Γνωρίζοντας την τέχνη της κεραμικής, μέσα στο εργαστήρι μιας παλιάς τεχνίτριας

Η τέχνη της αγγειοπλαστικής και της κεραμικής είναι μια μεγάλη πολιτιστική παρακαταθήκη της Λέσβου και ως τέτοια είναι σημαντικό να περνάει από γενιά σε γενιά. Κάθε Τρίτη και Πέμπτη, από τις 6 έως τις 8 το απόγευμα, νέες και νέοι της Μυτιλήνης έχουν την ευκαιρία να μυηθούν στη μαγεία της παραδοσιακής αυτής τέχνης, περνώντας ένα δημιουργικό απόγευμα γνωριμίας με τον πηλό στα μαθήματα κεραμικής που παραδίδει στο εργαστήρι της, στην Επάνω Σκάλα, η κεραμίστρια Μάρω Κρητικού.

Με τμήμα προχωρημένων τα απογεύματα της Τρίτης και τμήμα αρχαρίων τα απογεύματα της Πέμπτης, φέτος είναι η τρίτη χρονιά που η Μάρω Κρητικού, πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Κεραμιστών - Αγγειοπλαστών Λέσβου, δείχνει σε νεώτερους λάτρεις της κεραμικής πώς μπορούν να δουλέψουν τον πηλό.
Όπως λέει η ίδια, που είναι και η μόνη επαγγελματίας του χώρου που παραδίδει ιδιαίτερα μαθήματα της τέχνης της, ξεκίνησε τα μαθήματα παρακινούμενη από το ενδιαφέρον κάποιου κόσμου, που είχε παρακολουθήσει το τμήμα μάθησης κεραμικής της ΝΕΛΕ Λέσβου, στο οποίο είχε διδάξει το 2007.
«Από παλιά ακόμη, περνούσαν από το εργαστήρι μου διάφοροι ενδιαφερόμενοι, κυρίως φοιτητές, οι οποίοι αγαπούσαν τόσο την τέχνη αυτή που για δύο με τρεις μήνες έρχονταν όσο δούλευα και τη μάθαιναν δωρεάν, βοηθώντας με παράλληλα. Μετά από τα μαθήματα στη ΝΕΛΕ, κάποιοι άνθρωποι έρχονταν και με ρωτούσαν αν μπορούσα να τους δείξω επιπλέον πράγματα πάνω στην κεραμική. Έτσι αποφάσισα να ξεκινήσω να παραδίδω κανονικά μαθήματα.»
Όπως επισημαίνει, σ’ αυτό τη βοήθησαν αρκετά τα μαθήματα εκπαίδευσης ανηλίκων που για τρεις μήνες είχε παρακολουθήσει στο παρελθόν, μέσω του Εθνικού Κέντρου Πιστοποίησης (ΕΚεΠις) Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης.
Για το σκοπό των μαθημάτων, το μικρό εργαστήρι της κ. Κρητικού έχει διαμορφωθεί με πάγκους εργασίας. Εκεί, ανάμεσα σε σακκούλες με πηλό, πλήθος εργαλείων, ράφια όπου οι δημιουργίες της ίδιας και των μαθητών της περιμένουν να στεγνώσουν, και συνοδεία μουσικής, οι δεύτεροι μαθαίνουν βήμα-βήμα το πώς να δίνουν σχήμα και μορφή στην άμορφη πρώτη ύλη του πηλού, πειραματιζόμενοι με ιδέες και τεχνικές.

Ένα μικρό «σχολειό»
Το πρώτο πράγμα που θα μάθει κάποιος στα μαθήματα θα είναι τα πρώτα βήματα στην τέχνη της κεραμικής, που περιλαμβάνουν απλές δημιουργίες στο χέρι, ώστε να γνωρίσει τον πηλό, να τον νιώσει και να μάθει να τον «αφουγκράζεται». Στη συνέχεια, οι «μαθητευόμενοι» κεραμιστές μαθαίνουν να φτιάχνουν εύκολα σχήματα και αντικείμενα, να τα «μπαντανίζουν», να τα ψήνουν και να τα διακοσμούν με χρώματα και διάφορα υλικά, ενώ οι πιο προχωρημένοι παίρνουν και μια… ιδέα από τον τροχό.
«Ο κάθε μαθητής έχει το δικό του στυλ και τάση. Δε θέλουν πάντα να κάνουν αυτό που εγώ θέλω να τους δείξω, αλλά προτιμούν να δουλέψουν περισσότερο με τη δική του φαντασία ο καθένας», λέει η κεραμίστρια για τους μαθητές της.
«Είναι μια ιδιαίτερη εμπειρία», συνεχίζει η ίδια. «Επειδή μου αρέσει τόσο η κεραμική, χαίρομαι να βλέπω ανθρώπους να ασχολούνται με αυτή, ειδικά λόγω του ότι πρόκειται για επάγγελμα που φθίνει. Είναι, επιπλέον, μια μορφή ψυχοθεραπείας και όσοι έρχονται, μαθαίνουν μέσα από τα μαθήματα να εκτιμούν την αξία του χειροποίητου. Θα πάρουμε μαζί ιδέες από βιβλία, θα γνωρίσουν το παραδοσιακό… “Δεν καταλαβαίνεις πώς περνάει η ώρα” μού λένε.»



Μορφή… ψυχοθεραπείας
Δεν είναι τυχαίο πως αυτό υποστηρίζουν και οι ίδιοι οι μαθητές: «Χαλαρώνεις με τον πηλό», λέει η Ελένη, που είναι φοιτήτρια στη Μυτιλήνη και πρόσφατα παρακολούθησε και πάλι το πρώτο της μάθημα κεραμικής για τη φετινή χρονιά, αφού έκανε κεραμική με την κ. Κρητικού και στο παρελθόν και επέλεξε να ξαναρχίσει, έχοντας επιστρέψει στη Λέσβο μετά από απουσία δύο περίπου χρόνων.
Δεν είναι, εξάλλου, και η μόνη «παλιά» μαθήτρια, αφού όπως λέει η κεραμίστρια στα μαθήματα συνεχίζουν να πηγαίνουν μαθητές από την πρώτη χρονιά.
«Μ’ αρέσει να βλέπω τα νέα παιδιά να δημιουργούν και να παίρνουν τα έργα τους στο σπίτι τους, να καταλαβαίνουν την αξία της χειροποίητης δημιουργίας», λέει η κ. Κρητικού. «Υπάρχει ανάγκη για τα παιδιά να εκφραστούν μέσα από τα χέρια τους, αφού έχουν πολύ διάβασμα και ασχολούνται πολύ με το νου τους, έχοντας περιορισμένες άλλες δράσεις με το σώμα τους. Με την κεραμική, γαλουχείται η προσωπικότητα και η αυτοπεποίθησή τους, αφού είναι κάτι που θέλει πολλή υπομονή. Έτσι το βλέπω εγώ και έτσι θέλω να είναι…»