Γεώργιος Χουτζαίος: Οι Γιουρούκοι της Ελλάδας. Οι Γιουρούκοι της Νήσου Λέσβου, Εκδόσεις Δεσμός, Αθήνα 2021, σελ. 307

Πάντα ανήσυχος και δημιουργικός ο Γιώργος Μ. Χουτζαίος, Φυσικός-Μαθηματικός, συνταξιούχος Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου έχει στο ενεργητικό του 30 βιβλία  άλλα γενικού επιστημονικού  περιεχομένου και άλλα αναφερόμενα στο νησί της Λέσβου.

Πρόσφατα κυκλοφόρησε μια μελέτη για τους Γιουρούκους.  Οι Γιουρούκοι ή “Γιουρούκηδες” ή “Γιουρούκια”:  ήταν νομαδικός λαός από τη Μικρά Ασία που κατοικούσε και στη Λέσβο. Ήρθαν στο νησί ως έποικοι μετά την κατάληψη του από τους Οθωμανούς το 1462. Δεν είχαν τζαμιά και οι γυναίκες τους δεν φορούσαν φερετζέ. Οι Γιουρούκηδες έμεναν σε σκηνές στις δασικές περιοχές, κυρίως στους πρόποδες του Ολύμπου,  και ήταν ξυλοσχίστες, υλοτόμοι ή κατασκεύαζαν ξύλινα είδη οικιακής χρήσης, μάζευαν και πωλούσαν δαδί κ.ο.κ. Δεν ήταν Μωαμεθανοί αλλά Σιίτες,  διατηρούσαν ιδιαίτερα έθιμα, είχαν πολλές προλήψεις και δοξασίες,  και είχαν ξεχωριστό γλωσσικό ιδίωμα. Είχαν αναπτύξει κοινωνικές σχέσεις με τους ντόπιους, συμμετείχαν στα τοπικά πανηγύρια, και προσέφεραν αφιερώματα στους αγίους των χωριών. Οι Γιουρούκοι εγκατέλειψαν τη Λέσβο με την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923.Μεταφέρθηκαν στη Μικρά Ασία, όταν τους παραχωρήθηκε γη και έγιναν γεωργοί. Ο αποχωρισμός τους από τους Λεσβίους έγινε με δάκρυα στα μάτια. «Φεύγοντας  αφιέρωσαν ένα μουλάρι στην Παναγία της Αγιάσου, για να έχουν καλό κατευόδιο»( σελ. 161-162 του βιβλίου).

Ο συγγραφέας έψαξε την υπάρχουσα και αποδελτίωσε μια σειρά από εκτενή κείμενα ή και επιμέρους αναφορές που φωτίζουν το θέμα του. Χώρισε το υλικό του σε τρία βασικά κεφάλαια: στο πρώτο βρίσκουμε: Το Τουρκικό κράτος, Η καταγωγή των Τούρκων, Οι εθνότητες της Τουρκίας. Το   δεύτερο κεφάλαιο  έχει τίτλο Ελλάδα και Γιουρούκοι: Θράκη και Γιουρούκοι, Μακεδονία και Γιουρούκοι, Θεσσαλία και Γιουρούκοι, Μικρά Ασία και Γιουρούκοι. Στο  τρίτο κεφάλαιο αφού δίνεται μια σύντομη επισκόπηση της προϊστορίας και της ιστορίας της Λέσβου,  παρουσιάζεται η σχέση των Γιουρούκων με τη Λέσβο και εκτίθενται 10 γραπτές και προφορικές μαρτυρίες που καταδεικνύουν τη σχέση αυτή. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται για την «παρουσία» των Γιουρούκηδων στα καρναβάλια της Λέσβου και της Θεσσαλονίκης.

