ΘΕΣΕΙΣ

Όταν τη δεκαετία τού ’70 έκανα τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στο Bath University στην Αγγλία, ευτυχήσαμε ένα μήνα να έχουμε το συγχωρεμένο πατέρα μου φιλοξενούμενό μας, όταν ήρθε να γνωρίσει το νεογέννητό μας, τον εγγονό του. Στις βόλτες του με τη σύζυγό μου και το μικρό στα κάθε λογής αξιοθέατα, όλο και κάτι τον εντυπωσίαζε και είχε να μου σχολιάσει το βράδυ που εγώ γύριζα απ’ το Πανεπιστήμιο. Τον θυμούμαι πόσο εντυπωσιασμένος ήταν όταν μου έλεγε το πώς αισθάνθηκε που στα ρωμαϊκά λουτρά, στην προμετωπίδα τους, είδε στα ελληνικά με μεγάλα χρυσά γράμματα το «ΥΔΩΡ ΑΡΙΣΤΟΝ».
Μια άλλη πάλι μέρα που μου φάνηκε περισσότερο εντυπωσιασμένος, μου λέει: «Γιε μου, το ξέρεις ότι τώρα που θα μπούμε στην ΕΟΚ θα είμαστε πλούσιοι;! Η Ελλάδα εννοώ ως χώρα, και το νησί μας με τα πολλά λιοκτήματα;» Μου εξήγησε ότι είδε τιμές στα ράφια των σούπερ μάρκετ σε μπουκάλια με λάδι 20 και 30 φορές πάνω, σε σχέση με τις τιμές που εκείνος παρέδιδε στο Συνεταιρισμό της Άντισσας τα λάδια του. Αυτό, στη λογική ότι τα προϊόντα μας ελεύθερα θα διακινούνταν σ’ όλες τις χώρες τής ΕΟΚ. Βέβαια, ως ορθολογιστής και έξυπνος άνθρωπος, μου συμπλήρωσε ότι «τότε βέβαια δε θα το στέλνουμε πια χύμα, αλλά συσκευασμένο σε μπουκάλια, σε δοχεία διαφόρων μεγεθών και ό,τι άλλο θα μας επιβάλλει η Ευρωπαϊκή Αγορά. Τότε και γω, που αγωνίστηκα και φύτεψα 400 κοντά δέντρα, δε θα ’χω πια ανάγκη.». Το να πω ότι συμφώνησα μαζί του περιττεύει.
Και φθάνουμε σήμερα, με χρονικό άλμα 40 κοντά χρόνων, στην Ελλάδα τού 2012. Μια Ελλάδα σε κατάσταση κατά πώς το αποδίδει ο ποιητής με το δίστιχο «βλέπω το μέλλον μου θολό, το παρελθόν θλιμμένο». Θα αποφύγω αυτήν τη φορά να το αναλύσω αυτό, γιατί αν το κάνω θα είναι «ως να κομίζω γλαύκα ες Αθήνας». Και πάω στα καθ’ ημάς. Από τις αρχές της δεκαετίας τού ’80, όταν έγιναν τα Ολοκληρωμένα Μεσογειακά Προγράμματα που στη συνέχεια μετεξελίχθησαν στα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης για τη δημιουργία έργων αναπτυξιακών και κλίμακος από το δημόσιο τομέα, υπήρξαν και άλλων διαθρωτικών ταμείων προγράμματα, ένα εκ των οποίων του Γεωργικού Τομέα.

Από τον Τομέα αυτό διετέθη πακτωλός χρημάτων στους γεωργούς υπό μορφή επιδοτήσεων. Ο σκοπός αυτών ήταν με ένα και μόνο λόγο: να καταστεί η Γεωργία της χώρας μας ανταγωνιστική με εκμηχανισμό, βελτίωση καλλιεργειών κ.λπ.. Δηλαδή, τα παραγόμενα προϊόντα της να μπορούν να αντέξουν στο Διεθνή Ανταγωνισμό.
Θα αντιπαρέλθω τα του δημόσιου τομέα, που για το νησί μας θα έπρεπε να έρθουν κονδύλια της τάξεως του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ και έχουν έλθει λιγότερα των 150 εκατομμυρίων (όπως πολλές φορές έχω γράψει σε διάφορα άρθρα μου), και θα έρθω στα του ιδιωτικού εν αναφορά προς τη Γεωργία.
Ο τόπος μας, που κατά βάση ήταν γεωργικός νομός, με 48,6% (απογραφή ’81) του πληθυσμού του να ασχολείται με τη γεωργία, και σήμερα βεβαίως εξακολουθεί να είναι, αφού ούτε η βιοτεχνία-βιομηχανία αλλά ούτε οι υπηρεσίες και ο τουρισμός έχουν κάνει κάποια ιδιαίτερα θεαματική θετική αλλαγή. Και λέγοντας για Γεωργία, κατά κύριο λόγο ομιλούμε για την ελαιοκαλλιέργεια και δευτερευόντως για τη Β - ΒΔ Λέσβο για την κτηνοτροφία. Η εξέλιξη της παραγωγής λαδιού στο νησί μας από ≈14.000 τόνους το 1912, έφθασε στους ≈18.000 τόνους τη δεκαετία τού ’60, στους ≈21.000 τού ’80 και ≈35.000 τον. αυτήν τού 2000 (εθνική παραγωγή ≈350.000 τόνοι). Η παραγωγή αυτή λαδιού στο νησί μας συνδυάστηκε και με την απολαβή εκ μέρους των παραγωγών μας πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ υπό μορφή επιδοτήσεων. Με δεδομένο ότι για τα 25 χρόνια έως το 2006 η χώρα μας εισέπραξε ≈17,4 δισ. ευρώ, συνεπάγεται ότι το νησί μας εισέπραξε πάνω από 1,5 δισ. ευρώ. Η ερώτηση που γεννάται άμεσα είναι πού πήγε όλος αυτός ο πακτωλός χρημάτων. Διατέθηκαν εξ αυτού ποσά για την ανάπτυξη συγχρόνων ελαιώνων (π.χ. πυκνής φύτευσης, εντατικοί ελαιώνες) ή για την εφαρμογή νέων μεθόδων ελαιοσυγκομιδής ή για τη βελτίωση της ποιότητας του λαδιού κ.λπ.; Η απάντηση είναι «όχι».

