Ο συνθέτης Μιχάλης Γρηγορίου, μέλος του Δ.Σ. της ΕΡΤ, μιλά αποκλειστικά στο «Ε»

Με περίμενε με το… λάστιχο του ποτίσματος. Μόλις είχε έλθει από την Αθήνα κι έπρεπε να ποτίσει τα λουλούδια του κήπου του! Με σορτσάκι, ένα μακό μπλουζάκι, ένα αδιόρατο χαμόγελο, λες κι ήθελε να κρύψει αναμνήσεις περασμένων καλοκαιριών…

Αναμνήσεις χαρούμενες, αλλά και θλίψης. Το σπίτι στον παραλιακό δρόμο, ένα μεγάλο πέτρινο σπίτι με φοίνικες!

Όσοι επισκέπτονται τα Βατερά θα το έχουν παρατηρήσει.
Πήραμε από μια καρέκλα κι ένα ποτήρι κρύο νερό κι αρχίσαμε να συζητάμε. Τα πάντα. Από τον πατέρα του, γνωστό σκηνοθέτη Γρηγόρη Γρηγορίου, μέχρι την Αριστερά. Από τη μουσική μέχρι την ΕΡΤ.

Από τα βιβλία μέχρι την… επιστημονική φαντασία! Όπου παρακαλώ ο Μιχάλης Γρηγορίου θα πρέπει να διαθέτει τη μεγαλύτερη συλλογή εντύπων και βιβλίων επιστημονικής φαντασίας στην Ελλάδα! Από την αρχιτεκτονική μέχρι τη Μαρία Ταξείδη! Εκεί ήταν που συγκινήθηκε. Γιατί η Βρισαγώτισσα Μαρία Ταξείδη ήταν ο σταθμός της ζωής του! Ήταν εκείνη που του γνώρισε τη Λέσβο, τα Βατερά, που τον ωθεί κάθε καλοκαίρι να ’ρχεται στη Μυτιλήνη και μέσα από τις ομορφιές της περιοχής να ξαναζεί, ν’ αναπολεί τις στιγμές που έζησε μαζί της. Φανερά συγκινημένος μού λέει.

«Με τη Μαρία ήμασταν χρόνια μαζί. Είχαμε μια γεμάτη όπως λένε ζωή, πλούσια σε εμπειρίες, συζητούσαμε τα πάντα, είχα ταυτίσει τη ζωή μου με τη δική της. Ένιωσα λοιπόν να χάνεται ο κόσμος μου όλος με τον αιφνίδιο θάνατό της το 2006.

Ήμασταν στην πλατεία της Βρίσας, προεκλογική περίοδο και τη στιγμή που η Μαρία, όρθια, μιλούσε στην παρέα με φωνή γεμάτη πάθος και παλμό για δημοκρατία, όταν την έχασα… Δε μπορούσα να το πιστέψω για χρόνια.

Κάθε χρόνο έρχομαι εδώ, πάρ’ το σαν ένα διαφορετικό μνημόσυνο για εκείνη που μου άλλαξε όλη τη ζωή». Η συγκίνηση είναι έκδηλη στο πρόσωπό του κι αλλάζω κουβέντα.
 
- Πώς εσείς, γιος ενός από τους πλέον επιτυχημένους Έλληνες σκηνοθέτες, δεν ασχοληθήκατε με τον κινηματογράφο, αλλά με τη μουσική;
«Καταρχάς η μητέρα μου ήταν ποιήτρια. Η Μαρία Παπαλεονάρδου, η οποία -σύμφωνα με τις επιταγές της εποχής- μ’ έβαλε από ηλικία 5 χρόνων να μαθαίνω πιάνο.

Η βασική μου απόφαση πάρθηκε στα 18 εξαιτίας μιας ερωτικής απογοήτευσης. Παράλληλα σπούδασα αρχιτεκτονική στο Ε.Μ.Π. Από κει και πέρα όμως έκανα καριέρα στη μουσική».

Ζητούμενο η λεπτή ισορροπία

- Πώς έγινε η επιλογή σας στο Δ.Σ. της ΕΡΤ;
«Η πρόταση έγινε από το Λάμπη Ταγματάρχη. “Σ’ ενδιαφέρει να συμμετάσχεις στο Δ.Σ.” με ρώτησε και βέβαια δεν αρνήθηκα. Γνώριζα βέβαια και το Διονύση Τσακνή με τον οποίο δραστηριοποιούμαστε στο χώρο της μουσικής.

