Εμπρός Εβδομαδίαια Εφημερίδα Νομού Λέσβου - Γυμνασιάρχου Ολυμπίου 4 - Mυτιλήνη - 81100
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο.
Στην προ ημερών τελευταία μας παρέμβαση ως Σύνδεσμος «Πιττακός ο Μυτιληναίος», καλός φίλος και συνάδελφος προς τον οποίο είχα στείλει το κείμενό μας, μου έλεγε συμφωνώντας μαζί μας ότι βεβαίως και είναι σωστό πως η Πολιτεία οφείλει στο νησί μας μόνο από τα τέσσερα κοινοτικά πλαίσια ποσά της τάξεως του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ για έργα κλίμακος και ανάπτυξης, όμως αυτό ξεκινά από μία εγγενή αδυναμία μας. Ότι δε διαθέτουμε και δε διαθέταμε ,σε αντίθεση π.χ. με τους Κρητικούς, τις μελέτες που απαιτούντο κατά περίπτωση για κάθε έργο. Μελέτες πλήρεις και ολοκληρωμένες από κάθε άποψη ώστε το κάθε έργο ως «ώριμο», κατά πώς λέγεται, να μπορεί με την προβλεπόμενη διαδικασία να ενταχθεί σε κάποιο κοινοτικό πλαίσιο.
Η σαν το αυγό του Κολόμβου απλή αυτή διαπίστωση αναλογίζομαι ότι είναι η αιτία της στασιμότητας και της υπανάπτυξής μας. Αυτό, κρίνοντας εκ του αποτελέσματος. Εκ του ότι δεν έχουν γίνει έργα με το ένα αυτό δισεκατομμύριο ευρώ που μας ανήκουν. Τούτο δε, εξ ενός και μοναδικού στοιχείου που συντελεί στο να μην έχουμε στον τόπο μας τις μελέτες που χρειαζόμαστε. Λέγεται έλλειψη προγραμματισμού. Και πάλι, για να υπάρχει προγραμματισμός θα πρέπει να υπάρχει θεσμικός φορέας ο οποίος έχει αφενός μεν την εκ νόμου απαιτούμενη εξουσιοδότηση για κάτι τέτοιο, αφετέρου τη δυνατότητα να σχεδιάζει, να μελετά και να προγραμματίζει και, τέλος, την οικονομική επιφάνεια που χρειάζεται ώστε να αναθέτει τις σκοπούμενες κατά περίπτωση μελέτες εφαρμογής.
Δυστυχώς, διαπιστώνεται ότι φορέας προγραμματισμού στο νησί μας κατά τα ως άνω ουδέποτε υπήρξε και κανείς εύκολα βλέπει αυτό εξετάζοντας ιστορικά τα πράγματα.
Ξεκινούμε από το λιμάνι του Σιγρίου. Η περίπτωσή του είναι η τραγικότερη ίσως εξ όλων. Οι μελέτες του ανατέθηκαν από το Λιμενικό Ταμείο Λέσβου το 1995. Οι μελέτες αυτές, όπως μας διαβεβαίωνε ο τότε γενικός γραμματέας του Υπουργείου Αιγαίου, τελείωναν το 2005 και μεις πιέζαμε να ενταχθεί το έργο στο Γ΄ Κ.Π.Σ.. Ατυχώς τούτο δεν έγινε. Έτσι θεωρούσαμε ότι ως ώριμο έργο θα εντασσόταν οπωσδήποτε στο ΕΣΠΑ 2006 - 2013. Ατυχώς προ μηνών κάποιοι διαπίστωσαν ότι ο χερσαίος, λέει, χώρος του λιμανιού ήταν δυσανάλογα μεγάλος προς το λιμάνι το ίδιο. Κι άιντε πάλι απ’ την αρχή. Το έργο αυτομάτως ξαναέγινε «άγουρο». Δεν έφθασαν 15 και πάνω χρόνια για να έχουμε μελέτες και να ξεκινήσει επιτέλους η κατασκευή το έργου.
