Η τέχνη της μουσικής και ο εκφυλισμός της

25/07/2022 - 11:30

Αυτό το καλοκαίρι, μετά από τους περιορισμούς της διετούς πανδημίας του κορονοϊού που έπληξε και τη χώρα μας, τα διάφορα μουσικά συγκροτήματα και μεμονωμένοι τραγουδιστές κάνουν διάφορες εξορμήσεις, γεμίζουν τα γήπεδα και τις πλατείες και προσπαθούν να διασκεδάσουν τον κόσμο. Ο κόσμος έχει σχεδόν «θεοποιήσει» τους τραγουδιστές και τους έχει θέσει στο κέντρο κάθε πολιτιστικής εκδήλωσης.

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως η μουσική είναι η κορωνίδα όλων των «Καλών τεχνών» και γι’ αυτό την προστατεύουν όλες οι Μούσες. Η τέχνη των ήχων βρίσκεται κάτω από τη στέγη όλων των Μουσών. Γλώσσα πριν τη γλώσσα και πέρα από τη γλώσσα είναι η μουσική και γι’ αυτό έχει μεγάλη αξία και δύναμη. Ο Πλάτων θεωρεί τη μουσική τέχνη «θεϊκή», τέχνη που έχει υψηλούς σκοπούς και είναι εξαιρετικά κατάλληλο μέσο παιδείας και αγωγής. Λεπτομερειακή έκθεση των απόψεών του για τη μουσική βρίσκουμε στο δεύτερο βιβλίο Νόμων και στον Τίμαιο, αλλά μεμονωμένες θετικές αναφορές σε αυτή βρίσκουμε σε πολλά άλλα έργα του.

Στο τρίτο βιβλίο της Πολιτείας του ο Πλάτων επισημαίνει την ηθική αξία της μουσικής και τονίζει την ηθική αξία ορισμένων αρμονιών και ρυθμών (398 d-400 e). Η μουσική, λέει, εμπνέει το ήθος στην ψυχή : τα ηχητικά φαινόμενα συνδέονται άμεσα με τις ψυχικές καταστάσεις του ανθρώπου και μια ορισμένη σειρά ήχων έχει την ικανότητα να προκαλέσει ένα συγκεκριμένο συναίσθημα. Οι αρμονίες, η μελωδία, οι νότες και οι ρυθμοί έχουν σπάνια δύναμη και υπηρετούν ένα ανώτερο ηθικό σκοπό. Στο ίδιο έργο ο Πλάτων βάζει τον Σωκράτη να λέει: «Άραγε, Γλαύκων, γι’ αυτό η αγωγή με τη μουσική και την ποίηση είναι η πιο σημαντική, επειδή ο ρυθμός και η μελωδία εισχωρούν στα τρίσβαθα της ψυχής και αδράχνοντάς την με δύναμη μεγάλη φέρνουν μέσα της ευπρέπεια και της δίνουν ομορφιά, εάν βέβαια κάποιος ανατραφεί σωστά, ενώ, αν δεν συμβεί αυτό, φέρνουν το αντίθετο.

Πράγματι, η κλασική, η σοβαρή μουσική είναι μια όχι καθημερινή μυσταγωγία που συνταράσσει και εξευγενίζει τον άνθρωπο και τον εξημερώνει με την αρχιτεκτονική δομή των μελωδιών. Στοχεύει στο βάθος όλου του ψυχισμού αναδιφώντας ιδέες και φαντασιώσεις, αφηρημένα συναισθήματα και νοσταλγικές εικόνες. Η ελαφρά, πάλι, ή λαϊκή μουσική που ανήκει στην κατηγορία του χαριτωμένου και του ποιητικού είναι μια καθημερινή γλυκιά απόλαυση που τέρπει και παθιάζει στηριζόμενη κυρίως στα λόγια και στοχεύει σε συγκεκριμένα συναισθηματικά βιώματα.

Όμως όσοι τραγουδούν δεν σημαίνει πως είναι και καλλιτέχνες και πως μπορούν να διαπαιδαγωγήσουν σωστά ένα παιδί, όπως δεν είναι ζωγράφοι και καλλιτέχνες οι μπογιατζήδες. Γιατί και το τραγούδι είναι σαν όλα τα δημιουργήματα του ανθρώπου. Μπορεί να ωφελήσει, αλλά μπορεί και να βλάψει. Μπορεί να διασκεδάσει, αλλά να μη ψυχαγωγήσει. Είναι και το τραγούδι σαν το βιβλίο: το κακό βιβλίο είναι χειρότερο από σφαίρα, γιατί αυτή σκοτώνει ένα άτομο, ενώ το κακό βιβλίο μπορεί να σκοτώσει πολλούς. Το κακό τραγούδι είναι χειρότερο, γιατί μπορεί να βλάψει πολλούς συγχρόνως, όλους αυτούς που το ακούνε.

Γι’ αυτό ο Πλάτων απαγορεύει στα τραγούδια και τις μελωδίες τους πολυσύνθετους, υπερβολικά πλαδαρούς ή θρηνητικούς ρυθμούς που μετατρέπουν τους ψυχωμένους ανθρώπους σε ευέξαπτα πλάσματα και τους μειλίχιους σε νωθρούς (399a -c). Η έκφραση του λόγου στο τραγούδι κατέχει σημαντικό ρόλο, γιατί αντανακλά τον χαρακτήρα της ψυχής* ένα τραγούδι με ωραία λόγια, καλή μουσική, χάρη και καλό ρυθμό σκιαγραφούν ένα χαρακτήρα καλοφτειαγμένο, ευγενικό, μετρημένο και αγαθό (400 e), ενώ ένα τραγούδι με αισχρά λόγια και κακό, αποκρουστικό ρυθμό συμβαδίζει με την προστυχιά, την παραφωνία και τον κακό χαρακτήρα της ψυχής (401 a).