Είχα συνεργαστεί άλλωστε στο παρελθόν για πολλά χρόνια με την Ελληνική Ραδιοφωνία και Τηλεόραση, ξεκινώντας από το 1975.

Υπήρξα παραγωγός και μέλος της ομάδας προγραμματισμού (1975-80), επικεφαλής του τμήματος σοβαρής μουσικής της ΕΤ1 (1981) και μέλος πενταμελούς επιτροπής στη διεύθυνση του Τρίτου Προγράμματος (1982) καθώς και στα προγράμματα της κλασικής μουσικής της ΕΤ2. Από το 1985 μέχρι το 1994 συνεργάστηκα ως παραγωγός της σειράς εκπομπών “Το μουσικό εργαστήρι του Τρίτου”, με σκοπό την προώθηση της σύγχρονης μουσικής δημιουργίας».

- Όλα αυτά ανήκουν στο παρελθόν. Σήμερα με τα γνωστά προβλήματα σ’ ένα ανταγωνιστικό τηλεοπτικό τοπίο, τι είδους κρατική τηλεόραση θέλετε να δημιουργήσετε;
«Έλεγε ο πατέρας μου για τις ταινίες του: Να διασκεδάσει ο κόσμος, αλλά να πάρει και κάτι για το σπίτι του! Έτσι λοιπόν πρέπει να είναι και η τηλεόραση. Να αποφεύγει τη χυδαιότητα αλλά και το κουλτουριάρικο στυλ που απομακρύνει και απομονώνει τον κόσμο. Προσωπικά, πιστεύω ότι σε όλα τα ζητήματα του πολιτισμού θα πρέπει να βρεθεί μια λεπτή ισορροπία ανάμεσα σ’ αυτό που λέγεται “ποιότητα” και “επιμόρφωση” και σ’ αυτό που μπορεί και πρέπει να λειτουργεί ως καλώς εννοούμενη “αναψυχή” του κοινού».

- Μπορεί αυτό να γίνει με την ΕΡΤ σήμερα;
«Έτσι όπως είναι σήμερα η ΕΡΤ είναι σαν να προσπαθούμε να βάλουμε μπροστά ένα τανκς με έναν αναπτήρα Ζippo! Υπάρχουν 2.300 εργαζόμενοι, οι οποίοι είναι πολλοί για την ΕΡΤ. Έχουμε έσοδα 170.000.000 περίπου που, εάν αφαιρέσουμε τα λειτουργικά έξοδα, μας μένουν μόλις 14 εκατ. για την παραγωγή. Είναι δυνατόν να έχεις απαιτήσεις με ένα τέτοιο μικρό ποσό; Η ΕΡΤ έχει παράδοση στη μετάδοση καλών ταινιών, εξαίρετων σειρών καθώς και στην παραγωγή ντοκιμαντέρ, που μερικά απ’ αυτά θα ’πρεπε να ενταχθούν στο ωρολόγιο πρόγραμμα των σχολείων. Καλείται λοιπόν να συνεχίσει την παράδοση αυτή. Αυτό βέβαια προϋποθέτει προσωπικό με γνώση του αντικειμένου αλλά και πόρους. Κι εδώ βέβαια είναι το κρίσιμο θέμα. Αν θα τα καταφέρουμε; Τι να σας πω, θέλω να είμαι αισιόδοξος…».

Καταλληλότερος ο Ταγματάρχης

- Υπήρξε μια εχθρότητα για την τοποθέτηση του Λάμπρου Ταγματάρχη.
«Δε μπορώ να καταλάβω πού βασίζεται αυτή η εχθρότητα. Εγώ τον Ταγματάρχη δεν τον ήξερα προσωπικά. Μετά από 15 συνεδριάσεις του Δ.Σ. έχω διαπιστώσει ότι πρόκειται περί ενός λαμπρού μάνατζερ, που καλείται να διαχειριστεί έναν μεγάλο, δυσκίνητο και όλο ιδιαιτερότητες οργανισμό. Μπορώ να σας πω ότι μέχρι στιγμής τηρεί τους κανόνες μέχρι αηδίας. Και να μην ξεχνάμε ότι από ιδέες όλοι πάμε καλά. Κάποιος όμως πρέπει αυτές να τις υλοποιεί. Και το ρόλο αυτό καλείται να παίξει ο μάνατζερ, στον οποίο ο καταλληλότερος είναι ο Λάμπης Ταγματάρχης».

