Παναγιώτης Σκορδάς (Ιδέα, Συντονισμός, Επιμέλεια έκδοσης, Εισαγωγικό κείμενο, Σύνταξη Βιβλιογραφίας ): Λεσβογραφίες του Αγώνα. Λογοτεχνικές & ιστορικές προσεγγίσεις στην παρουσία της Λέσβου στην Επανάσταση του 1821, Εκδόσεις Μύθος, Μυτιλήνη 2021, σελ 318 

Η αλήθεια είναι ότι, πριν ξεκινήσω να διαβάζω το βιβλίο, φαντάστηκα ότι θα δω μια ιστορική εξιστόρηση των γεγονότων που αφορούν τη συμμετοχή του νησιού μας στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821. Ο υπότιτλος όμως - λογοτεχνικές και ιστορικές προσεγγίσεις - οδηγούσε σε άλλες σκέψεις. 

Εδώ βέβαια υπήρχαν εκπλήξεις. Δεν έχουμε τις απόψεις και τις τοποθετήσεις ενός συγγραφέα. Πολλοί λογοτέχνες και ιστορικοί δίνουν ένα επιμελημένο κείμενο εμπνευσμένο από την προεπαναστατική εποχή και τους χρόνους της Εθνεγερσίας. 

Το πρώτο ναυτικό κατόρθωμα του αγώνα του 1821 είναι η ανατίναξη του τουρκικού δικρότου στον όρμο της Ερεσού. Μια λογοτεχνική προσέγγιση βασισμένη σε ιστορικά στοιχεία κάνουν οι συγγραφείς Γ. Λαγουμίδης, Γ. Καμβυσέλλης, Σ. Κατραμάδου και Ε. Ιντζεμπέλης.. Άλλοι επηρεασμένοι από τον απόηχο του γεγονότος και τα αντίποινα με το μεγάλο τζουλούσι στη Μυτιλήνη δημιουργούν τα δικά τους διηγήματα, όπως ο Α. Δουκέλλης και ο Σ. Μολίνος. 

Ιστορίες για ανθρώπους, κωμοπόλεις και χωριά που έδωσαν με θυσίες τον αγώνα για την πίστη και την ελευθερία κοσμούν τις σελίδες του αξιόλογου βιβλίου. Η Πέτρα, το Πλωμάρι, η Γέρα, η Ερεσός, ο Ασώματος, η Αγιάσος δίνουν το παρόν μέσα στα 21 λογοτεχνικά και ιστορικά κείμενα που αφιερώνονται στην ενεργή δράση της Λέσβου στην Επανάσταση του 1821: Αβούρη Αναστασία, Αναγνωστοπούλου Αχ. Μαρία, Αξιώτης Μάκης, Γιαννίκος Στρατής, Καρτέρης Γιώργος, Κατραμάδου Συμώνη, Κατσούρη Αναστασία, Μαυραγάνης Ξενοφών, Παπαδέλλης Νίκος, Πολυπαθέλλης Κώστας, Σταυράκης Τζανετής, Στεφανέλλη Μαρίτα, Στεφανέλλης Τζάνος, Τρουμπούνη-Βεκρή Ειρήνη, Χατζηβασιλείου Γιάννης οι συγγραφείς που υπογράφουν τα διηγήματα. 

Πολύ κατατοπιστική και επιστημονικά τεκμηριωμένη η ιστορική μελέτη του Γιάννη Κωνσταντέλλη και χρησιμότατη η βιβλιογραφία για την περίοδο αυτή του Παναγιώτη Σκορδά. 

Ένα δύσκολο έργο με επιτυχή κατάληξη το πρωτότυπο εγχείρημα του φίλου και συναδέλφου Παναγιώτη Σκορδά να προσεγγίσει εκλεκτούς συμπατριώτες μας των γραμμάτων και να τους προσκαλέσει να συνθέσουν μια όμορφη ανθοδέσμη αφιερωμένη στους ενδόξους προγόνους μας. Η Λέσβος με τον τρόπο της τίμησε τα 200 χρόνια από την έναρξη της επανάστασης. 

ΚΛΕΟΝΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΟΥ - ΓΕΝΙΤΣΑΡΙΩΤΗ 

Τάνια Χρυσού: Η μαντάμ Βισκόζ Βουάλ και το Τρίγωνο των Βελούδων (Εικονογράφος: Κριστίν Μενάρ), Εκδόσεις Πνοή, Αθήνα 2021, σελ. 32 

Πώς συνδέονται οι μονές κάλτσες, το Τρίγωνο των Βελούδων, η μαντάμ Βουάλ Βισκόζ, κι ένα βιολετί αερόστατο με την έννοια της ελευθερίας και της ανακύκλωσης; Θα καταλάβετε αμέσως γνωρίζοντας τους καλτσοκατοίκους του νησιού Απλώστρα-Απλώστρα στη Λαϊκή Δημοκρατία της Ντουλάπας! Η φιλόδοξη και άπληστη μαντάμ Βισκόζ θέλει να στείλει όλες τις μονές και χαλασμένες κάλτσες στο Ταπανταχαλούν, το μέρος όπου βρίσκεται η μεγαλύτερη χωματερή απορριμμάτων. Οι κάλτσες όμως, με τη βοήθεια της Ποπλίνας, της Καμπαρντίνας και άλλων υφασμάτων, αντιστέκονται. Θέλουν να πάνε στο εργοστάσιο ανακύκλωσης, στο Tρίγωνο των Βελούδων. Θα τα καταφέρουν; Θα καταφέρουν να ξεφύγουν από τα δόντια της Βισκόζ και της χωματερής; Μια «φανταστική» περιπέτεια που προάγει τις αξίες της ελευθερίας, της συνεργασίας και φυσικά της ανακύκλωσης!  

