Ο κεραμίστας Τζάνος Τζωρτζής δημιουργεί στη Λέσβο με εργαλείο του τον πηλό, εδώ και 18 χρόνια. Πριν δύο χρόνια, ένα σοβαρό τροχαίο ατύχημα τον ανάγκασε να αποσυρθεί από την τέχνη αυτή που τόσο αγαπούσε. Σήμερα, έχοντας πλέον αναρρώσει, ξεκινάει από την αρχή σχεδόν μία προσπάθεια να στήσει και πάλι το εργαστήριό του και να… «συνεργαστεί» ξανά με τον πηλό και την έμπνευση, ώστε να γίνει και πάλι «ενεργό μέλος» της μεγάλης και σημαντικής οικογένειας των κεραμιστών και αγγειοπλαστών του νησιού.

Παρ’ όλο που κατάγεται από τη Λέσβο, ο Τζάνος Τζωρτζής γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Εκεί έμαθε και την τέχνη του.
«Έμαθα την τέχνη της αγγειοπλαστικής στην Αθήνα, στο Μαρούσι, όπου δούλεψα σε μεγάλα εργαστήρια, δίπλα σε τεχνίτες αγγειοπλάστες. Όλα ξεκίνησαν τελείως τυχαία ουσιαστικά από το μηδέν το 1985, κάποια περίοδο που έψαχνα δουλειά και πήγα σε ένα γνωστό μου κεραμίστα. Πρώτα έμαθα να δουλεύω καλούπια, μετά έμαθα και τον τροχό, αφού δίπλα στο εργαστήρι όπου δούλευα υπήρχαν άλλα που δούλευαν με τροχό.»
Μέσα στη δεκαετία του ‘90 επέστρεψε στη Λέσβο, αφού - όπως λέει - η Αθήνα δεν είχε πια να του προσφέρει τίποτα άλλο. «Είχε έρθει το πλήρωμα του χρόνου και αποφάσισα να επιστρέψω στα “πάτρια εδάφη”», λέει. «Στην αρχή άνοιξα ένα εργαστήριο στη Λαγκάδα της Μυτιλήνης. Ήταν δύσκολα τα πράγματα, αφού το ύφος της δουλειάς μου ήταν πολύ διαφορετικό από αυτό των παραδοσιακών κεραμιστών και δεν υπήρχε τότε ακόμη κάτι τέτοιο στο νησί.»
Σταδιακά, ωστόσο, άρχισε να γίνεται γνωστός και η αρχική δημιουργία πήλινων γλαστρών επεκτάθηκε προς πιο ιδιαίτερες και ειδικές κατασκευές, όπως επιτοίχιες πλάκες, μεγάλες επιγραφές και διακοσμητικά για τοίχους, βρύσες κ.λπ., ενώ το εργαστήρι μεταφέρθηκε σε πιο κεντρικό σημείο της Μυτιλήνης, όπου δούλευε κυρίως με παραγγελίες, αλλά είχε και το εκθετήριό του.

Εκθέσεις και συνεργασίες
Ο Τζάνος Τζωρτζής έχει συμμετάσχει σε πολλές εκθέσεις κεραμικής του δήμου Μανταμάδου, αλλά και σε εκθέσεις και άλλες εκδηλώσεις εκτός νησιού, κυρίως στην Αθήνα, όπως αυτή που πραγματοποιήθηκε κάποια στιγμή για το Κέντρο Αποτοξίνωσης «Διάβαση».
Μαζί με όλους τους συναδέλφους του κεραμίστες είχε συμμετάσχει, επιπλέον, πριν από πέντε χρόνια στις εκδηλώσεις του Λεσβιακού Καλοκαιριού. Τότε, όπως θυμάται, είχαν κατασκευάσει έναν ιδιόμορφο φούρνο από ξύλα και χαρτοπολτό, όπου οι «μικροί» επισκέπτες των εκδηλώσεων μπορούσαν να ψήσουν τις δημιουργίες τους, με ζωντανή φωτιά.
Μέσα στα τόσα χρόνια δουλειάς του έχει αναπτύξει, επιπλέον, ορισμένες συνεργασίες… δημιουργίας. Ανάμεσα σε αυτές, κάποια συνάδελφός του κεραμίστρια, την οποία προμηθεύει με κατασκευές που η ίδια στη συνέχεια ζωγραφίζει, αλλά και ο γλύπτης μετάλλου και γυαλιού Γιώργος Κατσαρός. Παράδειγμα της τελευταίας συνεργασίας αποτελούν τα πήλινα τρισδιάστατα κοχύλια που ο Τζάνος Τζωρτζής κατασκευάζει και ο Γιώργος Κατσαρός μετατρέπει σε φωτιστικά.

