ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ: ένας πικραμένος ευτυχισμένος

04/10/2021 - 13:18

Τώρα που ο θόρυβος έχει καταλαγιάσει μπορεί κανείς να δει το φαινόμενο Θεοδωράκη με μεγαλύτερη ψυχραιμία, χωρίς υπερβολές  και αχρείαστους συναισθηματισμούς. Δεν ξέρω, αλλά, όταν παρακολουθούσα από την τηλεόραση όλα όσα γίνονταν , για να τιμηθεί ο  μεγάλος Έλληνας, ήρθε στο νου μου το ποίημα του Αναγνωστάκη  από τη συλλογή του «Στόχος» ( 1970) που έχει τον τίτλο  «Επιτύμβιον». Το ποίημα αυτό που έχει αφηγηματικό χαρακτήρα λέει:

Πέθανες- κι έγινες και συ  ο καλός, // o λαμπρός άνθρωπος, ο οικογενειάρχης//, ο πατριώτης.// Τριάντα έξι στέφανα σε συνοδέψανε,// τρεις λόγοι αντιπροέδρων,// εφτά ψηφίσματα για τις υπέροχες υπηρεσίες // που πρόσφερες.

Α ρε Λαυρέντη , εγώ που μόνο το’ ξερα τι κάθαρμα ήσουν, //τι κάλπικος παράς, μια ολόκληρη ζωή μέσα στο ψέμα……

Κοιμού εν ειρήνη. Ως ήσουν πάντα στη ζωή ο καλός, //ο λαμπρός άνθρωπος , ο οικογενειάρχης , ο πατριώτης.// Δε θα’ σαι ο πρώτος ούτε δα κι ο τελευταίος. 

Βέβαια, εγώ δεν βλέπω το ποίημα από την πλευρά του εκλιπόντος , του Λαυρέντη, και δεν ταυτίζω αυτόν με τον Θεοδωράκη. Γιατί ο Θεοδωράκης ήταν πραγματικά μεγάλος και πρόσφερε πολλά στην πατρίδα του. Θα μπορούσε να ισχύσει και στην περίπτωσή του αυτό που είπε ο Σικελιανός για τον ποιητή Παλαμά στις 27 Φεβρουαρίου 1943, ότι δηλαδή «σε αυτό το φέρετρο ακουμπάει η Ελλάδα».  Ο Θεοδωράκης ήταν μεγάλος και γι’ αυτό άλλωστε και όλοι προσπάθησαν να τον οικειοποιηθούν. Κατά το λεγόμενο,  «οι πατρίδες των μεγάλων ανδρών εισί πολλαί», γιατί όλοι επιθυμούν μια μεγάλη προσωπικότητα να  ανήκει στον χώρο τους.  Δεν είναι άσχετο το γεγονός πως επτά πόλεις διεκδικούν τον μεγάλο ποιητή μας, τον Όμηρο. Όμως η μεγαλοσύνη του εκλιπόντα έγινε αφορμή να φανεί η μικρότητα των επιζώντων με όλα τα κωμικοτραγικά που συνέβησαν γύρω από την ταφή του. Όλοι αυτοί λησμόνησαν ή δεν ήξεραν πως «ανδρών επιφανών πάσα γη τάφος», όπως έλεγε και ο Περικλής στον Επιτάφιό του,  και πως ο Θεοδωράκης ανήκει σε ολόκληρο τον κόσμο.

Όμως , ας επανέλθω στο ποίημα, ένα ποίημα που καταδικάζει την υποκρισία των ανθρώπων. Γιατί ανάμεσα σε αυτούς που εγκωμίαζαν τον νεκρό  υπήρχαν και πολλοί που στο παρελθόν τον είχαν υβρίσει κυριολεκτικά. «Προδότη» τον ανέβαζαν και «προδότη» τον κατέβαζαν και τώρα αναίσχυντα  τον υμνολογούσαν !

Ο Θεοδωράκης σε όλη του τη ζωή έδειξε μια θαυμαστή συνέπεια, μια συνέπεια που δύσκολα βρίσκει κανείς σήμερα. Ο φιλόσοφος Σωκράτης έλεγε στην Απολογία του πως «όπου τυχόν κανείς τάξει τον εαυτό του θεωρώντας πως αυτό είναι καλύτερο ή όπου ταχθεί από τον άρχοντα , εκεί πρέπει να παραμένει σταθερά και αταλάντευτα και να αντιμετωπίζει κάθε κίνδυνο, χωρίς να υπολογίζει μήτε τον θάνατο μήτε και τίποτε άλλο εκτός από το αισχρό» (Πλάτων , Απολογία 28 d 5-10). Ο Θεοδωράκης φαίνεται πως ακολούθησε αυτή τη συνταγή του Σωκράτη. Έταξε κάπου τον εαυτό του και παρέμεινε σταθερός στις αριστερές αρχές του, παρόλο ότι πιέστηκε πολύ, ταλαιπωρήθηκε πολύ,  εξορίστηκε, φυλακίστηκε και βασανίστηκε όσο λίγοι από τους Έλληνες, αλλά δεν υπέγραψε καμιά «δήλωση μετανοίας», για να αποφύγει τα βασανιστήρια .  Μετά την κατάρρευση της χούντας ο Θεοδωράκης έγινε κάτι περισσότερο από σύμβολο της Αριστεράς που εκπροσωπούσε στις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες

