Δεν χρειάζεται να πει κανείς πολλά για την τιμή που κέρδιζε αυτός που στην αρχαιότητα «έπεφτε» για την πατρίδα. Αρκεί να υπενθυμίσει κανείς όσα λέει ο Σιμωνίδης ο Κείος για τους νεκρούς της μάχης των Θερμοπυλών και τον Λεωνίδα. Ο Σιμωνίδης λέει πως υπήρξε «ένδοξη η τύχη, ωραίος ο θάνατός τους κι ο τάφος τους βωμός». Γι’ αυτό λέει: «ανάμνηση τους πρέπει και όχι γόοι// κι εγκώμιο είναι γι’ αυτούς το μοιρολόι.// Τέτοιος εντάφιος στολισμός// ποτέ τη λάμψη δεν θα χάσει// απ’ τον καιρό τον παντοδαμαστή // κι ούτε σκουριά ποτέ θα τον σκεπάσει».

Ο Περικλής θεωρεί τη θυσία για την πατρίδα «κάλλιστον έρανον», ό, τι πολυτιμότερο μπορεί να της προσφέρει κανείς και λέει, εγκωμιάζοντας τους πρώτους Αθηναίους νεκρούς του Πελοποννησιακού πολέμου στον Επιτάφιό του, πως όλοι οι Αθηναίοι θα πρέπει να έχουν κατά νου πως το μεγαλείο της πόλης το απέκτησαν άνδρες «τολμώντες και γιγνώσκοντες τα δέοντα και εν τοις έργοις ουκ αισχυνόμενοι», δηλαδή άνδρες που διέθεταν τόλμη, άνδρες που είχαν σαφή και ξεκάθαρη συνείδηση του χρέους τους και είχαν την αίσθηση της ντροπής, της «αιδούς», την ώρα της μάχης και του κινδύνου. Και συμπληρώνει πως αυτοί οι άνδρες προσφέροντας τη ζωή τους κέρδισαν ξεχωριστά ο καθένας «τον έπαινο αγέραστο και τον τάφο τον λαμπρότερο απ’ όλους, όχι αυτόν στον οποίο είναι θαμμένοι, αλλά αυτόν στον οποίο η δόξα τους επιζεί, για να μνημονεύεται σε κάθε ευκαιρία είτε πρόκειται για λόγο είτε για δράση».

Όμως οι αρχαίοι δεν περιορίζονταν στα λόγια. Τιμούσαν τους νεκρούς του πολέμου και με έργα. Ο ίδιος ο Περικλής κλείνοντας την ομιλία του λέει πως οι νεκροί τιμήθηκαν σύμφωνα με τον «νόμον», την καθιερωμένη συνήθεια, και με λόγια και με έργα. Και συμπληρώνει: «Η πόλη θα αναλάβει την ανατροφή των παιδιών τους με δημόσια δαπάνη από σήμερα μέχρι να γίνουν έφηβοι, αθλοθετώντας έτσι ως βραβείο για τέτοιους αγώνες και γι’ αυτούς εδώ και για όσους μένουν στη ζωή ένα ωφέλιμο στεφάνι. Γιατί όπου το έπαθλο που έχει οριστεί για την αρετή είναι το πιο πολύτιμο, εκεί ζουν και άριστοι πολίτες» (Θουκ. Β 46: άθλα γαρ οις κείται αρετής μέγιστα, τοις δε και άνδρες άριστοι πολιτεύουσι» .

Και η εκδήλωση τιμής και ενδιαφέροντος προς τα παιδιά των νεκρών γινόταν με κάθε επισημότητα σε ιδιαίτερη τελετή. Την τελετή αυτή την περιγράφει ο Αισχίνης στην πργφ. 154 του Κατά Κτησιφώντος λόγο του. Εκεί λέει: «Ο κήρυκας παρουσίαζε τα ορφανά των οποίων οι πατέρες είχαν σκοτωθεί στον πόλεμο, νέους στολισμένους με πανοπλίες και κήρυττε τον ωραιότερο κήρυγμα και το πιο προτρεπτικό στην αρετή και την ανδρεία, ότι αυτούς τους νέους που έχασαν του πατεράδες τους που έπεσαν στον πόλεμο, αφού αναδείχτηκαν γενναίοι, μέχρι την εφηβική ηλικία έτρεφε ο δήμος, και τώρα, αφού τους εξοπλίσει με αυτή εδώ την πανοπλία, τους αφήνει να χαράξουν τη δική τους πορεία ‘τύχη αγαθή’».