Μαρία Μανώλα - Γιάννης Παπάνης: Ανθολόγιο της Λογοτεχνικής Λέσβου του 20^ου αιώνα. Προτάσεις εκπαιδευτικής πρακτικής, (πρόλογος: Ρόιδω Μητούλα, χαιρετισμός: Κώστας Μουτζούρης), Εκδόσεις Τσότρας, Αθήνα, σελ. 162

«Σκοπός αυτού του βιβλίου είναι να τονίσουμε την σημαντική Λογοτεχνική παρα­γωγή της Λέσβου, η οποία συνεχίζεται αδιάλειπτα από τα πανάρχαια χρόνια με ονόματα διεθνούς καταξίωσης και προβολής όπως η Σαπφώ, ο Αλκαίος, ο Θεόφραστος, ο Λόγγος και άλλοι. Επιπρόσθετα θέλουμε να συνδεθεί αυτή η σπουδαία λογοτεχνική παραγωγή με την ενίσχυση του Τουριστικού ρεύματος προς την πατρίδα μας και ειδικότερα με το νησί μας και να συσχετιστεί η λογοτεχνία της Λέσβου με τον μαθητικό τουρισμό, ώστε να εξοικειωθούν οι μαθητές μας με τη μελέτη της λογοτεχνίας και να οργανώσουν σχετικές δράσεις κατά την διάρκεια των επισκέψεων τους σε διάφορα μέρη».Έτσι ξεκινούν τον πρόλογό τους στο παρόν βιβλίο ο φιλόλογος-ερευνητής και συγγραφέας Γιάννης Παπάνης και η Μαρία Μανώλα, μέλος ΔΕΠ στο Τμήμα Διοίκησης Τουρισμού του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και οι δύο Λέσβιοι.

Όπως διαβάζουμε επελέγησαν οι πλέον επιφανείς και αναγνωρίσιμοι λογοτέχνες του νησιού μας, που έζησαν κατά την διάρκεια του περασμένου αιώνα, όλοι τους αποβιώσαντες, με βάση βέβαια τη λογοτεχνική παραγωγή του καθενός, αρχίζοντας από τους παλιότερους, σύμφωνα «κ με το δημοσιευμένο έργο τους. Οι  ανθολογημένοι συγγραφείς αυτοί είναι οι: Αργύρης Εφταλιώτης, Μίλτος Κουντουράς, Στράτης Μυριβήλης, Αντώνης Πρωτοπάτσης, Θείελπης Λευκίας, Κώστας Μάκιστος, Ηλίας Βενέζης, Κλεάνθης Παλαιολόγος, Ασημάκς Πανσέληνος, Γιώργος Βαλέτας, Στρατής Αναστασέλλης, Οδυσσέας Ελύτης, Δημήτρης Παπάνης, Θανάσης Παρασκευαϊδης, Μήτσος Τσιάμης, Στράτος Χατζηγιάννης. Εκτός από εργοβιογραφικά στοιχεία παρατίθενται διάφορες γνώμες και απόψεις και άλλων μελετητών, ακόμα και πρόσφατες έρευνες του Πανεπιστημίου Αιγαίου,  διάφορα αποσπάσματα από το έργο των ανθολογούμενων, για να φανεί  το ύφος του  καθενός καθώς και ο  τομέας, στον οποίο ειδικεύτηκαν, όπως για παράδειγμα η πεζογραφία. Η ποίηση, η κριτική, το δοκίμιο, η  ιστορική έρευνα.

«Με την πεποίθηση ότι ένας φωτισμένος δάσκαλος και παράλληλα αναγνωρισμένος λογοτέχνης αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για τους μαθητές του και για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους, μεγάλο μέρος των ανθολογούμενων λογοτεχνών που επιλέξαμε ήταν εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, σκόπιμα για τούτο κυρίως επιλεχθέντες. Το έργο, που μας άφησαν ως παρακαταθήκη αλλά και η ζωή τους αποδεικνύει ότι ήταν δάσκαλοι υψηλού κύρους, οι οποίοι έχαιραν μεγάλης εκτίμησης εκ μέρους των μαθητών τους. Αυτό κυρίως θέλαμε να τονίσουμε, παρουσιάζοντας αναλυτικά το έργο τους και τον αντίκτυπο του στην κοινωνία», επισημαίνουν οι δυο συγγραφείς.