Για το δρόμο Καλλονής - Σιγρίου, για να ανατεθούν οι μελέτες, η σχετική δαπάνη τους αναλήφθηκε από το ίδιο το ΥΠΕΧΩΔΕ, το οποίο από το 2003 έδινε λεφτά για την πληρωμή των μελετητών. Με το σταγονόμετρο βέβαια. Οι μη συνεπείς πληρωμές είχαν το αποτέλεσμα η όλη υπόθεση να καρκινοβατεί επί οκτώ ολόκληρα χρόνια (κι ατυχώς αυτές δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί), ενώ συμβατικά θα έπρεπε τούτο να είχε γίνει ως την άνοιξη του 2005. Η «σκυταλοδρομία» που γίνεται είναι να ενταχθεί στο ΕΣΠΑ. Ελπίζουμε τούτο να γίνει. Πώς καταφέρνουν να κάνουν άλλοι στον τόπο τους τέτοια ή και μεγαλύτερα έργα είναι απορίας άξιο, π.χ. ο δρόμος Ηρακλείου - Βιάνου 75 χλμ. έγινε με εκταμίευση από το Γ΄ Κ.Π.Σ. περίπου 150 εκατ. ευρώ.
Αντίστοιχα περίπου είναι τα πράγματα και για το δρόμο Καλλονής - Πέτρας.
Άλλο μεγάλο έργο, μεγίστης σημασίας και σημαντικότητας, το φράγμα Τσικνιά για την άρδευση του Λεκανοπεδίου Καλλονής (περίπου 50.000 στρέμματα), αλλά και για την ύδρευση του μεγίστου πληθυσμού του νησιού μας. Οι σχετικές μελέτες έγιναν από το τότε Υπουργείο Γεωργίας και ξεκίνησαν το 1993. Χωρίς ατυχώς να υπάρχει ένας βασικός επισπεύδων από το νησί μας και αφού υπό μορφής κολοκυθιάς παίχθηκε μεταξύ διαφόρων εμπλεκόμενων υπηρεσιών το αν τούτο θα έπρεπε να είναι χωρητικότητας επτά ή 12 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων, τελικά χάθηκε το σχετικό κονδύλιο από το Γ΄ Κ.Π.Σ. και έτσι ποτέ δεν έγινε ένα τέτοιας νευραλγικότητας έργο στο νησί.
Και αν αναφερθώ σ’ άλλα έργα, ατυχώς οι ίδιες περίπου πονεμένες ιστορίες υπάρχουν.
Από όλα αυτά, αυτό που πολύ απλά προκύπτει είναι ότι η υστέρηση ανάπτυξης στο νησί μας είχε ως αχίλλειο πτέρνα το γεγονός της μη ύπαρξης μελετών.
Τα μεγάλα έργα είναι μεγάλα από κάθε άποψη. Το πρωταρχικό και κυρίαρχο σ’ αυτά είναι να έχουν τις απαιτούμενες από κάθε άποψη μελέτες. Οι μελέτες αυτές είναι μεγάλης δαπάνης. Τα σχετικά κονδύλια δεν υπήρχαν για να διατεθούν λ.χ. από τη νομαρχιακή αρχή αφότου άρχισε αυτή να εκλέγεται (ως β΄ βαθμού τοπική αυτοδιοίκηση κατά την καποδιστριακή μεταρρύθμιση). Άρα δεν μπορούσε να ανατεθούν και φυσικά να πληρωθούν από τη νομαρχιακή αυτοδιοίκηση. Έτσι η μόνη που μπορούσε να σχεδιάζει, να προγραμματίζει, να μελετά και εν τέλει να αναθέτει τις μελέτες που αφορούσαν και στο νησί μας, εξακολουθούσε να είναι η κεντρική εξουσία. Αυτής μόνο ήταν φέουδο κάτι τέτοιο. Τούτο ασφαλώς δεν ήταν τυχαίο. Ήταν απόρροια του σφιχτού εναγκαλισμού του αθηνοκεντρισμού προς οτιδήποτε αφορούσε την περιφερειακή ανάπτυξη. Οι κατά καιρούς εξαγγελίες και διακηρύξεις περί αποκεντρώσεως ήταν λόγοι κενού περιεχομένου.