Θα μου πει κανείς πως ο Θεοδωράκης «πρόδωσε» τις αρχές του και συμπορεύτηκε με τη Δεξιά ή πως μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών παρουσιάστηκε στο Σύνταγμα και μίλησε για «αριστερόστροφο φασισμό» κ.λπ.  Οι Αριστεροί δεν του συγχώρησαν ποτέ το γεγονός ότι θεώρησε πως  η λύση του Κ. Καραμανλή  ήταν η μόνη που μπορούσε να εγγυηθεί τη διαδικασία ομαλής  μετάβασης στη δημοκρατία μετά την πτώση της Χούντας.  Δεν του συγχώρησαν ποτέ που τον  Νοέμβριο του 1989 συνεργάστηκε ως ανεξάρτητος βουλευτής με τη Ν.Δ. και που  τον Απρίλιο του 1990 έγινε Υπουργός άνευ Χαρτοφυλακίου και μετά Υπουργός Επικρατείας  επί κυβερνήσεως Μητσοτάκη, για να παραιτηθεί τον Μάρτιο του 1993 και από βουλευτής και από υπουργός. Δεν του συγχώρησαν ποτέ το γεγονός πως, ενώ το  2015 συμπαρατάχθηκε  με τον ΣΥΡΙΖΑ ,  αργότερα του άσκησε δριμεία κριτική και το Δεκέμβριο του 2018 πήρε μέρος στο αθηναϊκό συλλαλητήριο για την Μακεδονία και μίλησε για «αριστερόστροφο φασισμό».

Όμως είναι και αυτό εκδήλωση «πνευματικής υγείας». Και ο φιλόσοφος Σωκράτης έλεγε  στον φίλο του  Κρίτωνα στον ομώνυμο πλατωνικό διάλογο πως «δεν πείθεται σε τίποτε άλλο παρά μόνο στον Ορθό λόγο, σε αυτό που όταν σκέπτεται του φαίνεται πιο σωστό» (Κρίτων, 45 b: ως εγώ ου νυν πρώτον, αλλά και αεί τοιούτος οίος των εμών μηδενί άλλω  πείθεσθαι ή τω λόγωι ος αν μοι λογιζομένω βέλτιστος φαίνηται). Εξάλλου, και ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ και αρχηγός της αντιπολίτευσης δήλωσε πρόσφατα ευθαρσώς, για να δικαιολογήσει τη δική του αλλαγή ή, καλύτερα, την προσαρμογή του στις περιστάσεις πως «όποιος δεν αλλάζει στο τέλος καταντά μουσειακό είδος»! Και ο Θεοδωράκης κάποια στιγμή διαπίστωσε πως ο δρόμος που ακολουθούσε δεν έβγαζε πουθενά και αποφάσισε να ακολουθήσει  ένα παράδρομο, για να αποφύγει προσωρινά τα εμπόδια και τους κινδύνους. Προσαρμόστηκε δηλαδή και αυτός στις  συνθήκες που είχαν διαμορφωθεί. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρόδωσε τις αρχές και τις αξίες της αριστερής ιδεολογίας του. Απλώς ο Θεοδωράκης ακολουθώντας το salus patriae suprema lex esto (= η σωτηρία της πατρίδας ας είναι ο υπέρτατος νόμος) είδε τα πράγματα πιο ρεαλιστικά και αναγκάστηκε να συμβιβαστεί κάπως.

Αυτή όμως τη στάση δεν την συγχώρησαν πολλοί. Γιατί στην χώρα μας ο καθένας έχει τη δική του «αλήθεια» που τη θεωρεί ανώτερη από όλες τις άλλες και γι’ αυτό και απαιτεί  όλες οι άλλες αλήθειες  να υποταχθούν στη δική του. Είναι και αυτό ένα από τα φαινόμενα παθογένειας της πολιτικής ζωής του τόπου μας. Υπάρχουν στο πολιτικό μας σύστημα πολλοί φανατικοί που φορούν παρωπίδες, είναι μονολιθικοί και μονοκόμματοι  και δεν βλέπουν τι γίνεται γύρω τους. Βλέπουν μόνο μπροστά και βαδίζουν  εκεί που τους καλεί το κομματικό συμφέρον! Το αμάρτημα του μεγάλου καλλιτέχνη ήταν πως υπερασπίστηκε τη δική του αλήθεια που έβλεπε πως εξυπηρετεί το καλό της πατρίδας και όχι του κόμματος στο οποίο ανήκε. Μπορεί κανείς να αξιολογήσει καλύτερα τη στάση του Θεοδωράκη, αν την συγκρίνει με τη στάση που τήρησε ο «ναύαρχος» Αποστολάκης  που ανήκει στον ΣΥΡΙΖΑ και  κλήθηκε από τη Κυβέρνηση να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην πατρίδα και το αρνήθηκε, παρόλο ότι ήταν στρατιωτικός, βάζοντας το κόμμα πάνω από αυτή.

Να γιατί ο Θεοδωράκης είχε αηδιάσει για κάποια πράγματα και για κάποιους «φίλους». Να γιατί «πικράθηκε» και δήλωσε ότι  φεύγει από τη ζωή σαν ένα «πικραμένος ευτυχισμένος». Ας πάψουν λοιπόν να οδύρονται και να φέρονται με υποκριτικό τρόπο όσοι τον πίκραναν στη ζωή …..

Γενική Ροή Ειδήσεων

PROUDLY POWERED BY CJ web | Copyright © 2017 {emprosnet.gr}
Made with love and a lot of coffee by CJ web, Creative web Journey