Δωρικά Κιονόκρανα σε Χριστιανικά Μνημεία της Λέσβου α 

Είναι ένα ερώτημα, η ανεύρεση Δωρικών Κιονόκρανων, σε Χριστιανικά Μνημεία της Λέσβου, με απουσία πρόσθετων μελλών ή και κεραμικής της Αρχαιότητας. Το Δωρικό Κιονόκρανο, παλιό όπως και το Αιολικό, φέρει τον τετράγωνο Άβακα, όπου στηρίζεται το επιστύλιο, το κυκλικό, με κυρτές πλευρές Εχίνο, τους σχοινοειδείς ιμάντες και το στενό τμήμα, με την αρχή των ραβδώσεων. Τα παλαιότερα Αρχαϊκά, όπως της Αθηνάς της Άσσου (525 π. Χ.) ήταν με μεγάλη διάμετρο του εχίνου. Θα πρέπει επίσης να πούμε ότι ο πρώιμος Χριστιανισμός, στις αρχές του 4ου αι χρησιμοποιεί τα Αρχαία μοτίβα, κύρια ο απλός ή σύνθετος Κορινθιακός ρυθμός, λιγότερο ο Ιωνικός, αλλά σπανιότερα, σε επαρχιακές Βασιλικές, ο Δωρικός Ρυθμός.* Επομένως ήταν δυνατόν, αυτά τα μνημεία να είχαν Δωρικά κιονόκρανα. Πρέπει όμως να συνυπάρχουν ραβδωτοί κίονες, κάτι που δεν συμβαίνει. Το πρώτο που θα αναφέρω, βρίσκεται δίπλα στα κατάλοιπα μιας Παλαιοχριστιανικής, στον Όρμο των Μυστεγνών. Πρόκειται για τον Αι Γιάννη, που τώρα πια δεν φαίνεται από τα σπίτια. Εδώ βρίσκεται ανάμεσα στα μέλη του ναού μαρμάρινο Δωρικό Κιονόκρανο. Το είχαν ανασύρει από την θάλασσα (έχει κολλημένα θαλασσινά όστρακα) στην βορινή άκρη του όρμου, μαζί με ένα σφόνδυλο ραβδωτού δωρικού κίονα (στον Αι Νικόλα, επάνω από το λιμάνι). Αυτό μάλλον ανήκε σε Αρχαίο Κτίσμα του γνωστού Ρωμαϊκού Οικισμού του Όρμου.** 

Θα γυρίσουμε στην Γέρα, στο μοναστήρι του Αγίου Γρηγορίου.*** Ανάμεσα στα μέλη της Παλαιοχριστιανικής και του Μεταβυζαντινού ναού υπάρχει επίσης μαρμάρινο Δωρικό Κιονόκρανο. Εδώ, ορισμένες ενδείξεις μας πείθουν ότι η Αρχική Παλαιοχριστιανική (Χαριτωνίδης) και οι επόμενοι ναοί (ίσως και αυτός του 12ου αι από τον Άγιο Γρηγόριο) ιδρύθηκαν σε περιοχή που υπήρχαν Αρχαίες εγκαταστάσεις. Κατ’ αρχάς, στο υπέρθυρο του εξωκλησιού του Αγίου Γρηγορίου υπάρχει μεγάλη Αρχαία Zωφόρος με γιρλάντα, βουκράνια, φιάλες με ρόδακες και με οδόντες στην άνω πλευρά. Επάνω από αυτόν βρίσκεται χαρακτηριστικό τετράγωνο ανάγλυφο φάτνωμα και ένα παρόμοιο βρίσκεται μέσα στο εξωκκλήσι**** 

Επίσης υπάρχει η αρχαία πηγή, με την δεξαμενή μέσα στο εκκλησάκι. Ίσως το Αρχαίο κτήριο να βρισκόταν σε τούτη την θέση της Πηγής. Ένα χιλιόμετρο ΒΑ ,σε τόπο με πηγές (Πλακούρες), εκτός από το ύψωμα που φιλοξενεί την Προϊστορική Θέση της Πρώιμης Χαλκοκρατίας, στο διπλανό, δυτικό ελαιόφυτο ύψωμα, επάνω από τον δρόμο, υπάρχουν θεμέλια και άφθονη Αρχαία κεραμική,***** η οποία πιθανόν να έχει σχέση με το Αρχαίο Κτήριο, δίπλα ή στην θέση του Ναού, του Αγίου Γρηγορίου! 

Βιβλιογραφία:* Αναστάσιος Ορλάνδος Η Ξυλόστεγος Παλαιοχριστιανική Βασιλική Αθήναι 1954 Τομ Β σελ 279 

**Μάκης Αξιώτης Περπατώντας τη Λέσβο 1992, Τομ Α σελ 147 

***Στο Προηγούμενο Εμπρός και Στα Χνάρια τα Παλιά. 

****Σε επικοινωνία με Γιάννη Κουρτζέλλη μου είπε ότι ανάλογη Ζωφόρος υπάρχει στο Πρόπυλο του Πτολεμαίου ΙΙ, του 285-281 πχ στην Σαμοθράκη 

*****Δημοσιεύσεις στο Εμπρός το 1993. 

και του 6ου π. Χ. αι στην Άσσο 

Το Δωρικό Κιονόκρανο 

στον Αι Γιάννη Μυστεγνών (1987) 

Το Δωρικό Κιονόκρανο στον Άγιο Γρηγόριο 

και η Αρχαία ζωφόρος με το Φάτνωμα, στο εξωκλήσι 

Πλακούρες Προϊστορική θέση 

και Αρχαία θέση (υψώματα και κεραμική)