισθάνεται ξένη στα εδάφη της Μικράς Ασίας, καίτοι έχουν περάσει πάνω από οκτακόσια χρόνια από τότε που οι νομάδες Τούρκοι εισήλθαν και εγκαταστάθηκαν στα βυζαντινά εδάφη.

Ελληνική υποχρέωση

Σήμερα όπου συμπληρώθηκαν 43 χρόνια από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο είναι ευκαιρία για το Ελληνικό Έθνος και κυρίως για τους ιθύνοντες σε Ελλάδα και Κύπρο να αναλογιστούν τις ευθύνες τους και να λάβουν αποφάσεις με γνώμονα την επιβίωση του Έθνους και την παράλληλη ευμάρεια των πολιτών.

Ιδιαίτερα η Κυπριακή Κυβέρνηση και οι πολιτικοί σχηματισμοί στην Κύπρο θα πρέπει σε αγαστή συνεργασία με την Ελλάδα να αποφασίσουν αν οι υδρογονάνθρακες θα λύσουν το Κυπριακό ή η λύση του Κυπριακού θα διευκολύνει την εκμετάλλευση του υποθαλασσίου πλούτου προς όφελος όλων των Κυπρίων ( Ε/Κ-Τ/Κ).

Ένα είναι βέβαιο, ότι τίποτα από τα δύο δεν θα προχωρήσει ομαλά αν παραμένουν τα τουρκικά στρατεύματα στην Κύπρο. Αποτελεί, όμως, υποχρέωση της χώρας μας, στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου και των δυνατοτήτων της, να διευκολύνει τη γειτονική χώρα στο «μετέωρο βήμα» που θέλει να κάνει ώστε να κατευθυνθεί προς την πλευρά όπου επικρατούν οι αξίες της ελευθερίας σε όλους τους τομείς και της προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων.

Μυτιλήνη, 20 Ιουλίου 2017

* Ο κ. Στρατής Χαραλάμπους είναι Αντ/γος ε.α. και μέλος της Εταιρείας Λεσβιακών Μελετών.