ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΣΤΗ ΛΕΣΒΟ

Διαδρομή 45

Γύρω από την Αμαλή 19

Η παραλιακή ζώνη του κάμπου των Λουτρών κατοικήθηκε διαχρονικά όλες τις εποχές. Στον αρχαίο οικισμό που κατείχε την περιοχή, ανήκαν πιθανόν οι τάφοι του 5ου και 4ου π.Χ. αι. που βρέθηκαν στην τοποθεσία των πάλαι ποτέ δεξαμενών Μαμιδάκη, που έκλεισαν με αγώνα των κατοίκων της Σκάλας. Σ’ αυτή την εποχή ανήκε και το οχυρό του λόφου της Παναγιάς, καθώς και διάσπαρτη κεραμική από την παραλία μέχρι βαθιά στον ελαιώνα. Επίσης θεμέλια παρατηρούνται στην παραλία βόρεια του ταρσανά.
Στη βυζαντινή περίοδο συνεχίζεται η αγροτική χρήση του κάμπου, με οικισμό που έχει τα ιερά του διάσπαρτα. Αυτά βρίσκονται στον Άι-Νικόλα, στο εσωτερικό της Σκάλας και κυρίως στο μικρό Ταξιάρχη, κοντά στη θάλασσα, που ανακαινίστηκε και διακρίνονται τα υπέροχα μαρμάρινα (ντόπιο λατομείο) αρχιτεκτονικά μέλη της μεγάλης παλαιοχριστιανικής (κιονίσκοι, αμφικιονίσκοι, κομμάτια θωρακίων, θρυμματισμένο κιονόκρανο κ.ά.).
Η Σκάλα, όμως, διαδραμάτισε και άλλους ρόλους στη νεώτερη ιστορία.


Ο Ταξιάρχης στη Σκάλα (1987) (πάνω) με τα μέλη της παλαιοχριστιανικής (2003)

Εκτός του ότι αναφέρεται στους διεθνείς ναυτικούς χάρτες ως ασφαλές αραξοβόλι, στον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο, λίγο πριν η Ελλάδα μπει στη διαμάχη και με νομάρχη (με τον Ε. Βενιζέλο) το Γ. Παπανδρέου, ο ασφαλής όρμος χρησιμοποιείται ως αγκυροβόλιο του Γαλλικού Στόλου και συγχρόνως ως σταθμός ανεφοδιασμού των σενεγαλέζικων αποικιακών στρατευμάτων του συνταγματάρχη Δερβιέ. Σ’ αυτά που πολεμούσαν τότε στην Καλλίπολη.


Το Γαλλικό Νεκροταφείο (1987) (αριστερά) στην ομορφιά της νύχτας (δεξιά)

Υπάρχουν, λοιπόν, δύο απομεινάρια αυτής της περιόδου. Το ένα είναι το λεγόμενο και ερειπωμένο πια Γαλλικό Νεκροταφείο, στον αγροτικό δρόμο προς το χωριό, που ανηφορίζει κατά μήκος του μακρόστενου βραχώδους υψώματος, που κλείνει τον κάμπο από τα δυτικά. Στα 1987, ο αείμνηστος πρόεδρος των Λουτρών Σαμαρτζής με ανέβασε στο μέσον της μακρόστενης κορυφής του υψώματος, για να μου δείξει το «καστρί».


...με το «καστρί» (αριστερά) και τις πολεμίστρες (δεξιά)

Μια πρόχειρη, οχυρή κατασκευή από ασβεστόπετρα, έναν περίβολο μήκους 15 μέτρων, πλάτους 4,5 μέτρων (όση και η κορυφή) και ύψους 2 μ..* Προς τη μεριά του όρμου, με την απέραντη θέα, είχε 16 παραλληλόγραμμες πολεμίστρες, 0,30 x 0,35 μ.. Αυτό σίγουρα ανήκε σε οχυρωματικό έργο, ίσως πολυβολείο, της εποχής του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και επιτηρούσε τις εγκαταστάσεις των Συμμάχων στη Σκάλα. Αποτελεί ένα από τα λίγα μνημεία αυτής της περιόδου που σώζονται στο νησί.

* «Στα Χνάρια τα Παλιά», σ.σ.130 - 131.