Ξεκινώντας και πάλι από την αρχή…
Επισκεφθήκαμε τον Τζάνο Τζωρτζή στο τελευταίο εργαστήριό του, στην οδό Πινδάρου, όπου πριν δύο μόλις μήνες άνοιξε και πάλι, ύστερα από δύο χρόνια που παρέμενε κλειστό λόγω του σοβαρού τροχαίου ατυχήματος που είχε ο κεραμίστας και το οποίο τον οδήγησε σε πολλά χειρουργεία, αναγκάζοντάς να παραμείνει εκτός δουλειάς.
Παρ’ όλο που μόλις πρόσφατα ξεκίνησε να δουλεύει, το εργαστήριο είναι γεμάτο από αντικείμενα που σχετίζονται με την τέχνη της κεραμικής και της αγγειοπλαστικής: εργαλεία, καλούπια, ένα μεγάλο παλιό φούρνο και τις νέες δημιουργίες του κεραμίστα, ως συνέχεια του ύφους που είχε αναπτύξει τόσα χρόνια. Ωστόσο, πάντα υπάρχουν… προεκτάσεις και το ένα οδηγεί στο άλλο, όπως λέει και ο ίδιος.
«Μεγάλο μου σχολείο είναι ο πειραματισμός», υποστηρίζει ο κεραμίστας. «Με αυτόν, αλλά και με δουλειά, υπομονή, επιμονή και μεράκι, ενσωματώθηκα τελικά με τη λάσπη και έφτασα να φτιάχνω ό,τι φτιάχνω.»
Αυτό που τον εμπνέει περισσότερο είναι τα μεγάλα σχήματα, τα ογκώδη έργα. Και αυτό μπορεί εύκολα να δει κανείς και στο εργαστήρι του. Μεγάλα πήλινα κιούπια, κάποια ιδιαίτερα, βαμμένα με μεταλλικά χρώματα, άλλα με πολλή δουλειά στο χέρι, πήλινα «πουγκιά»-κουμπαράδες, αλλά και περίτεχνα τουμπερλέκια και τα κλασσικά ακροκέραμα. Οι πιο πρόσφατες δημιουργίες του, που ακόμη περιμένουν για να μπουν στο φούρνο, διάφορα χριστουγεννιάτικα διακοσμητικά, κυρίως πέταλα με γκυ, για γούρι.
Τα σχέδια του κεραμίστα αυτήν τη στιγμή αφορούν στο άμεσο μέλλον και το να μάθει ο κόσμος ότι έχει ξεκινήσει και πάλι μια δημιουργική περίοδο. Εξάλλου, είναι μια τέχνη που ο ίδιος αγαπάει πολύ.
«Για να ασχοληθεί κάποιος με τέτοιου είδους δουλειές πρέπει να έχει πολύ μεράκι. Έχω “τσακωθεί” πολλές φορές με τον πηλό, όταν για παράδειγμα δε μου βγαίνει αυτό που θέλω. Είναι, ωστόσο, δουλειά που σε πειθαρχεί, εμένα κατά κάποιο τρόπο μου έχει αλλάξει και το χαρακτήρα μου. Χρειάζεται να πειθαρχείς και να προσπαθείς παράλληλα να τιθασεύσεις τον πηλό, αφού πρόκειται για κάτι ζωντανό. Το δύσκολο, αλλά και όμορφο, είναι ότι βρίσκεσαι συνέχεια σε μια διαδικασία “ιχνηλασίας” μέσα σου, αναζήτησης εικόνων της ψυχής σου, για να τις βγάλεις προς τα έξω…»