Όταν πήγαινα στην Γ΄ τάξη του Λυκείου κάναμε στα Λατινικά το Somnium Scipionis (= Όνειρο του Σκιπίωνα) του Κικέρωνα. Εκεί μάθαμε πως η μουσική είναι μια συμπαντική αρμονία που προσπάθησε να μιμηθεί ο άνθρωπος. Αναφερόταν εκεί πως οι γνωστοί πλανήτες στην αρχαιότητα ήταν εννιά. Αν αφαιρέσουμε τη Γη, ως πλανήτη αναφοράς, τότε μένουν οκτώ. O καθένας από αυτούς, ανάλογα με το υλικό από το οποίο αποτελείται, τον όγκο του και την απόστασή του από τη Γη δημιουργεί κάποιο ήχο. Γιατί δεν είναι λογικό μια μύγα που πετά να δημιουργεί κάποιο ήχο και οι πλανήτες να μη δημιουργούν. Από τους οκτώ πλανήτες οι δύο- δε θυμούμαι ποιοι- με βάση τα στοιχεία που αναφέραμε πιο πάνω, δηλαδή, απόσταση, όγκο κ.λπ.,- τυχαίνει να δημιουργούν τον ίδιο ήχο. Έτσι, οι ήχοι που δημιουργούνται στο σύμπαν είναι επτά, όσοι δηλαδή και οι γνωστές νότες της μουσικής. Όμως, σύμφωνα και με τον Πυθαγόρα που θεωρείται πατέρας της μουσικής και της φιλοσοφικής της ερμηνείας, αλλά και τον Πλάτωνα που είναι γνήσιος Πυθαγόρειος συγγραφέας, η μουσική σχετίζεται με την αστρονομία, γιατί το σύνολο των ήχων που δημιουργούν οι πλανήτες συνθέτουν τη λεγόμενη «αρμονία των σφαιρών» και η μουσική είναι εικόνα αυτής της ουράνιας αρμονίας.

Ο Πλάτων έκρινε πως τα παιδιά από τα επτά τους χρόνια πρέπει να δέχονται ειδική εκπαίδευση ξεκινώντας από την ποίηση και τη μουσική τις οποίες πρέπει να διδάσκονται πριν από τον χορό και τη γυμναστική, γιατί η ψυχή είναι ανώτερη από το σώμα. Δυστυχώς, σήμερα ζούμε μια διαστροφή της μουσικής τέχνης, ένα εκφυλισμό της από ένα είδος που υπηρετούν οι λεγόμενοι τράπερς που μας ήρθαν από το «πουθενά» μετά τους ράπερς κ.λπ. και με διάφορα περίεργα ονόματα, όπως Light, Snik ή Lex γοητεύουν τα παιδιά και τους νέους και δηλητηριάζουν την ψυχή τους. Γιατί αυτό το μουσικό είδος που άνθισε στις Νότιες Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής έχει σαν πρώτη ύλη τα ναρκωτικά, τα όπλα, τα πανάκριβα και γρήγορα αυτοκίνητα, την προκλητική επίδειξη πλούτου, την πρόστυχη και χυδαία αντιμετώπιση των γυναικών, και αυτά διαφημίζουν και προβάλλουν! Αυτό το είδος κάνει θραύση, δυστυχώς, στη χώρα μας. Σχεδόν όλα τα παιδιά, όπως λέει ένας δάσκαλος, από το δημοτικό με τέτοια δηλητήρια μεγαλώνουν. «Παιδιά 8-9 ετών ανυπεράσπιστα στις πιο κρίσιμες εξοπλιστικές ηλικίες βομβαρδίζονται, αποσαθρώνονται, εξαχρειώνονται με όλη τη σαπίλα και τις αναθυμιάσεις των κοινωνικών υπονόμων».

Και μπροστά σε αυτό το καταστροφικό για τη νεολαία μας φαινόμενο το σχολείο και η οικογένεια, θεσμοί που θα μπορούσαν να αποτελέσουν αναχώματα σε αυτή την κατρακύλα, παρουσιάζονται ανίκανοι να αντιδράσουν, ενώ η Πολιτεία διευκολύνει την ανάπτυξη του φαινομένου, γιατί α) επιτρέπει «σε άτομα ανισόρροπα και ψυχανώμαλα, διψασμένα για άκοπο και εύκολο πλουτισμό, σε εκφυλισμένους ηδηνοθήρες να αναλάβουν την ανατροφή των παιδιών μας» και β) τους παρέχει όλα τα μέσα, για να διαφημίσουν και να προβάλουν τα προϊόντα τους! Δίνει τη δυνατότητα να διακριθούν σε άτομα που δεν προσφέρουν απολύτως τίποτε στους νέους από αυτά που υποτίθεται πως προσφέρει η μουσική, δηλαδή την ψυχική ηρεμία, ισορροπία και ευπρέπεια. Κάποια περιστατικά που δημοσιεύτηκαν στον Τύπο τώρα τελευταία με πρωταγωνιστές τραγουδιστές δείχνουν πως η μουσική τους δεν έχει επηρεάσει θετικά καθόλου τον δικό τους χαρακτήρα. Πώς, λοιπόν, θα επηρεάσει τους ακροατές τους;

Γενική Ροή Ειδήσεων

PROUDLY POWERED BY CJ web | Copyright © 2017 {emprosnet.gr}
Made with love and a lot of coffee by CJ web, Creative web Journey