Έτσι η κεντρική εξουσία για να προγραμματίσει κάτι στην Περιφέρεια, όπως και στο νησί μας, θα έπρεπε να υπάρχει ισχυρός τοπικός πολιτικός παράγων που να ενδιαφερθεί για να γίνει ένα κάποιο έργο. Ατυχώς, όμως, ο παράγων αυτός, επηρεαζόμενος από κάθε λογής συμφέροντα και σκοπιμότητες και με κυριότερο κριτήριο τι θα τον ευκολύνει να κερδίσει ή να - περισσότερο - μη χάσει τα κάποια… «κουκιά», παρενέβαινε.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα γι’ αυτό στο νησί μας, το εργοστάσιο της ΔΕΗ. Επειδή ο εκάστοτε κυβερνητικός βουλευτής του νησιού μας, για να μη χάσει τις ψήφους π.χ. των Μανταμαδιωτών, των Πλωμαριτών, των …, δε γινόταν ποτέ επισπεύδων στο να λυθεί το πρόβλημα, εξαλείφοντας έτσι τη χρόνια ενεργειακή πενία του τόπου μας, γι’ αυτό και η υπόθεση αυτή καρκινοβατεί εδώ και 25 ολόκληρα χρόνια.
Τώρα με την καλλικράτειο μεταρρύθμιση και με την εκλεγμένη ήδη Περιφέρεια, πιστεύω ότι η αχίλλειος πτέρνα του προβλήματός μας θα εκλείψει. Τούτο γιατί θεωρώ ότι αυτή μπορεί και πρέπει να σχεδιάζει, να προγραμματίζει, να μελετά και εν τέλει να αναθέτει τις μελέτες εφαρμογής έργων. Βεβαίως εκ των «ων ουκ άνευ», ανάγκη είναι να υπάρχουν τα αντίστοιχα κονδύλια για να πληρώνονται οι μελετητές αυτών.
Έτσι, αν θελήσουμε να υλοποιηθούν κάποτε στο νησί μας έργα ενός δισεκατομμυρίου ευρώ (που μας οφείλονται), θα πρέπει η Περιφέρεια να διαθέτει μόνο για το νησί μας κονδύλια της τάξεως των 50 - 100 εκατ. ευρώ, για να πληρωθούν οι απαιτούμενες μελέτες εφαρμογής. Αν η Περιφέρεια δε διαθέτει αυτά τα ποσά, τότε και πάλι μελέτες εφαρμογής δε θα υπάρχουν διαθέσιμες και άρα έργα Ανάπτυξης του νησιού μας δε θα υπάρξουν ποτέ. Έτσι η Μιζέρια και η Υπανάπτυξη θα εξακολουθεί να είναι το μόνιμο και δομικό χαρακτηριστικό του και βεβαίως η Ερήμωσή του, ειδικότερα των χωριών μας, θα είναι το αποτέλεσμα στον ορίζοντα των επομένων δυο - τριών γενεών.
Ηλιούπολη
16/5/2011
* Ο Τάκης Χαραλ. Ιορδάνης (Ph.D.) είναι πρόεδρος του Συνδέσμου Προβληματισμού και Παρέμβασης για την Ανάπτυξη της Λέσβου «Πιττακός ο Μυτιληναίος», τ. διευθύνων σύμβουλος της ΕΒΟ, τ. πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Μεταλλειολόγων Μηχανικών.
Η σαν το αυγό του Κολόμβου απλή αυτή διαπίστωση αναλογίζομαι ότι είναι η αιτία της στασιμότητας και της υπανάπτυξής μας. Αυτό, κρίνοντας εκ του αποτελέσματος. Εκ του ότι δεν έχουν γίνει έργα με το ένα αυτό δισεκατομμύριο ευρώ που μας ανήκουν. Τούτο δε, εξ ενός και μοναδικού στοιχείου που συντελεί στο να μην έχουμε στον τόπο μας τις μελέτες που χρειαζόμαστε. Λέγεται έλλειψη προγραμματισμού. Και πάλι, για να υπάρχει προγραμματισμός θα πρέπει να υπάρχει θεσμικός φορέας ο οποίος έχει αφενός μεν την εκ νόμου απαιτούμενη εξουσιοδότηση για κάτι τέτοιο, αφετέρου τη δυνατότητα να σχεδιάζει, να μελετά και να προγραμματίζει και, τέλος, την οικονομική επιφάνεια που χρειάζεται ώστε να αναθέτει τις σκοπούμενες κατά περίπτωση μελέτες εφαρμογής.
Δυστυχώς, διαπιστώνεται ότι φορέας προγραμματισμού στο νησί μας κατά τα ως άνω ουδέποτε υπήρξε και κανείς εύκολα βλέπει αυτό εξετάζοντας ιστορικά τα πράγματα.