- Προφανώς θα δώστε βάρος στο θέμα της μουσικής στην ΕΡΤ.
«Φιλοδοξία μου είναι να προσφερθεί η δυνατότητα να φιλοξενούνται και να προβάλλονται συστηματικά εξαιρετικοί νέοι Έλληνες μουσικοί, συνθέτες, σολίστες και μουσικά συγκροτήματα, που κινούνται σε όλα τα είδη, απ’ τη λεγόμενη “κλασική” και την τζαζ, μέχρι την παραδοσιακή και το ρεμπέτικο και τη “ροκ”, από τη μπαλάντα μέχρι τη μουσική δωματίου και τη συμφωνική μουσική. Υπάρχουν ένα σωρό τέτοιοι νέοι μουσικοί και στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη και στην επαρχία. Θα ήταν μεγάλη ικανοποίηση για μένα εάν συνέβαλα ώστε η νέα ΕΡΤ να μπορέσει να τους προσφέρει ένα σταθερό βήμα προβολής της δουλειάς τους».

Το πρόβλημα της Ελλάδας είναι ότι δεν υπήρξε αστική τάξη

- Πολλή συζήτηση γίνεται σήμερα περί της Αριστεράς. Εσείς πώς τη βλέπετε σήμερα;
«Στη δεκαετία του ’50 η Αριστερά είχε ρομαντισμό. Η Αριστερά είναι μια διαχρονική αντιπαράθεση στην αναδιάταξη των πραγμάτων διαρκώς επανακαθοριζόμενη. Και πριν το Μαρξ υπήρχε Αριστερά. Αλλά τι μπορεί να πει σήμερα ο Μαρξ για το χρηματοπιστωτικό σύστημα, για τα κομπιούτερ; Μάλλον λίγα μπορεί να πει. Η Αριστερά έτσι όπως κινείται δείχνει σαν να ενδιαφέρεται περισσότερο για τη φραστική έννοια της παρά για τη γριά που βρίσκεται στο Νοσοκομείο».

- Η άποψή σας για τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα;
«Είναι μεγάλη υπόθεση ο Τσίπρας. Το μεγάλο πλεονέκτημα της Αριστεράς είναι ο ίδιος ο Τσίπρας. Κι αυτό είναι κάτι που δεν αρέσει στην Αριστερά».

- Και η Ελλάδα; Τι μέλλον μπορεί να έχει;
«Είμαστε ένας συμπαθητικός λαός. Η διαρκής γκρίνια δηλώνει μια αυτοκριτική. Θα μπορούσαμε να είμαστε και καλύτεροι. Είμαστε πολιτισμένος λαός, κουβαλάμε την ιστορία. Με τόσα αριστερά κινήματα στην Ευρώπη, πρώτη η Ελλάδα έβγαλε αριστερά, τρίζοντας τα δόντια. Το πρόβλημα της χώρας μας είναι ότι δεν υπήρξε αστική τάξη. Η αστική τάξη είναι βασικός μοχλός ανάπτυξης αλλά και μούχλας. Σαν τον Ιανό που έχει δυο μορφές. Τώρα από εκεί και πέρα ποιο από τα δύο πρόσωπα θα επιλέξει, αυτό είναι κάτι που θα φανεί στο μέλλον…».

ΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ ΤΟΥ

1947 Γεννιέται στην Αθήνα
1952 Αρχίζει μαθήματα πιάνου
1973 Πτυχίο αρχιτεκτονικής στο Ε.Μ.Π.
1975 Ξεκινάει η συνεργασία του με την ΕΡΤ
1976 Κυκλοφορεί το έργο «Ανεπίδοτα Γράμματα» σε ποίηση Άρη Αλεξάνδρου, τραγούδι Αφροδίτη Μάνου και Σάκης Μπουλάς
1978 Γεννιέται ο γιος του Γρηγόρης
2006 Πεθαίνει η σύντροφος της ζωής του Μαρία Ταξείδη
2015 Μέλος του Δ.Σ. της ΕΡΤ

Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ
Συναντηθήκαμε στα Βατερά, στο εξοχικό του. Μ’ ένα ποτήρι κρύο νερό, δύο καρέκλες, ένα ξύλινο απλό τραπέζι σε μια λιτή βεράντα με σκιά τους φοίνικες! Και με όμορφη θέα… Πέρασε γρήγορα τούτο το ζεστό απόγευμα…