Βασίλης Κουμαρέλας: Ερεσίων χώρα, Μυτιλήνη 2021, σελ. 270 (αυτοέκδοση) 

Όπως διαβάζουμε στο βιογραφικό του ο γιατρός Βασίλης Κουμαρέλας που γεννήθηκε στην Ξάνθη, αλλά ρίζωσε στη Λέσβο, εδώ και τέσσερις δεκαετίες ασχολείται ερασιτεχνικά με τη μελέτη της ιστορίας και των αρχαιοτήτων της Νήσου. Περιοδεύει τις ειδυλλιακές εξοχές της, ιδιαίτερα εκείνες του δυτικού τμήματός της, χώρες των αρχαίων πόλεων της Αντίσσης και Ερεσού, αναζητώντας ξεχασμένα επιφανειακά οικιστικά λείψανα - ίχνη και συμβάλλοντας στην καταγραφή και διάσωσή τους. Άρθρα - μελέτες του έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες και περιοδικά της Λέσβου και στο περιοδικό Αρχαιολογία. Το 1995 εκδόθηκε μικρό πόνημάτου με τίτλο «Αίγειρος - Νάπη». Συμβολή στην αναζήτηση δυο ξεχασμένων λεσβιακών κωμών». 

Το παρόν βιβλίο είναι ένα οδοιπορικό στην ύπαιθρο (χώρα) της επικράτειας της Ερεσού, μιας από τις έξι αρχαίες πόλεις - κράτη της Λέσβου, γενέθλιας γης της Μεγάλης Σαπφούς και των φιλοσόφων Θεοφράστου και Φανία ή Φαινία, μαθητών του Αριστοτέλους. Είναι το αποτέλεσμα αμέτρητων περιηγήσεων του συγγραφέα στα απαράμιλλά ηφαιστειακά τοπία της Δυτικής Λέσβου, για τρεις και πλέον δεκαετίες. 

Η μελέτη είναι διαρθρωμένη σε εισαγωγή και δύο μέρη. Στην εισαγωγή παρατίθενται βασικά στοιχεία από τη γεωγραφία και την ιστορία του μικρού κράτους. Στο πρώτο μέρος καταγράφονται οι σημαντικές αρχαιότητες στο όρος Αετός και τις γύρω εύφορες παραποτάμιες κοιλάδες, ευρύτατο κεντρικό τμήμα της επικράτειας. Στο δεύτερο μέρος ο Βασίλης Κουμαρέλας επιχειρεί μια συνολική θεώρηση του «αρχαιολογικού τοπίου» της χώρας των Ερεσίων. Καταχωρίζονται συνολικά 84 αρχαιολογικές θέσεις με λείψανα 29 περιβόλων, 33 πύργων ορθογωνίου ή κυκλικού σχήματος, 4 μνημειακών αναλημματικών τοίχων, που δημιουργούν πλάτωμα για ένα ιερό, 2 φρουριακών συγκροτημάτων και άλλων οικιστικών εγκαταστάσεων. Οι περισσότερες έχουν κτιστεί με τον λέσβιο ή με το ισοδομικό σύστημα. 

Το αρχαιολογικό ενδιαφέρον του συγγραφέα δεν περιορίστηκε στη χώρα της Ερεσού. Με έρευνες πεδίου και σε περιοχές των άλλων λεσβιακών πόλεων εντόπισε άγνωστες αρχαιότητες. Σε αρχαιολογικούς περιπάτους στις Χαλατσές Περάματος Γέρας και στον Προφήτη Ηλία Σκαλοχωρίου βρήκε ένα σφραγιδόλιθο και έναν χάλκινο πέλεκυ, αντίστοιχα. Στο επίμετρο παρουσιάζει τα δύο αυτά ευρήματα, σημαντικά και μοναδικά για τη Λέσβο των Μυκηναϊκών Χρόνων και τις δύο ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος αρχαιολογικού θέσεις.  

Εκατό περίπου σελίδες καλύπτει το φωτογραφικό υλικό, τοπίο και μνημεία. 

Σταύρος Τσακυράκης: Η ελευθερία του λόγου στις ΗΠΑ, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2021, σελ. 448 

Τρία χρόνια μετά το θάνατο του Μολυβιάτη διαπρεπούς νομικού και διανοουμένου Σταύρου Τσακυράκη κυκλοφόρησε από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, στη σειρά «Νομική Επιστήμη» με την επιμέλεια της Ιωάννας Τουρκοχωρίτη και με πρόλογο του Πάσχου Μανδραβέλη το έργο του «Η ελευθερία του λόγου στις ΗΠΑ».  

