Αγγελική Ράλλη (επιμέλεια): Η νεοελληνική γλώσσα τον 19^ο αιώνα: όψεις και απόψεις, Έκδοση Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 2025, σελ. 392

«Η μορφή της γλώσσας, ομιλούμενης και γραπτής, είναι ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που απασχόλησαν τους Έλληνες διανοούμενους του 18ου και του 19ου αιώνα. Οι διάφορες θέσεις τους οδήγησαν πολλές φορές σε συγκρούσεις μεταξύ τους, αλλά και μεταξύ των απλών ανθρώπων. Για τις διάφορες απόψεις γύρω από το γλωσσικό ζήτημα της περιόδου του 18ου και του 19ου αιώνα, όπως και για τη σύνδεση της γλώσσας με τη γνωσιολογία, τις ιδέες του Διαφωτισμού και γενικότερα με το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της εποχής έχει δημοσιευτεί μεγάλος αριθμός εργασιών.

Υπάρχει όμως ένα 'θολό τοπίο' γύρω από τη γλώσσα του λαού, την οποία άλλοι διανοούμενοι περιφρόνησαν και άλλοι την υποστήριξαν. Η έρευνα δεν έχει ακόμη απαντήσει οριστικά στο ποια ήταν η μορφή της, αν υπήρχε ένα είδος κοινής και αν οι διάφορες διάλεκτοι που συγκροτούσαν το σύνολο της νεοελληνικής έχουν συμβάλει στην πιθανή διαμόρφωσή της. Είναι επίσης ασαφές κατά πόσο οι γραμματικές και τα λεξικά που είδαν το φως αυτή την περίοδο απεικόνιζαν τον πλούτο της υπάρχουσας γλωσσικής ποικιλίας και σε ποιο βαθμό η ελληνική είχε επηρεαστεί από άλλες γλώσσες με τις οποίες ήρθε σε επαφή κατά τη μακραίωνη πορεία της. Επομένως, υπάρχουν μεγάλα κενά όσον αφορά την ιστορία και τη διαμόρφωση της νεοελληνικής γλώσσας, τα οποία εγείρουν πολλά ερωτήματα, στα οποία δεν έχουν δοθεί έως σήμερα ικανοποιητικές απαντήσεις.

Σημαντικό μέρος αυτών των κενών καλύπτεται από τον παρόντα τόμο, , αν και παραμένει ζητούμενο μια συνολικότερη εικόνα της ελληνικής του 19ου αιώνα, με συστηματική αναφορά στη γλώσσα συγκεκριμένων τομέων, όπως της εκκλησίας, της λογοτεχνίας, της αλληλογραφίας και της επιστήμης.

Τα παραπάνω είναι από το οπισθόφυλλο του βιβλίου που επιμελήθηκε η συμπατριώτισσά μας, Ομότιμη Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Πατρών, Αγγελική Ράλλη

Στον τόμο περιέχονται οι παρακάτω μελέτες:

Νικόλαος Παντελίδης: Η ανίχνευση διαλεκτικών στοιχείων σε κείμενα της νεότερης γραμματείας: μεθοδολογικές παρατηρήσεις με βάση την ανάλυση της γλώσσας του Μακρυγιάννη, Μαρίνα Τζακώστα: Μαρτυρίες για τη ‘ζωντανή γλώσσα’ στην περίοδο του Αγώνα του 1821: η περίπτωση των Απομνημονευμάτων του στρατηγού Μακρυγιάννη, Γιαννούλα Γιαννουλουπούλου: Σημασιολογικές επισημάνσεις στην ελληνική των απομνημονευμάτων των αγωνιστών του 1821, Μαρία Καμηλάκη& Γεωργία Κατσούδα: Όψεις των λέξεων-ταμπού στη γλώσσα των αγωνιστών της Επανάστασης του 1821, Συμεών Τσολακίδης, Δήμητρα Μελισσαροπούλου, Αγγελική Ράλλη: Ο παρακείμενος Α΄ στην ελληνική του 18ου και 19ου αιώνα, Ρέα Δελβερούδη: Γραμματικές της νέας ελληνικής και διαγλωσσικοί διάλογοι στις αρχές του 19ου αιώνα: συμβολή στη μελέτη της διαμόρφωσης της νεοελληνικής κοινής, Αγγελική Ευθυμίου & Νίκος Κουτσούκος: Η μορφολογία της ελληνικής γλώσσας στις γραμματικές του 19ου αιώνα, Θανάσης Γιάνναρης: Γλωσσολογικές παρατηρήσεις στις γλωσσικές απόψεις του Αδαμαντίου Κοραή: η Γραμματική της γραικικής γλώσσης, Σπύρος Α. Μοσχονάς: Η πρώτη Ιστορία του ζητήματος της νεοελληνικής γλώσσης, υπό Κ. Ν. Σάθα (1870), Μαρία Καμηλάκη& Ελένη Καραντζόλα: Το ‘σιωπηλό’ (;) ξεκίνημα: η γλωσσική πολιτική στην Εκπαίδευση της οθωνικής περιόδου, Χρήστος Καρβούνης: Προδρομική έρευνα για τη γλώσσα του Τύπου: το πέρασμα από την (προ)επαναστατική περίοδο στο εθνικό κράτος, Δώρης Κ. Κυριαζής: Τα άλλα ελληνικά· τα ελληνικά των ‘Άλλων’. Το πολυσέλιδο, ιδιαίτερα κατατοπιστικό εισαγωγικό σημείωμα που υπογράφει η Αγγελική Ράλλη έχει τίτλο «H νεοελληνική γλώσσα τον 19ο αιώνα: όψεις και απόψεις».

