Μύρια τα καλούδια της γλώσσας μας και μεστά σοφίας τα αποφθέγματα της λαϊκής εμπειρίας απέναντι στα «πάνω και τα κάτω» του ατομικού και συλλογικού βίου, στις εξάρσεις και τις υποχωρήσεις της πορείας μας στο χρόνο.

Από τα πιο ενδιαφέροντα γνωρίσματα της είναι η κατασκευή πάμπολλων εκδοχών μιας/όποιας έννοιας, που υποδηλώνει την ανάγκη να διακριθούν λεπτές παραλλαγές αισθητικής, ηθικής και εννοιολογικής τάξης: δείτε, για παράδειγμα, πόσες λέξεις υπάρχουν για να χαρακτηρισθεί η λεπτή διαβάθμιση των χρωμάτων της ανατολής και της δύσης... από το φως στο σκότος!

Από την Ομηρική «ροδοδάκτυλη Ηώ» και την σπάνιας ομορφιάς λέξη αμφιλύκη, ...στο σούρουπο, το δειλινό ή το μαγικό «δείλι»...
Υπάρχει και το αντίστροφο φαινόμενο.

Λέξεις μόνες που έχουν αποκτήσει διάφορες έννοιες, σταδιακά εκπτύσσοντας το εννοιολογικό τους εύρος: δείτε πόσες έννοιες εκπληρώνει η λέξη «φευγάτος», από την αρχαιοελληνική «φυγή»: «φευγάτος» είναι αυτός που έχει ήδη φύγει (συγκυριακή κατάσταση) ή αυτός που έχει «διαφύγει» (τακτική κατάσταση) ή αυτός που βρίσκεται εκτός πραγματικότητας (ιδεολογική κατάσταση) ή ο μισότρελος/σαλταρισμένος (ψυχιατρική κατάσταση).

Υπάρχει, τέλος, και το φαινόμενο της αμφισβητούμενης/αμφιλεγόμενης καταγωγής μιας λέξης/έννοιας: δείτε το κλασσικό παράδειγμα του Πυρρίχιου χορού. Λέγεται, μεταξύ άλλων, ότι ο Πυρρίχιος που διασώζεται πολιτισμικά ως ο πρωτεύων Ποντιακός χορός προέρχεται από το χορό του Αχιλλέα πριν ανάψει την «πυρά» καύσης του νεκρού φίλου του, Πάτροκλου.

Ή, ότι ο Πύρρος (γιος του Αχιλλέα), κάτω από τα τείχη της Τροίας, χόρεψε σε αυτό το ρυθμό, από τη χαρά του για το θάνατο του Ευρύπυλου. Ή, ακόμα, ότι κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Κρόνου, πριν τις Τιτανομαχίες και ενώ ο Δίας ήταν ακόμα βρέφος, οι Κουρήτες χόρευαν τον Πυρρίχιο γύρω του, κάνοντας δυνατό θόρυβο με τα όπλα και τις ασπίδες τους για να μην ακούσει ο παιδοκτόνος Κρόνος -ο Χρόνος δηλαδή- το κλάμα του.

Ο παραδειγματικός συνδυασμός των παραπάνω, καταδεικνύει ότι η γλώσσα μας, δηλαδή ο Πολιτισμός μας, υπήρξε δομικά προσηλωμένος στο βίωμα της λεπτής διάβασης μεταξύ ζωτικών/φυσικών καταστάσεων, ιδιαίτερα της επώδυνης ασυνέχειας ή της ερεβώδους τομής από τη Ζωή στο Θάνατο! Ίσως γι’ αυτό ακριβώς το κορυφαίο υπαρξιακό Του γνώρισμα κατέστη ο αναπόφευκτος κολοφώνας του ανθρωπίνου αφηγήματος, διαχρονικά και διαπολιτισμικά! Ίσως γι’ αυτό να έχουμε τόσες λέξεις για το δειλινό, τόσες εκδοχές για τη φυγή, τόσα έθιμα και δρώμενα για την κηδεία.

Μα και η λαϊκή σοφία, με την έμφυτη τάση προς τη σατιρική αντιμετώπιση, έχει αφιερώσει πλήθος αποσταγμάτων νόησης επί της «φυγής», του «δειλινού» και του χορού ως μοιρολόι: δεν είναι δηλαδή μόνος ο αυταπόδεικτος τίτλος του αρθριδίου στο απόθεμα των γνωμικών, αφορισμών και παροιμιών μας. Θυμηθείτε: με το αρχαιοελληνικό «ώχετο απιών» συντάσσεται το «όπου φύγει-φύγει» ή το «τρεχάτε ποδαράκια μου, να μη σας χέσει ο κώλος μου»! Ακόμα, δείτε το «από δω παν κι οι άλλοι», ή το «σκάω/την κοπανάω/γίνομαι Λούης/την κάνω/την πουλεύω»...

Υπάρχουν και πιο σύνθετα γνωμικά, άξια της σήμερον πολιτικής Ελλάδας, όπως «το κόβω λάσπη» ή το «βάζω στα τέσσερα» που διανθίζουν το «τρέπομαι σε φυγή»!
Το λογικό ερώτημα που τίθεται είναι «πού μου ‘ρθε να γράψω αυτό το θέμα»; Η απάντηση, απλή: κάθισα ως «πολίτης-ναρκομανής» και είδα την προ ημερησίας διατάξεως συζήτηση στη Βουλή επί της «διαφθοράς», της «διαπλοκής» και της «δικαιοσύνης». Μια συζήτηση που «επιτέλους» (!;) -υποτίθεται- θα απεκάλυπτε «αυτό το υπόγειο σαράκι» που βασανίζει και καταστρέφει τη χώρα.

