Μπορεί η τεχνολογικά επενδεδυμένη και υλικά μαξιμαλιστική εποχή μας να απέχει πάρα πολύ από την εποχή της αρχαίας αθηναϊκής δημοκρατίας, ωστόσο τα πολιτικά, τα δικονομικά, τα τεχνικά ως και τα ηθικά ζητήματα της διακυβέρνησης παραμένουν τα ίδια.

Η Αθήνα του πέμπτου π.Χ. αιώνα χωρίς τεχνικούς εξοπλισμούς, άυλες επικοινωνίες και όλα τα κοινωνικά εργαλεία που διαθέτουμε σήμερα αντιμετώπισε με απόλυτη επιτυχία όλα τα κυβερνητικά προβλήματα της εποχής της, που είναι και σημερινά προβλήματα.

Η βασική μας διαφορά είναι ότι σήμερα έχουμε αντιπροσωπευτική δημοκρατία περιμένοντας τους βουλευτές να διανύσουν τον τετραετή κύκλο της, ενώ τότε εκ των πραγμάτων είχε αμεσότερο χαρακτήρα.

Μέσα σε έναν κόσμο γεμάτο μονάρχες και πολυτελή πολιτικά «τζάκια»,  ο Σόλων το 590 π.Χ. με τα οικονομικά μέτρα και την αναδιάρθρωση των κοινωνικών δομών άνοιξε τον δρόμο για να εγκαθιδρύσει το 508 π.Χ. ο Κλεισθένης  ένα δημοκρατικό σύστημα διακυβέρνησης που καταξιώθηκε ως η βαθύτερη πολιτική τομή στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Αυτή η δημοκρατία παρά τους ψόγους που και τότε δέχτηκε (ιδίως από όλους σχεδόν τους διαπρεπείς φιλοσόφους) κατάφερε να επιζήσει κυρίως γιατί είχε σκληρή δομή και ισχυρούς μηχανισμούς ελέγχου και αυτοπροστασίας.

Υπήρχε πράγματι αθρόα συμμετοχή του λαού στη λήψη αποφάσεων και η «εκκλησία του δήμου» ήταν σώμα καλά οργανωμένο και αρμόδιο για όλα τα μείζονα θέματα της πολιτείας (επιχειροτονία των αρχών, προμήθεια σίτου, φύλαξη και ασφάλεια της χώρας, δημεύσεις και κληρονομικές δίκες, συκοφαντίες, ασέβεια, εξαπάτηση του δήμου και πάνω απ’ όλα απόφαση περί οστρακοφορίας, δηλαδή αν ήταν αναγκαίο να προχωρήσει κάποιος εξοστρακισμός).

Η εκκλησία του αθηναϊκού δήμου αριθμούσε 6000 υπό προϋποθέσεις πολίτες, και αλλού ακόμα περισσότερους (στη Σάμο λ.χ. 9000 και στην Έφεσο 20000!).

Οι μηχανισμοί ελέγχου ήταν, σε αντίθεση με τα ισχύοντα σήμερα, πολύ ισχυροί (βραχύς χρόνος θητείας βουλευτών και πρυτάνεων, υποχρεωτικές λογοδοσίες, θεσμός της αντίδοσης και προπάντων ο εξοστρακισμός).

Σήμερα παρά τη διαρκή ενημέρωση είμαστε μάλλον απολιτικοί και δεν αντιμετωπίζουμε και πρόβλημα συμμετοχής στα κοινά. Αντιθέτως μάλιστα και σύμφωνα με τα μέσα που διαθέτει η αντιπροσωπευτική δημοκρατία, και οι βουλευτές κρίνονται από πολλούς υπεράριθμοι καθώς και το υπουργικό συμβούλιο.

Παρά τις εκάστοτε μεγαλεπήβολες υποσχέσεις και δηλώσεις για μικρότερα κυβερνητικά σχήματα είδαμε με την τελευταία μεταβολή 49 υπουργούς και υφυπουργούς.

Το σύστημα συνεχώς πληθωρίζεται λόγω της αξιοθεσίας και των εξαιρετικά υψηλών αποδοχών (δεν μιλάμε πλέον για έναν οβολό κατά συνεδρίαση!...), ωστόσο είναι κοινή η πεποίθηση ότι μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα με δώδεκα βασικά υπουργεία χωρίς εξεζητημένους και υποκριτικούς τίτλους και χωρίς αναπληρωτές και υφυπουργούς, τη δουλειά των οποίων μπορεί κάλλιστα να αναπληρώνει ο Γενικός Γραμματέας κάθε υπουργείου.

Πρέπει να προστατεύσουμε διεθνώς με όσα σύνεργα και με όση φιλοσοφία διαθέτουμε τις δημοκρατίες μας για να μην εκφυλίζονται δημιουργώντας εκτρώματα και εξαυτού παγκόσμια ανησυχία για την ειρήνη (όρα ΗΠΑ ,Τουρκία κλπ).

Ο’τι γίνεται σήμερα πρέπει να είναι γνώμη και «δόξα της Βουλής και του δήμου» σύμφωνα με το λεκτικό των αρχαίων αποφάσεων και όχι αγανάκτηση και απορία για το «αν μπορούν να γίνονται τέτοια ακραία πράγματα εδώ και τώρα» (It can’t happen here)....

Η δημοκρατία πρέπει να πάψει να είναι κατ’ επίφασιν και να στοχεύει ψηλά.

Πρέπει να εξασφαλίζει τις προϋποθέσεις να διδάσκεται ο πολίτης τη δικαιοσύνη και την ανιδιοτέλεια και να ανακαλύπτει τις έννοιες του σκέπτεσθαι, του αληθεύειν, του κοινωνείν.

Σήμερα οι θεωρητικοί της πολιτικής όλου του πολιτισμένου κόσμου θεωρούν την ελληνογενή δημοκρατία ως την καλύτερη συνταγή διακυβέρνησης, ωστόσο ο Χρήστος Γιανναράς το πάει ακόμα παραπέρα λέγοντας ότι: «Η δημοκρατία δεν είναι συνταγή, είναι κατόρθωμα»!