Μέσα από το πρώτο της παιδικό βιβλίο «Η μαντάμ Βουάλ Βισκόζ και το τρίγωνο των Βελούδων» μας συστήνεται η Φιλιανή Τάνια Χρυσού και μας συστήνει τους πρωτότυπους, υφασμάτινους κατοίκους ενός νησιού. Πρωταγωνίστριες της ιστορίας η μαντάμ Βουάλ Βισκόζ, η Ποπλίνα κι ένα ολόκληρο νησί καλτσοκατοίκων που επαναστατεί για να κερδίσει το δικαίωμα στην επιλογή του τόπου και του τρόπου ζωής τους. Με όχημα τη φαντασία, τις έξυπνες περιγραφές και το χιούμορ που συνδυάζει περίτεχνα η συγγραφέας, βλέπουμε την περιπέτεια των κατοίκων που αντιδρούν στην καταπίεση της Βουάλ Βισκόζ, της πιο άπληστης και φιλόδοξης κάλτσας του νησιού. 
Τριάντα σελίδες γεμάτες όμορφες εικόνες και ζωηρά χρώματα, που θα λατρέψουν τα παιδιά, με την υπογραφή της εικονογράφου Κριστίν Μενάρ, κι ένα κείμενο που μιλάει για τη δύναμη της συνεργασίας και την ομορφιά της διαφορετικότητας. Προάγει το μεγαλείο της ελευθερίας, καλλιεργεί την οικολογική συνείδηση και δίνει μια εξαιρετική αφορμή σε δασκάλους και γονείς να μιλήσουν στα παιδιά για όλες αυτές τις έννοιες. 

Η συγγραφέας γεννήθηκε το 1984. Σπούδασε στο Τμήμα Οργάνωσης & Διοίκησης Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Πειραιά. Από το 1998, σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών, ξεκίνησε μαθήματα φωνητικής και εκμάθηση μουσικών οργάνων. Ασχολείται επαγγελματικά με τη μουσική και το τραγούδι από το 2002 μέχρι και σήμερα. Ζει στην Αθήνα. 

Γκαμπριέλε Νίσσιμ: Ούτε άγιοι ούτε ήρωες. Το κατά δύναμιν καλό (Μετάφραση: Δάφνη Βλουμίδη), Εκδόσεις Εστία, Αθήνα 2021 

Η συμπατριώτισσά μας συγγραφέας παιδικών βιβλίων Δάφνη Βλουμίδη, μετέφρασε από τα ιταλικά ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του Gabrielle Nissim, δοκιμιογράφου και συγγραφέα πολλών βιβλίων, ιδρυτή και πρόεδρου του Gariwo, μιας οργάνωσης που αναζητεί υποδειγματικές περιπτώσεις δικαίων ανθρώπων ανά τον κόσμο, με στόχο να τους γνωρίσει κυρίως στους νέους. 

Σύμφωνα με το Ταλμούδ, κάθε γενιά γνωρίζει τριάντα έξι «κρυμμένους δίκαιους» που εμποδίζουν την καταστροφή του κόσμου. Έχοντας στη μνήμη μας τα γεγονότα του 20ού αιώνα και το βλέμμα μας στραμμένο στο παρόν, μπορούμε να πούμε πως -για καλή μας τύχη- είναι πολύ περισσότεροι: όχι μόνο όσοι αντιτάχθηκαν στο Ολοκαύτωμα, αλλά και ο Σοβιετικός αξιωματικός Στανισλάβ Πετρόφ, που απέτρεψε έναν πυρηνικό πόλεμο με τις ΗΠΑ με κίνδυνο να υποστεί συνέπειες στην χώρα του ή ο Χαμάντι μπεν Αμπντεσλέμ, ο Τυνήσιος ξεναγός που το 2015, κατά τη διάρκεια μιας τρομοκρατικής επίθεσης, φυγάδευσε από το μουσείο Μπαρντό 45 Ιταλούς τουρίστες. 

Ο Γκαμπριέλε Νίσσιμ μάς διηγείται αυτές και άλλες ιστορίες με τη γνώση ενός παραμυθά, «γιατί άγιοι και ήρωες υπάρχουν μόνο στη φαντασία μας και θα ήταν καλύτερα να ανακαλύψουμε πώς κανονικοί άνθρωποι με ελαττώματα σαν τα δικά μας στάθηκαν ικανοί να κάνουν θαρραλέες πράξεις με τρόπο εκπληκτικό και απρόσμενο». 

Εναλλάσσοντας πραγματικές ιστορίες με τις διδασκαλίες του Σωκράτη, του Μάρκου Αυρηλίου, της Χάνα Άρεντ, της Έττυ Χίλεσουμ, του Ουίλιαμ Σαίξπηρ ή του Μπαρούχ Σπινόζα, το Ούτε άγιοι ούτε ήρωες μάς δείχνει πως η άσκηση της σκέψης, της κριτικής ικανότητας και της ενσυναίσθησης είναι συνθήκες απαραίτητες για να παραμένουμε άνθρωποι στις πιο δύσκολες στιγμές. Πράγματι, δίκαιος είναι απλώς αυτός που δρα για να σώσει μια ζωή· ακόμα κι αν δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να σώσει όλο τον κόσμο.