Ο Αναστάσης Ζαχαριάδης, ένας από τους εκπροσώπους της «νέας γενιάς» κεραμιστών της Λέσβου, μιλάει στο «Ε»

Το «Ε» σήμερα κουβεντιάζει με έναν από τους εκπροσώπους της «νέας γενιάς» κεραμιστών της Λέσβου, που εδώ και μια δεκαετία περίπου έχει αρχίσει να ασκεί την τέχνη αυτή στη Μυτιλήνη. Ο 35χρονος Αναστάσης Ζαχαριάδης, γιος της γνωστής και παλιάς κεραμίστριας του νησιού Γεωργίας Ζαχαριάδου, μαθήτευσε για χρόνια δίπλα στη μητέρα του και έφτασε σήμερα να είναι ο βασικός της συνεργάτης στο εργαστήρι που λειτουργούν μαζί στην οδό Ερμού. Μας μιλάει για τα όσα βλέπει στο μέλλον της παλιάς αυτής τέχνης του νησιού, για χάρη της οποίας ο ίδιος έχει εγκαταλείψει τα Οικονομικά που σπούδασε.

Είστε ένας από τους νέους κεραμίστες του νησιού. Τι ήταν αυτό που σας έκανε να αφήσετε το αντικείμενο σπουδών σας και να ασχοληθείτε με τη συγκεκριμένη τέχνη;
«Τελείωσα τις σπουδές μου κανονικά και στη συνέχεια έκανα μεταπτυχιακό στο Τμήμα Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Ωστόσο, από τα χρόνια των σπουδών μου ακόμα, ασχολιόμουν με την κεραμική, τα καλοκαίρια που ερχόμουν στο νησί και επαγγελματικά από το 2002. Μου άρεσε πολύ. Είναι κάτι που αν δεν ασχοληθείς, ίσως να μη σε τραβήξει τόσο, αν κάνεις όμως το “λάθος” και ασχοληθείς, έχει πολύ ενδιαφέρον.»

Πλάθοντας στο χέρι

Εσάς ποιο κομμάτι της σας γοητεύει περισσότερο; Το πλάσιμο του πηλού ή η ζωγραφική των έργων που φτιάχνετε;
«Μου αρέσει όλη η γραμμή της κεραμικής, και το να κατασκευάζω πράγματα και το να τα ζωγραφίζω, αν και πιο πολύ με τραβάει η δουλειά του πλασίματος και όχι τόσο η ζωγραφική.»

Με τον τροχό ασχολείστε καθόλου ή πλάθετε κυρίως στο χέρι;
«Κατασκευάζω κυρίως κοσμήματα και διακοσμητικά αντικείμενα στο χέρι και δε δουλεύω τον τροχό. Είναι κάτι που θέλει εξοικείωση. Από την αρχή ξεκίνησα να φτιάχνω αντικείμενα στο χέρι, τα οποία σιγά - σιγά κατάφερα να εμπλουτίσω και να μπορώ να πουλάω εύκολα, οπότε έμεινα κυρίως σε αυτά.»

Θυμάστε ποιο ήταν το πρώτο έργο που πουλήσατε και το πώς νιώσατε;
«Το πρώτο έργο ούτε που το θυμάμαι. Ίσως κάποιο πλακάκι ζωγραφισμένο. Έρχονταν διάφοροι γνωστοί που είχαν πάρει κεραμικά, και από τους πρώτους που είχαν πάρει έργα μου και τους άρεσαν και με ενθάρρυναν ήταν ο Ελευθεριάδης από την Πέτρα, που συλλέγει κεραμικά, η αδελφή του η Νίκη Ελευθεριάδη, ο Κουρτζής, που όποτε περνούσε έπαιρνε διάφορα. Άνθρωποι που ασχολούνταν με την κεραμική, τα έβλεπαν και τους άρεσαν αυτά που έφτιαχνα. Είναι ωραίο να βλέπεις πως κάτι που σε εκφράζει, υπάρχει κόσμος που το εκτιμάει και του αρέσει.»

Τι μοτίβα προτιμάτε;
«Πολλά πράγματα μπορούν να μου τραβήξουν το ενδιαφέρον, αλλά προτιμώ κυρίως να ζωγραφίζω πουλιά και δέντρα. Σε όλα αυτά τα χρόνια έχω κάνει πολλά πράγματα, κυρίως όμως έχω καταλήξει σε αυτό το στυλ. Δε ζωγραφίζω τόσο παραδοσιακά πράγματα και σχέδια, όπως είναι τα κλασσικά που κυκλοφορούν από τους παλιούς τεχνίτες. Οι ιδέες έρχονται από μόνες τους. Μπορεί να δω κάτι, έναν πίνακα ζωγραφικής ή ένα βιβλίο, πολλές φορές και σχέδια σε άλλα κεραμικά, αλλά συνήθως δεν αντιγράφω αμέσως αυτό που βλέπω, αλλά προσπαθώ να τα συνδυάσω, να τα συνθέσω και να κάνω κάτι δικό μου, όπως το φαντάζομαι εγώ.»

