Μια προσέγγιση στο νέο βιβλίο του Στρατή Μολίνου, «ΧΑΚΙ», που θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως κριτική. 

Πριν κάμποσα χρόνια, σε μια από τις τακτικές συναντήσεις μας, σε ουζερί της οδού Θεμιστοκλέους, αναφέρθηκε το όνομα του Γοργοποτάμου και μάλιστα, στο γεγονός της ανατίναξης της γέφυράς του. Θυμάμαι ότι ο συγγραφέας, μας εξιστόρησε - συνοπτικά θα έλεγα- το γεγονός της επετείου του εορτασμού της ανατίναξης της γέφυρας, τον Νοέμβριο του 1964, τότε που υπηρετούσε την θητεία του, ως κληρωτός στη Λαμία.Η διήγησή του, που προέρχονταν από την εκεί παρουσία του, μου κίνησε τη περιέργεια, γι αυτό και τον παρότρυνα να προχωρήσει στην εξιστόρηση της, μέσα από τις σελίδες ενός βιβλίου που έπρεπε να συγγράψει. Η τότε παρότρυνση μου ξεχάστηκε. Άλλωστε δεν ήταν κάτι, που με αφορούσε.  

Πέρασαν μερικά χρόνια και κάποια στιγμή, αφού κι άλλες φορές του το είχα θυμίσει, έρχονται στα χέρια μου οι σκέψεις του, μέσα από το διαδίκτυο, σε πρόχειρη μορφή. 

Είναι περίεργο, αλλά το διαδίκτυο, παρ' όλα τα κουσούρια του, σου παρέχει τη δυνατότητα της άμεσης πρόσβασης στο γραφτό του συντάκτη του, αλλά παράλληλα, σου δίνει και τη δυνατότητα της άμεσης επαφής μαζί του, αφού σου εμπιστεύεται το δημιούργημα του και σου ζητά την γνώμη σου, που και μόνο ως ανταλλαγή απόψεων, τον διευκολύνει στη διαμόρφωση του τελικού κειμένου. Είναι η στιγμή, της πρώτης επαφής του συγγραφέα με το αναγνωστικό του κοινό, αλλά και η μεγάλη χαρά του πρώτου αναγνώστη, στον οποίο ο δημιουργός εμπιστεύεται τη δουλειά του. 

Αλλά ας τα δούμε όλα από την αρχή. 

Με την εμπειρία του δοκιμασμένου συγγραφέα, ο Μολίνος θα μας εξιστορήσει την περιπέτεια του, αφού πρώτα περιπλανηθεί στις πρώτες ημέρες της στρατιωτικής του θητείας, όπου με απαράμιλλο χιούμορ θα μας μιλήσει για τα όσα περίεργα συμβαίνουν στο στρατό και που μόνο οι διελθόντες απ' αυτόν τα γνωρίζουν καλά.  

Κατά περίεργο τρόπο θα βρεθεί στη θέση των ανεπιθύμητων φαντάρων και την αλήθεια του "γιατί", θα την μάθει πολύ αργότερα, όταν χωρίς να το καταλάβει θα περάσει από τη σκληρή δοκιμασία, της αίθουσας του φύλακα της Εθνικοφροσύνης Μάλλιου. 

Όμως ακόμα βρισκόμαστε στην αρχή της θητείας του. Με παιγνιώδες ύφος, αντάξιο ενός σκώπτη Μυτιληνιού, ο Στρατής, θα μας διηγηθεί, σπαρταριστά στιγμιότυπα της ζωής του στο στρατό, που από μόνα τους συνθέτουν και μια ολοκληρωμένη εικόνα της τότε ζωής των φαντάρων στο στράτευμα. Αυτά ως πρελούδιο, σ' εκείνο που θα επακολουθήσει και που ο Μολίνος θα το ξαναζωντανέψει εύστοχα με τρόπο μοναδικό. 

'Έτσι χωρίς καλά-καλά να το καταλάβουμε, θα βρεθούμε κάτω από τη γέφυρα του Γοργοποτάμου, αφού πρώτα περάσουμε όλη την "δοκιμασία" της προετοιμασίας του αγήματος που θα σταλεί εκεί. Εικόνες σπαρταριστές, που με μοναδικό τρόπο μας αφηγείται, ο "τα πανθ' ορών" και λοιδορών συγγραφέας. Στη συνέχεια, και αφού το άγημα θα φτάσει στον προορισμό του, ο αφηγητής Μολίνος απαλλαγμένος από κάθε πολιτικό δισταγμό, αφήνει ελεύθερη τη σκέψη του και περιγράφει τα όσα θα γίνουν, μπροστά στα μάτια του, με ακρίβεια που καταπλήσσει. Γι αυτό όμως θα μιλήσω παρακάτω. 

Πριν φτάσουμε στα γεγονότα, του εορτασμού της επετείου της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου, κρίνεται αναγκαία η αναφορά μας στην επιχείρηση αυτή καθ' εαυτή.  