Ξεκινούμε από το λιμάνι του Σιγρίου. Η περίπτωσή του είναι η τραγικότερη ίσως εξ όλων. Οι μελέτες του ανατέθηκαν από το Λιμενικό Ταμείο Λέσβου το 1995. Οι μελέτες αυτές, όπως μας διαβεβαίωνε ο τότε γενικός γραμματέας του Υπουργείου Αιγαίου, τελείωναν το 2005 και μεις πιέζαμε να ενταχθεί το έργο στο Γ΄ Κ.Π.Σ.. Ατυχώς τούτο δεν έγινε. Έτσι θεωρούσαμε ότι ως ώριμο έργο θα εντασσόταν οπωσδήποτε στο ΕΣΠΑ 2006 - 2013. Ατυχώς προ μηνών κάποιοι διαπίστωσαν ότι ο χερσαίος, λέει, χώρος του λιμανιού ήταν δυσανάλογα μεγάλος προς το λιμάνι το ίδιο. Κι άιντε πάλι απ’ την αρχή. Το έργο αυτομάτως ξαναέγινε «άγουρο». Δεν έφθασαν 15 και πάνω χρόνια για να έχουμε μελέτες και να ξεκινήσει επιτέλους η κατασκευή το έργου.
Για το δρόμο Καλλονής - Σιγρίου, για να ανατεθούν οι μελέτες, η σχετική δαπάνη τους αναλήφθηκε από το ίδιο το ΥΠΕΧΩΔΕ, το οποίο από το 2003 έδινε λεφτά για την πληρωμή των μελετητών. Με το σταγονόμετρο βέβαια. Οι μη συνεπείς πληρωμές είχαν το αποτέλεσμα η όλη υπόθεση να καρκινοβατεί επί οκτώ ολόκληρα χρόνια (κι ατυχώς αυτές δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί), ενώ συμβατικά θα έπρεπε τούτο να είχε γίνει ως την άνοιξη του 2005. Η «σκυταλοδρομία» που γίνεται είναι να ενταχθεί στο ΕΣΠΑ. Ελπίζουμε τούτο να γίνει. Πώς καταφέρνουν να κάνουν άλλοι στον τόπο τους τέτοια ή και μεγαλύτερα έργα είναι απορίας άξιο, π.χ. ο δρόμος Ηρακλείου - Βιάνου 75 χλμ. έγινε με εκταμίευση από το Γ΄ Κ.Π.Σ. περίπου 150 εκατ. ευρώ.
Αντίστοιχα περίπου είναι τα πράγματα και για το δρόμο Καλλονής - Πέτρας.
Άλλο μεγάλο έργο, μεγίστης σημασίας και σημαντικότητας, το φράγμα Τσικνιά για την άρδευση του Λεκανοπεδίου Καλλονής (περίπου 50.000 στρέμματα), αλλά και για την ύδρευση του μεγίστου πληθυσμού του νησιού μας. Οι σχετικές μελέτες έγιναν από το τότε Υπουργείο Γεωργίας και ξεκίνησαν το 1993. Χωρίς ατυχώς να υπάρχει ένας βασικός επισπεύδων από το νησί μας και αφού υπό μορφής κολοκυθιάς παίχθηκε μεταξύ διαφόρων εμπλεκόμενων υπηρεσιών το αν τούτο θα έπρεπε να είναι χωρητικότητας επτά ή 12 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων, τελικά χάθηκε το σχετικό κονδύλιο από το Γ΄ Κ.Π.Σ. και έτσι ποτέ δεν έγινε ένα τέτοιας νευραλγικότητας έργο στο νησί.
Και αν αναφερθώ σ’ άλλα έργα, ατυχώς οι ίδιες περίπου πονεμένες ιστορίες υπάρχουν.
Από όλα αυτά, αυτό που πολύ απλά προκύπτει είναι ότι η υστέρηση ανάπτυξης στο νησί μας είχε ως αχίλλειο πτέρνα το γεγονός της μη ύπαρξης μελετών.