Στις ΗΠΑ, η Κου Κλουξ Κλαν μπορεί ελεύθερα να διακηρύσσει το αμόλυντο της αρίας φυλής. Προκλητικές ρατσιστικές ύβρεις, ακόμη και συμβολικές πράξεις εκφοβισμού, όπως το κάψιμο σταυρού στην αυλή του σπιτιού οικογένειας μαύρων, μένουν ατιμώρητες. Οι νεοναζί είναι ελεύθεροι να διαδηλώνουν, φορώντας φασιστικές στολές και τη σβάστικα, έξω από τις κατοικίες Εβραίων. Οι διαφωνούντες με τον πόλεμο στο Βιετνάμ μπορούσαν να περιφέρονται στα δικαστήρια με κονκάρδα που έγραφε «Γαμώ την υποχρεωτική στράτευση» και να δηλώνουν ότι, αν στρατεύονταν, ο πρώτος που θα σκότωναν θα ήταν ο Πρόεδρος των ΗΠΑ. Ο τύπος είναι ελεύθερος να δημοσιεύει και την πιο κακόβουλη κριτική, να διαστρέφει την πραγματικότητα, να προβαίνει σε ψευδείς ισχυρισμούς, να προκαλεί την αγανάκτηση ή και την ψυχική οδύνη. Και δεν είναι μόνο ο κάθε μορφής και περιεχομένου γραπτός ή προφορικός λόγος που διεκδικεί -και συνήθως απολαμβάνει- πλήρη προστασία. Κάθε συμβολική πράξη που περιέχει μήνυμα διεκδικεί το δικαίωμα της ελευθερίας. 

Όλα τα φιλελεύθερα και δημοκρατικά συντάγματα περιέχουν διατάξεις για την ελευθερία του λόγου και του τύπου. Σε όλο τον κόσμο η ελευθερία της έκφρασης έχει φανατικούς υποστηρικτές και σε όλες τις φιλελεύθερες δημοκρατίες χαίρει προστασίας. Ωστόσο, πουθενά η προστασία αυτή δεν είναι τόσο ισχυρή όσο στις ΗΠΑ. Κατά συνέπεια, η αμερικανική προσέγγιση στο θέμα αυτό μας αφορά όλους. 

«Η ελευθερία του λόγου στις ΗΠΑ», το εμβληματικότερο ίσως κείμενο του Σταύρου Τσακυράκη, υπήρξε ορόσημο στην ελληνική βιβλιογραφία της ελευθερίας της έκφρασης, καθώς εισήγαγε το ελληνικό κοινό στη νομολογία του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ και δίδαξε γενιές φοιτητών. Η νέα του έκδοση έχει εμπλουτιστεί με μεταγενέστερες σημαντικές αποφάσεις του ίδιου δικαστηρίου, πρόλογο και εκτενές επίμετρο. 

Ο Σταύρος Τσακυράκης (1951-2018) διετέλεσε καθηγητής Συνταγµατικού ∆ικαίου στη Νοµική Σχολή του Πανεπιστηµίου Αθηνών. ∆ίδαξε επίσης στα πανεπιστήµια Κολούµπια, Νέας Υόρκης και Χάρβαρντ. Την περίοδο της δικτατορίας ανέπτυξε έντονη αντιδικτατορική δράση - υπήρξε γενικός γραµµατέας της οργάνωσης «Ρήγας Φεραίος» και µέλος της συντονιστικής επιτροπής κατάληψης του Πολυτεχνείου. ∆ραστήριος δηµόσιος διανοούµενος επί δεκαετίες, µε τακτικές τοποθετήσεις σε ζητήµατα που απασχολούσαν τον δηµόσιο διάλογο, διατηρούσε το προσωπικό ιστολόγιο Liberal Sociability. Άλλα σηµαντικά βιβλία του: Οι καταβολές του συνταγµατικού φιλελευθερισµού στο έργο των Hobbes και Locke (Π.Ν. Σάκκουλας 1992), Θρησκεία κατά τέχνης (Πόλις 2005), «Από πού κι ως πού όλοι οι αγώνες είναι δίκαιοι;» (Μεταίχµιο 2018), ∆ικαιοσύνη - Η ουσία της πολιτικής (Μεταίχµιο 2019). 

ΥΠΟ ΕΚΔΟΣΗ 

Παναγιώτης Σκορδάς: Λεσβιακό Ημερολόγιο 2022. Γράμματα - Τέχνες - Πολιτισμός 

Ετοιμάζεται και θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις «Μύθος», τις πρώτες μέρες του Δεκεμβρίου το «Λεσβιακό Ημερολόγιο 2022. Γράμματα - Τέχνες - Πολιτισμός» του 

Παναγιώτη Σκορδά, για δωδέκατη συνεχή χρονιά. Με πάνω από 450 σελίδες και με 40 περίπου εργασίες ποικίλης θεματολογίας, πάντα λεσβιακού ενδιαφέροντος: αρχαιολογία, ιστορία, εικαστικά, φωτογραφία, κεραμική, εκκλησιαστική ιστορία, μουσική, γραμματολογία, αφιέρωμα στον αγιογράφο Παναγιώτη Πολυχρόνη και στα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή και πολλά άλλα. Μερικοί από τους συνεργάτες: Μάκης Αξιώτης, Βασίλης Κουμαρέλας, Παναγιώτης Κουτσκουδής, Στρατής Μολίνος, Δημήτρης Μάντζαρης, Στέφανος Φευγαλάς, Δημήτρης Κοφτερός, Νίκος Τσιριγώτης, Ηλίας Κουρτζής, Παναγιώτης Δουκέλλης, Προκόπης Παπάλας, Νίκος παπαδέλλης, Γιάννης Αγριτέλλης, Γιάννης Μανούκας, Χαράλαμπος Μοσχόβης, Μάγδα Αναγνωστή, Aλέκος Κιουρέλλης και πολλοί άλλοι. 

Το εξώφυλλο θα κοσμεί πίνακας του Αλέξανδρου Βακιρτζή, στο εικαστικό έργο του οποίου υπάρχει πολυσέλιδο αφιέρωμα.