Η επιχείρηση θα στεφθεί από απόλυτη επιτυχία και θα χαρακτηρισθεί, ως μία από τις πλέον εντυπωσιακές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Μια επιχείρηση άψογα σχεδιασμένη, από τον ταγματάρχη Έντυ Μάγιερς , του Συμμαχικού επιτελείου της Μ. Ανατολής, με ουσιαστικούς συμπαραστάτες, τις ανταρτικές ομάδες των Βελουχιώτη και Ζέρβα, σε μια σπάνια στιγμή συμφιλίωσης και παραμερισμού των πολιτικών διαφορών, που υπάρχει μεταξύ τους. Θα έχει ευτυχή κατάληξη και θα πονοκεφαλιάσει για καιρό τους Γερμανούς. 

Ο Στρατής, με αφορμή το γεγονός αυτό, με αντικειμενικότητα, αλλά και πολύ σοβαρά, θα προσεγγίσει το θέμα του, σε μια εποχή που τα πολιτικά πάθη, με την εκλογή του Γ. Παπανδρέου, θα κάνουν ξανά την εμφάνισή τους. Ως αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυς, θα μας δώσει μια εκτενή και πλήρη περιγραφή των τεκμαιρομένων και η προσέγγιση του αυτή, δεν μπορεί να αμφισβητηθεί από κανέναν καλόπιστο αναγνώστη. Οι πολιτικές διαστάσεις του θέματος παραμερίζονται και τη θέση τους παίρνει η ψυχρή αλλά αντικειμενική ματιά, όχι του απλού παρατηρητή - θεατή, αλλά του συμμετέχοντος. Με τρόπο γλαφυρό αλλά συγχρόνως και αποστασιοποιημένο από κάθε συναισθηματισμό, ξεδιπλώνει τη μνήμη του και μας δίνει ένα βιβλίο - χρονικό της εποχής του, με αντικειμενικότητα που καταπλήσσει, γιατί καταφέρνει να σταθεί μακριά από τις πολιτικές αντιπαραθέσεις, που πάντα ταλάνιζαν αυτή τη χώρα. 

Αντίθετα θα έλεγα, ότι με τον τρόπο που περιγράφει τα γεγονότα, τα φωτίζει κατά τέτοιο τρόπο, ώστε αυτά να αποκτήσουν την αίγλη του γνήσιου χρονικού. 

Παράλληλα, με την ευκαιρία αυτή, μας δίνει μοναδικές στιγμές, γνήσια αυθεντικές, περιγράφοντας λεπτομερώς, την εκτυλισσόμενη, κυριολεκτικά, μπροστά στα μάτια του τραγωδία.  

Εδώ δεν χρειάζεται καμιά ιδιαίτερη αφηγηματική ικανότητα. Αφήνει τα γεγονότα να μιλήσουν από μόνα τους. Κι αυτό είναι και η επιτυχία της αφήγησης του.  

Έτσι καταφέρνει, με την εξαίσια παρατηρητικότητα του, να περιγράψει τις αντιδράσεις των πρωταγωνιστών της ημέρας εκείνης και παράλληλα να απομυθοποιήσει πρόσωπα και αξιώματα. Ακόμα, χωρίς να το καταλάβεις, γίνεσαι κι εσύ ένα με τους ανθρώπους, που κινούνται στο χώρο αυτόν, πρωταγωνιστής κι ο ίδιος, μιας ανείπωτης τραγωδίας. Δεν νομίζω ότι μέχρι σήμερα, δόθηκε με τέτοια αντικειμενικότητα, το χρονικό αυτής της ημέρας. 

Για το λόγο τούτο, ας μου επιτραπεί να καταθέσω, τον ειλικρινή έπαινο μου στον συγγραφέα, που κατάφερε να ζωντανέψει με λόγια απλά, τη φρίκη των στιγμών εκείνων, που μπροστά στα έκπληκτα μάτια του οργισμένου πλήθους, έπαιρνε τη μορφή αρχαίας τραγωδίας. Έτσι σήμερα, μπορούμε να πούμε, ότι ο Στρατής Μολίνος, αποκαθιστά την ιστορική αλήθεια, που ο χρόνος - " πανδαμάτορα" τον λένε- , την είχε λησμονήσει. 

Τελειώνω, γυρίζοντας πίσω, εκεί που άρχισα. Τη στρατιωτική θητεία του συγγραφέα. Που αυτόν μεν, μπορεί να του στέρησε μια περισσότερο άνετη ζωή, εν τω στρατεύματι, εμάς όμως μας χάρισε ένα σημαντικό βιβλίο. Φίλε Στρατή, που να το φανταστείς, ότι εσύ ένας πολίτης υγιών πολιτικών φρονημάτων, θα χαρακτηριζόσουν αριστερός, γιατί έλαχε να επισκεφθείς τον δικηγόρο της μητέρας σου, στην οδό Αριστείδου, που ήταν δίπλα στα γραφεία της ΕΔΑ και το σαΐνι της κρατικής ασφάλειας, σε κατέγραψε ως "αντεθνικώς δρώντα". Ας πρόσεχες! 

Βάσος Ι. Βόμβας