Χρίστος Κουτσοτάσιος: Ζήσε σαν φιλόσοφος για μια ημέρα. Ξεκινώντας από το προηγούμενο βράδυ, Εκδόσεις Κάκτος, Αθήνα , σελ.188

Ο Χρίστος Κουτσοτάσιος είναι κατ’ επάγγελμα αρχιτέκτονας μηχανικός, δοκιμιογράφος και συγγραφέας, σκιτσογράφος και εκπαιδευτής πολεμικών τεχνών. Μεγάλωσε ανάμεσα στη Μήθυμνα (Μόλυβο) και την Πέτρα της Λέσβου και διατηρεί αρχιτεκτονικό γραφείο στη Θεσσαλονίκη και τη Μυτιλήνη. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές και συλλογικές εκθέσεις ζωγραφικής, γελοιογραφίας και σκίτσου. Έχει σχεδιάσει διάφορα εξώφυλλα βιβλίων, λευκωμάτων και έχει εικονογραφήσει μερικά ακόμη. Έχει λάβει διακρίσεις για διηγήματά του, δοκίμια, ποιήματα και σχέδια.

«Λοιπόν, τι σημαίνει να ζεις σαν φιλόσοφος για μέρα; Σημαίνει να υιοθετήσεις μια νέα οπτική μέσα από την οποία θα παρατηρείς την καθημερινότητά σου; Σημαίνει αμφισβήτηση της συμβατικότητας, αμφισβήτηση των υφιστάμενων υποθέσεων και αναζήτηση μιας βαθύτερης κατανόησης του εαυτού σου και της φύσης. Σημαίνει να κάνεις ένα βήμα πίσω από τη βιασύνη και το χάος, για να βρεις ή να δημιουργήσεις στιγμές περισυλλογής και αναστοχασμού. Σημαίνει να αποδεχτείς μια νοοτροπία που εκτιμά τη σοφία, την αυτθεντικότητα και την επιδίωξη μιας ουσιαστικής ζωής».

Τα παραπάνω είναι από το πρωτότυπο βιβλίο του Χρίστου Κουτσοτάσιου, το οποίο χωρίζεται σε δύο μέρη: Στο πρώτο μέρος του βιβλίου δίνεται ένα πρόγραμμα για την πρωινή, απογευματινή και βραδινή ρουτίνα του αναγνώστη , καθώς και ποιες φιλοσοφικές αρχές μπορεί να εφαρμόσει στον εργασιακό του χώρο. Το δύσκολο πρωινό ξύπνημα, το μποτιλιάρισμα στον δρόμο, το δράμα μεταξύ εργοδοτών και συναδέλφων, οι προθεσμίες, ο συρρικνωμένος προσωπικός χρόνος και η διαχείριση τεταμένων καταστάσεων είναι μερικά από τα θέματα που πραγματεύονται εδώ.

Το δεύτερο μέρος του βιβλίου είναι ο λόγος που υπάρχει ο υπότιτλος. Περιλαμβάνει τεχνικές διαχείρισης χρόνου και εργασιών, υπέρβαση της αναβλητικότητας, τεχνικές λήψης αποφάσεων και περιήγηση στις βασικές αρχές της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας μέσα από τις σχολές που αναφέρθηκαν, έτσι ώστε να μπορέσει να τα βάλει όλα σε μία σειρά και, έστω για μία ημέρα, να ζήσει σαν φιλόσοφος!

ΣΥΝΤΟΠΙΤΙΚΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ - ΝΕΑ ΤΕΥΧΗ

Στην Αττική του 21^ου αιώνα και των ραγδαίων κοινωνικοοικονομικών συνθηκών υπάρχουν ακόμα συντοπίτικοι Σύλλογοι και αρχισυντάκτες που επιμένουν ηρωικά να εκδίδουν περιοδικά - γέφυρες φιλίας, μνήμης, πολιτισμού, σύνδεσης με την πατρογονική γη.

Παρουσιάζουμε τα νέα τεύχη που ήρθαν στα χέρια μας.

- ΑΓΙΑΣΟΣ, τεύχος 266/ Μάρτης - Απρίλης 2025, τεύχος 267/Μάης - Ιούνης 2025

- ΠΑΛΜΟΙ ΤΗΣ ΒΑΤΟΥΣΑΣ, τεύχος 110/Απρίλιος - Ιούνιος 2025

- ΑΙΟΛΙΔΑ, τεύχος 95/Μάιος - Αύγουστος 2025

( κείμενα για τα παραδοσιακά «καρνάγια», για τον Περικλή Μαυρογιάννη του Παναγιώτη Σκορδά, για το Γυναικείο Μοναστήρι «Περιβολή» στην Άντισσα από τον Τάκη Ιορδάνη, για το μαγιάτικο στεφάνι και το έθιμο του κλήδωνα, τα παραδοσιακά επαγγέλματα από τον Θόδωρο Πλατσή, κά).

- ΣΚΑΜΙΑ, φύλλο 214/Ιούλιος - Σεπτέμβρης 2025 (πρωτοσέλιδο άρθρο: Παναγιώτης Μιχαηλάρης: Είναι ο Μηλιός ηφαίστειο; Είναι «της Σκαμιάς τα ράχτα» δεμένα με αλυσίδες;)