Έτσι, ώσπου το λάδι είχε τιμές γύρω στα 5,0 ευρώ (ως τα μέσα της δεκαετίας τού ’90), οι ελαιώνες του νησιού μας ήταν σε υποφερτή κατάσταση. Σήμερα, με τιμές κάτω από 2,00 ευρώ, οι άλλοτε κραταιές περιουσίες έχουν εγκαταλειφθεί και δυστυχώς έχουν απαξιωθεί πλήρως. Αλλά μήπως διατέθηκαν για τη μεταποίηση στο να πάψει τούτο να εξάγεται χύμα στο εξωτερικό (κυρίως στην Ιταλία όπου κατά ≈80% εξάγεται το ελληνικό λάδι); Για να γίνουν τα απαιτούμενα συσκευαστήρια, εμφιαλωτήρια ώστε το εξαιρετικό ευωδιαστό κιτρινόχρωμο χρυσάφι μας να προωθείται στο εξωτερικό συσκευασμένο; Ατυχώς ούτε και αυτό έγινε.
Το συνεταιριστικό κίνημα στο νησί μας έχει ισχυρό έρεισμα στον τομέα των ελαιοτριβείων, αφού το 55% από τα 71 που υπάρχουν είναι συνεταιριστικά. Απορώ, απ’ αυτά δε θα μπορούσαν σε καθετοποιημένη διάταξη να υπάρχουν μία ή δύο μονάδες (ο αριθμός τους θα ήταν αποτέλεσμα της σχετικής μελέτης σκοπιμότητος) που να συσκευάζουν και να το διαθέτουν κατά πώς κάνουν οι Ιταλοί, που κυριαρχούν στην αντίστοιχη ευρωπαϊκή αγορά;
Ατυχώς καμμία τέτοια αξιοποίηση των επιδοτήσεων δεν έγινε. Αν είχε γίνει, τότε ίσως οι ελαιώνες μας ακόμη και σήμερα να είχαν την αξία τους. Δε θα ήταν απαξιωμένοι. Τότε, πού πήγαν όλα αυτά τα λεφτά; Στην κατανάλωση και στον ευδαιμονισμό. Αυτοκίνητα, καλοπέραση, άιντε και κανένα «τούβλο» στη Χρυσομαλλούσα. Και αν μεν ο ευδαιμονισμός είχε παρασύρει όλους μας και οι παραγωγοί που έπαιρναν τότε λεφτά με το «τσουβάλι» με τις κάθε λογής επιδοτήσεις, δεν τις χρησιμοποιούσαν για το σκοπό για τον οποίο αυτές δινόντουσαν, το ερώτημα είναι, η Πολιτεία διά των οργάνων της, οι ταγοί της εξουσίας (της κάθε μορφής και επιπέδου) τι έκαναν για να ελέγξουν αυτό που έλεγαν οι παππούδες μας «πιάσαν τόπο οι παράδες;». Ατυχώς όχι. Και εδώ είναι το μεγάλο «έγκλημα». Έτσι, τώρα που μας χτύπησε η κρίση, βρεθήκαμε γυμνοί. Πιο γυμνοί ακόμη και από μετά τον εμφύλιο. Γιατί τότε τουλάχιστο υπήρχε η προοπτική, η ελπίδα. Τώρα;

* Ο Τάκης Χαραλ. Ιορδάνης (Ph.D.) είναι πρόεδρος του Συνδέσμου Προβληματισμού & Παρέμβασης για την Ανάπτυξη της Λέσβου «Πιττακός ο Μυτιληναίος», πρώην διευθύνων σύμβουλος της Ελληνικής Βιομηχανίας Όπλων, πρώην πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Μεταλλειολόγων Μηχανικών.