Η τέχνη της μητέρας σας δε σας έχει επηρεάσει;
«Όχι, η μητέρα μου δε με έχει επηρεάσει. Είναι πιο παραδοσιακή, ακολουθεί περισσότερο τα σχέδια που κάνει εδώ και χρόνια, ενώ εγώ τα έχω εκμοντερνίσει, ενώ μετά από εμένα μπήκε στη δουλειά και η σύζυγός μου, η Κατερίνα, που βοηθάει κι αυτή. Με τη μητέρα μου, όμως, συνεργαζόμαστε πολύ καλά, στέλνουμε τα έργα μας σε πολλά μέρη τα τελευταία 10 χρόνια, έχουμε αναπτύξει τη δουλειά μας και αυτό είναι καλό, αφού το νησί μας είναι περιορισμένο. Άλλοι προτιμούν τα δικά της έργα, άλλοι τα δικά μου και από του χρόνου που θα πάρει σύνταξη, θα αναλάβω εγώ το μαγαζί και η ίδια θα συνεχίσει να δουλεύει όσο θέλει.»

Το «σήμερα» και το μέλλον της κεραμικής

Πώς είναι σήμερα τα πράγματα για την τέχνη σας;
«Η δουλειά μας γενικά είναι σε δύσκολη φάση, όπως όλα τα επαγγέλματα τέτοιου τύπου αυτή την εποχή. Δεν είναι πια εύκολο για τον κόσμο να διαθέσει πολλά χρήματα για μη απαραίτητες αγορές, έτσι κι εμείς ως εργαστήριο βιώνουμε την κρίση. Τα πρώτα πράγματα που θα περιορίσει ο κόσμος, είναι τα μη χρήσιμα, τα διακοσμητικά. Προσπαθούμε πάντως κι εμείς, μέσα από τη δουλειά μας, να την αλλάζουμε, να τη βελτιώνουμε και να κάνουμε κάτι καινούργιο, που θα κεντρίσει το ενδιαφέρον των πελατών και λίγα λεφτά να έχει, να διαθέσει. Στόχος βέβαια πάντα είναι να κάνουμε κάτι καλό, που θα αρέσει στον κόσμο και θα τον ενδιαφέρει να το αγοράσει. Πάντα θα υπάρχει κόσμος, πιστεύω, που, είτε έχει λίγα είτε πολλά, θα έχει να δώσει για ένα δώρο. Και το καλό είναι πως υπάρχουν σταθεροί πελάτες που έρχονται πολλά χρόνια και πως, παρ’ όλη την κρίση, εξακολουθεί να υπάρχει κόσμος που ενδιαφέρεται για τα κεραμικά. Είναι κάτι που, καλώς ή κακώς, τουλάχιστον προσπαθούμε να επιβιώσει και να έχει μια συνέχεια.»

Στην ηλικία σας, προστίθενται νέοι κεραμίστες στη Λέσβο;
«Είναι κι αυτό ένα θέμα. Η αλήθεια είναι ότι γενικά στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλο κενό σε σχέση με τις σχολές κεραμικής, αλλά και με την ίδια την τέχνη. Ενώ είναι μια τέχνη που έχει παράδοση και πολύ κόσμο να ασχολείται, οι σχολές οι οργανωμένες δεν υπάρχουν πια. Δεν υπάρχει ούτε η Σχολή του Πειραιά, ούτε αυτή της Αγιάσου, και αυτό είναι περιοριστικό για κάποιον που θέλει να ασχοληθεί με την κεραμική. Είναι άλλωστε μια τέχνη που θέλει πολλά πράγματα, πολλές γνώσεις και χρειάζεται να έχεις πολλούς δασκάλους για να τη μάθεις. Οι οργανωμένες σχολές είναι ολόκληρος κύκλος σπουδών και αφορούν εξειδικευμένα θέματα, που αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχουν στην Ελλάδα. Η εκμάθηση που γίνεται, είναι εμπειρική. Σε άλλες χώρες υπάρχουν τέτοιες σχολές σε πανεπιστήμια, οπότε σε τέτοια θέματα πραγματικά είμαστε πολύ πίσω σα χώρα, κι αυτό δεν ξέρω στο μέλλον αν θα βοηθήσει την ανάπτυξη της κεραμικής. Έτσι ήταν στην Ελλάδα η κεραμική ανέκαθεν, αλλά πολλές φορές έτσι δημιουργούνται κενά και η αλυσίδα σπάει, αφού δεν μπορούμε μόνο να βασιζόμαστε στις οικογένειες όπου πάει από χέρι σε χέρι και από γενιά σε γενιά. Έτσι, κλείνει το επάγγελμα. Κι αυτά είναι πράγματα που πρέπει να ειπωθούνε, γιατί είναι ωραίο να λέμε “τι ωραία τέχνη είναι η κεραμική”, αλλά καλό είναι να καταλάβουμε πως κινδυνεύει το μέλλον της τέχνης. Λίγοι είναι αυτοί που ξέρουν όλα τα μυστικά και ακόμα λιγότεροι αυτοί που μπορούν να τα διδάξουν.»

Εσείς δεν έχετε σκεφτεί να παραδώσετε μαθήματα;
«Το να παραδώσει κανείς μαθήματα είναι μια ιστορία πολύ διαφορετική, είναι μια πολύ μεγάλη ευθύνη και εμένα προσωπικά μού φαίνεται δύσκολο να μπορέσω να την αναλάβω αυτήν τη στιγμή. Άλλωστε, το εργαστήριο αυτό τον καιρό στηρίζεται πολύ σε παραγγελίες που κάνουμε με πελάτες, κάτι που θέλει πολύ χρόνο, για να αφήσει χρόνο και για μαθήματα.»