Γιάννης Δ. Παπάνης: Σατιρικά Γυμνάσματα, Μυτιλήνη 2022, σελ. 199 

Δώδεκα βιβλία έχει στο ενεργητικό του ο αγιασώτης φιλόλογος Γιάννης Δ. Παπάνης. Βιβλία αναφοράς για τη λαογραφία και τη γλώσσα της Αγιάσου, σε συνεργασία με τον πατέρα του Δημήτρη, βιβλία με στίχους και θεατρικά. 

Στο παρόν βιβλίο ξεδιπλώνει το ταλέντο του στην έμμετρη σάτιρα. Παίρνει αφορμή από διάφορες “ειδήσεις” της πολιτικής και κοινωνικής μας ζωής και εκφράζει τη γνώμη του του σατιρικά. Να ένα δείγμα γραφής: Η είδηση που δημοσιεύτηκε στις 2/3/2017 έχει ως εξής: 

« Με πρόσφατο νόμο, που ψηφίστηκε στη Βουλή από τους βουλευτές όλων των κομμάτων! Αποφασίστηκε να αυξηθεί το αφορολόγητο των αποδοχών των βουλευτών. Και επειδή, ως γνωστόν και οι δικαστικοί έχουν φροντίσει (διά του συντάγματος, παρακαλώ!) να εξομοιώνονται οι αποδοχές τους με τους βουλευτές, θα ζητήσουν οσονούπω και αυτοί και αυτοί την αύξηση του αφορολόγητου τους αναλόγως!». 

Ακολουθεί η έμμετρη σάτιρα: 

“H Εθνική μας.. ομοψυχία! 

Ποιος είπε πως στη χώρα αυτή/Υπάρχει αντιπαλότητα;/Ιδού και πάλι στη Βουλή/ Βασίλεψε η…ολότητα!// Οι βουλευτές όλοι μαζί,/Με πλήρη ολοψυχία,/ Σκεφτήκαν πως το … μαγαζί, /Προσφέρει μόνο..Ψιχία!// Έτσι ψήφισαν αύξηση,/Έμμεσα στο μισθό τους,/αφού το ανεβάσανε/ τ’α φορολογητό τους!//Βεβαίως δείχνουν έμπρακτα,/ Χωρίς καμίαν…αισχύνη/Και την αλληλεγγύη τους,/ Για την δικαιοσύνη!// Γι΄αυτό τώρα και οι δικαστές/Κι αυτοί με τη σειρά τους/Αμέσως θα αυξήσουνε,/ Τ’ αφορολογητά τους.//Και πλέον σ’εναρμόνιση,/ Βουλή-δικαιοσύνη,/Θα νέμονται τον.. κορβανά/ Και ό,τι θελ’ ας γίνει.//Και με τούτα και με τ΄ άλλα, φάγαν το… γλυκό απ’ τη γυάλα!». 

Στην εισαγωγή βρίσκουμε ένα εκτενές κείμενο του Γιάννη Παπάνη για το χιούμορ και τη σάτιρα από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας. Παραθέτω ένα απόσπασμα:  