Οποία απογοήτευση! Ήταν εικόνα αυτή, Ηγεσίας, εμφατικώς δε της Κυβερνητικής; Έλαβε ο πολίτης κάποιας μορφής μήνυμα στιβαρότητας ή βάθους σκέψης, ένοιωσε κάποιος ένα αίσθημα «ασφάλειας», ότι όσο δεινά κι αν είναι τα πράγματα, υπάρχει σχέδιο και προοπτική;
Και καταρράκτης συνειρμών κατέκλυσε το νου μου ώσπου συνειδητοποίησα ότι αυτό που είχε πει κάποτε ο Αβραμόπουλος, το «Ζήσε το Μύθο σου στην Ελλάδα», το πιστέψαμε συλλήβδην και δρομαίως… Μόνο που ο

Μύθος έγινε παραμύθι, τείνει δε να προστεθεί κι ένα ακόμα «πα-« μπροστά στη λέξη «παραμύθι» (το «πα»-παρα-μύθι δηλαδή) που στήθηκε πάνω και γύρω από το λαϊκίστικο Πυρρίχιο, το θεμελιώδη Μύθο Ζωής και Θανάτου της χώρας.

Δε θέλω -και δεν πρέπει- να ασχολούμαι με το περιττό της καθημερινής μικρο-πολιτικής: από τη στιγμή του ΝΟΧΙ, ουδεμία σημασία έχουν οι προεκλογικές δεσμεύσεις/υποσχέσεις του κυβερνητικού σχήματος. Άλλωστε, ως γνωστόν, όταν κάποιος προτείνει να γίνουν αμοιβαίες υποχωρήσεις, συνήθως εννοεί ότι αυτός έχει κάνει όλες τις υποχωρήσεις που του αναλογούν.

Κι όπως έχει λεχθεί προ χρόνου πολλού, στον έρωτα, όπως και στον πόλεμο, όταν ένα φρούριο αρχίζει διαπραγματεύσεις, είναι ήδη παραδομένο κατά το ήμισυ. Το ιστορικό ερώτημα που θα καταδιώκει εσαεί τον Τσίπρα και την ομάδα του, θα είναι πάντα, γιατί ενώ τα ξέρει αυτά, μιλά για «κόκκινες γραμμές» και «σκληρές διαπραγματεύσεις»;

Αντιθέτως, αυτό που με απασχολεί είναι δηλώσεις/τοποθετήσεις συστημικού επιπέδου ανθρώπων που κατ’ αρχήν μού είναι συμπαθείς. Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος είναι ένας εξ αυτών. Δήλωσε πρόσφατα: «Ως Αριστερά, ασκούμε μεροληπτική πολιτική».

Αφήνω στην άκρη το ερώτημα εάν η Αριστερά που αποδέχεται το αστικό, κοινοβουλευτικό, ευρωπαϊκό πλαίσιο, δικαιούται να υπερηφανεύεται για τη «μεροληψία» της. Καθότι είναι δευτερεύον ενώπιον του εάν υπάρχει η όποια πολιτική -δεξιά, συντηρητική, φιλελεύθερη, προοδευτική, κ.ο.κ.- που να ΜΗΝ είναι μεροληπτική! Και καλά, «Ευκλείδη» κατά Βαρουφάκη, οι λοιποί αγράμματοι που σε περιβάλλουν να λένε τέτοια «πα»-παραμύθια…

Πώς γίνεται να λες κι εσύ, από το Ήτον και την Οξφόρδη, τέτοια πράγματα;
Αμ ο Δημήτρης Μάρδας; Στις μέρες της καταστροφής της περασμένης άνοιξης, εμφανίστηκε ως ο άνθρωπος που αντιτάχθηκε καίρια στον τυχοδιωκτισμό της πολιτικής Τσίπρα-Βαρουφάκη. Κι έπειτα, σωρεύει ανήκουστα πράγματα: από το Θερινό Νταβός, στο νησάκι απέναντι από τα Στύρα Ευβοίας, στην πρόσκληση της Beyonce για φιλελληνικές συναυλίες έως το εκπληκτικό εφεύρημα των προσφύγων-επενδυτών.

Οι Κύριοι αυτοί δεν είναι «κωμικοί» σαν τον ελευθεριάζοντα Καρανίκα... Πώς μπορούν όμως να λένε αυτά τα πράγματα; Θέτουν όμως μ’ αυτά που λένε -και κάνουν- αναπόδραστα ζητήματα σύγκρισης με αρχέτυπες μορφές: Νίκος Πουλαντζάς απέναντι στο Μπαλτά και το Φίλη, Πλουμπίδης απέναντι στο Κατρούγκαλο και τον Παππά, Μπελογιάννης απέναντι στο Σπίρτζη, Ε. Παππά απέναντι στην κα Τασία και όλες τις άλλες που μας βασανίζουν στα παράθυρα, Φιλίνης απέναντι στο Βαρουφάκη, και τέλος... Κύρκος και Παπαγιαννάκης απέναντι στον Τσίπρα! Δεν έχω άλλη διέξοδο ερμηνείας από το να απευθυνθώ πάλι στη λαϊκή σοφία: «Ούτε γάμος δίχως κλάματα, ούτε κηδεία δίχως γέλια».

Διότι περί «κηδείας» επρόκειτο προ ημερών στη Βουλή, η Πυρρίχιος ομιλία και εμφάνιση του Πρωθυπουργού. Δειλινό και φυγή. Κι όπως λέει ο λαός μας...: «Το γέλιο χάνει την τιμή, το κολατσιό το γιόμα και το μικρό το δειλινό χάνει το μέγα δείπνο».