Τα μεγάλα έργα είναι μεγάλα από κάθε άποψη. Το πρωταρχικό και κυρίαρχο σ’ αυτά είναι να έχουν τις απαιτούμενες από κάθε άποψη μελέτες. Οι μελέτες αυτές είναι μεγάλης δαπάνης. Τα σχετικά κονδύλια δεν υπήρχαν για να διατεθούν λ.χ. από τη νομαρχιακή αρχή αφότου άρχισε αυτή να εκλέγεται (ως β΄ βαθμού τοπική αυτοδιοίκηση κατά την καποδιστριακή μεταρρύθμιση). Άρα δεν μπορούσε να ανατεθούν και φυσικά να πληρωθούν από τη νομαρχιακή αυτοδιοίκηση. Έτσι η μόνη που μπορούσε να σχεδιάζει, να προγραμματίζει, να μελετά και εν τέλει να αναθέτει τις μελέτες που αφορούσαν και στο νησί μας, εξακολουθούσε να είναι η κεντρική εξουσία. Αυτής μόνο ήταν φέουδο κάτι τέτοιο. Τούτο ασφαλώς δεν ήταν τυχαίο. Ήταν απόρροια του σφιχτού εναγκαλισμού του αθηνοκεντρισμού προς οτιδήποτε αφορούσε την περιφερειακή ανάπτυξη. Οι κατά καιρούς εξαγγελίες και διακηρύξεις περί αποκεντρώσεως ήταν λόγοι κενού περιεχομένου.
Έτσι η κεντρική εξουσία για να προγραμματίσει κάτι στην Περιφέρεια, όπως και στο νησί μας, θα έπρεπε να υπάρχει ισχυρός τοπικός πολιτικός παράγων που να ενδιαφερθεί για να γίνει ένα κάποιο έργο. Ατυχώς, όμως, ο παράγων αυτός, επηρεαζόμενος από κάθε λογής συμφέροντα και σκοπιμότητες και με κυριότερο κριτήριο τι θα τον ευκολύνει να κερδίσει ή να - περισσότερο - μη χάσει τα κάποια… «κουκιά», παρενέβαινε.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα γι’ αυτό στο νησί μας, το εργοστάσιο της ΔΕΗ. Επειδή ο εκάστοτε κυβερνητικός βουλευτής του νησιού μας, για να μη χάσει τις ψήφους π.χ. των Μανταμαδιωτών, των Πλωμαριτών, των …, δε γινόταν ποτέ επισπεύδων στο να λυθεί το πρόβλημα, εξαλείφοντας έτσι τη χρόνια ενεργειακή πενία του τόπου μας, γι’ αυτό και η υπόθεση αυτή καρκινοβατεί εδώ και 25 ολόκληρα χρόνια.
Τώρα με την καλλικράτειο μεταρρύθμιση και με την εκλεγμένη ήδη Περιφέρεια, πιστεύω ότι η αχίλλειος πτέρνα του προβλήματός μας θα εκλείψει. Τούτο γιατί θεωρώ ότι αυτή μπορεί και πρέπει να σχεδιάζει, να προγραμματίζει, να μελετά και εν τέλει να αναθέτει τις μελέτες εφαρμογής έργων. Βεβαίως εκ των «ων ουκ άνευ», ανάγκη είναι να υπάρχουν τα αντίστοιχα κονδύλια για να πληρώνονται οι μελετητές αυτών.
Έτσι, αν θελήσουμε να υλοποιηθούν κάποτε στο νησί μας έργα ενός δισεκατομμυρίου ευρώ (που μας οφείλονται), θα πρέπει η Περιφέρεια να διαθέτει μόνο για το νησί μας κονδύλια της τάξεως των 50 - 100 εκατ. ευρώ, για να πληρωθούν οι απαιτούμενες μελέτες εφαρμογής. Αν η Περιφέρεια δε διαθέτει αυτά τα ποσά, τότε και πάλι μελέτες εφαρμογής δε θα υπάρχουν διαθέσιμες και άρα έργα Ανάπτυξης του νησιού μας δε θα υπάρξουν ποτέ. Έτσι η Μιζέρια και η Υπανάπτυξη θα εξακολουθεί να είναι το μόνιμο και δομικό χαρακτηριστικό του και βεβαίως η Ερήμωσή του, ειδικότερα των χωριών μας, θα είναι το αποτέλεσμα στον ορίζοντα των επομένων δυο - τριών γενεών.
Ηλιούπολη
16/5/2011
* Ο Τάκης Χαραλ. Ιορδάνης (Ph.D.) είναι πρόεδρος του Συνδέσμου Προβληματισμού και Παρέμβασης για την Ανάπτυξη της Λέσβου «Πιττακός ο Μυτιληναίος», τ. διευθύνων σύμβουλος της ΕΒΟ, τ. πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Μεταλλειολόγων Μηχανικών.