«Στην μετέπειτα πορεία των χρόνων, όταν πια η «σάτιρα» στόχευσε κυρίως στην «πολιτική» και τους εκπροσώπους της μπορεί να είναι είτε σε πεζό λόγο είτε κυρίως έμμετρη, γιατί είναι αυτή η έμμετρη, που προκαλεί περισσότερο ενδιαφέρον, επειδή με το μέτρο και τον ρυθμό της προβάλλει και την έννοια της καλλιέπειας εκ μέρους των σατιρογράφων και κάνει πιο θελκτική και εύπεπτη την παρακολούθηση της και την επίτευξη των στόχων της, που δεν είναι τίποτα άλλο από την ομαδική κοινωνική γελοιοποίηση καταστάσεων και πραγμάτων με απώτερο σκοπό την διόρθωση τους. Γενικά λοιπόν η «ευτραπελία»(εκ του ευ+τρέπομαι) είναι μια συμπεριφορά, που έχει τα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης ευστροφίας και την αντίληψη της καλαισθησίας, που την περιγράφει ο Αριστοτέλης στα «Ηθικά Νικομάχεια»(//,7,1108 α), ως ύψιστη αρετή, δηλαδή η ικανότητα να είναι κανείς ευχάριστος με χάρη, (περί το ηδύ, εν παιδιά), χωρίς να καταφεύγει σε ακρότητες με «βωμολοχίες», σαν τον άξεστο χωριάτη! Εκτός όμως από την έμμετρη ή πεζή σάτιρα(πολιτική ή άλλου είδους) έχουμε και έναν άλλον τρόπο γελοιοποίησης καταστάσεων και πραγμάτων, που είναι και πολύ πιο… τσουχτερός, γιατί διαθέτει συνδυασμό εικόνας και λόγου και είναι η γνωστή «γελοιογραφία»(και πάλι πολιτική ή άλλου είδους)».  

Θανάσης Σκρούμπελος: Θεόφιλος. Μονόλογος για έναν μαγεμένο  

Πρόκειται για το πρόγραμμα της παράστασης που σκηνοθέτησε ο Νίκος Βερλέκης με τον συμπατριώτη μας ηθοποιό Θοδωρή Προκοπίου στο ρόλο του Θεόφιλου. Μια παράσταση που έχει καθηλώσει χιλιάδες θεατές σ΄όλη την Ελλάδα και τη Λέσβο. 

Στο πρόγραμμα περιέχεται όλο το κείμενο, που έγραψε ο γνωστός συγγραφέας Θανάσης Σκρούμπελος. Ας θυμηθούμε πώς ξεκινάει: « Επιστρέφω… πάντα θα επιστρέφω… με την στολή του Μεγαλέξαντρου… τον τρυπημένο θώρακα του Παλαιολόγου… με τα πινέλα μου …στην πραγματικότητα δεν έχω φύγει ποτέ… τ’ ακούς πατέρα…ποτέ δεν έφυγα… εδώ μέσα την είχα την πατρίδα… τη μάνα …εσένα… τον παππού… τη Μυτιλήνη… εχτές ζωγράφισα έναν ήλιο…μ’ ένα μάτι εδώ…στο μέτωπο σαν το μάτι του κύκλωπα… χυνόταν χρυσάφι φως από μέσα …κι αέρας θαλασσινός… και ζούρλαινε τις ελιές…μες στ’ ασημόφυλλα τους που χόρευαν οι ακτίνες του…και πέλαγος ξανοίγοταν εμπρός… αζουρίτης κι ώχρα της συγκρατημένης χαράς …σαν τα στάχυα τα γεμάτα στάρι στον κάμπο πήρα την πατρίδα μου από το χέρι να την ταξιδέψω…κι έγερνε ο ήλιος στο Αιγαίο στην άσπρη θάλασσα… και ταξίδευα και πάντα στο ίδιο σημείο ήμουν… εγώ ο Θεόφιλος Κεφαλάς Χατζημιχαήλ… γεννημένος στη Βαρειά της Μυτιλήνης… πρώτο παιδί της μάνας μου από τα οκτώ που γέννησε… που είπαν πως ήμουν ζερβοχέρης και πώς μ’ έδερνε ο δάσκαλος κι ο πατέρας μου…». ( όσοι ενδιαφέρονται να προμηθευτούν το πρόγραμμα μπορούν να επικοινωνούν με το τηλέφωνο 6942693745) 

ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ 

- Ξενοφών Μαυραγάνης: Πάντα ξένοι (διηγήματα), Εκδόσεις Νησίδες, Θεσσαλονίκη 2022, σελ. 90 

- Μαριάνθη Καραφύλλη: Ταξίδια στον Μηθυμναϊκό χρόνο (αφηγήματα), Εκδόσεις Αφοι Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 2022, σελ. 116