Αυτά μου έφερε στο νου η απόφαση της Βουλής να «υιοθετήσει» τα δύο παιδιά του άτυχου σμηναγού Γιώργου Μπαλταδώρου που έπεσε την ώρα που εκτελούσε το καθήκον του απέναντι στον εαυτό του, σ’ εμάς και την πατρίδα. Η «υιοθέτηση» αυτή σημαίνει πως η Πολιτεία θα καλύπτει τα έξοδα των παιδιών μέχρι την ενηλικίωσή τους, με ένα ποσό που ανέρχεται στο ύψος των 18.000 ευρώ ετησίως. Βέβαια, η απόφαση αυτή είναι συνέχεια της απόφασης της Ολομέλειας της Βουλής, που είχε ληφθεί το 2008 μετά από πρόταση του Προέδρου της Φ. Πετσάλνικου να υιοθετήσει η Βουλή όλα τα ανήλικα παιδιά των πιλότων των αεροσκαφών που έχασαν τη ζωή τους την ώρα του καθήκοντος από το 1996 (Ίμια) και εντεύθεν. Είχαν τότε υιοθετηθεί 29 ανήλικα παιδιά άτυχων πιλότων.

Εγώ, πάντως, θα έδινα στα ανήλικα αυτά παιδιά την ευχή που έδωσε ο ομηρικός ήρωας Αίαντας στον γιο του: «Ω παίδες, γένοισθε πατρός ευτυχέστεροι, τα δ’ άλλ’ ομοίοι», δηλαδή «Παιδιά, μακάρι να είστε πιο καλότυχοι από τον πατέρα σας, αλλά ως προς τα άλλα να του μοιάσετε».

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως η σύλληψη και κράτηση των δύο νεαρών στρατιωτικών από τους Τούρκους είναι ένα σοβαρό και θλιβερό γεγονός τόσο για τους γονείς και δικούς τους όσο και για τη χώρα μας. Ξεκίνησε με αφορμή αυτό το περιστατικό ένας «ακήρυκτος πόλεμος» ανάμεσα στη χώρα μας και την Τουρκία, στον οποίο ο καθένας προσπαθεί να μειώσει και να ταπεινώσει τον αντίπαλό του με διάφορους «ανόητους» πολλές φορές χαρακτηρισμούς!

Τώρα τελευταία οι προθέσεις των Τούρκων έγιναν πιο καθαρές. Όπως ήταν αναμενόμενο και φυσικό οι Τούρκοι ήθελαν να έχουν κάποιους Έλληνες «ομήρους», για να εκβιάσουν μέσω αυτών την παράδοση σε αυτούς των οκτώ στρατιωτικών που κατέφυγαν στη χώρα μας μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα που εκδηλώθηκε εναντίον του Ερντογάν πριν δύο χρόνια. Το πρόβλημα, όμως, είναι αλλού. Στην αρχή όλοι, με προεξάρχοντα τα ΜΜΕ, φρόντισαν να δώσουν ένα συναισθηματικό χαρακτήρα στην θεώρηση του προβλήματος. Έτσι και οι γονείς τους, δικαιολογημένα άλλωστε, άφηναν με κάθε ευκαιρία το συναίσθημά τους να ξεχειλίζει, ενώ ήταν φανερό πως ο Ερντογάν δεν ήταν διατεθειμένος να απελευθερώσει τους δύο στρατιωτικούς μας. Έτσι, όμως, έκαναν από τη μια τους «φίλους» μας Τούρκους να επιχαίρουν και από την άλλη δεν επιτύγχαναν τίποτε.

Είναι γνωστό, πως οι τύραννοι -δεν υπάρχει, βέβαια, καμιά αμφιβολία πως ο Ερντογάν ενεργεί και αποφασίζει ως τύραννος-, προβάλλουν πάντα την ισχύ τους και την «εξουσία» που έχουν να φυλακίζουν και να στέλνουν στον θάνατο όποιον θέλουν. Αυτή την «εξουσία» του πρέπει να μειώσουμε με τη στάση μας, να δείξουμε πως δεν την υπολογίζουμε, έχοντας υπόψη πως αυτός που δεν δίστασε να καταρρίψει ρωσικό πολεμικό αεροπλάνο, γιατί παραβίασε για λίγο τον τουρκικό εναέριο χώρο, δεν πρόκειται να διστάσει να κάνει οτιδήποτε που θα φέρει τη χώρα μας σε δύσκολη θέση. Και μια και το φέρνουν οι άγιες μέρες που περνούμε, όταν ο Χριστός αδιαφόρησε και δεν απάντησε στον Πιλάτο που τον ρώτησε «Πόθεν ει συ;», αυτός, ο Πιλάτος, του παρατήρησε: «Δεν απαντάς σε μένα; Δεν ξέρεις πως έχω τη εξουσία να σε σταυρώσω ή να σε ελευθερώσω;». Και ο Ιησούς απάντησε: «Δεν θα είχες καμιά εξουσία πάνω μου, αν δεν σου είχε δοθεί από ψηλά» (Ευαγγ. Κατά Ιωάννη, ιθ΄16).

Βέβαια, δεν μπορούμε να υποβαθμίσουμε την «εξουσία» του Ερντογάν απαντώντας με παρόμοιο τρόπο. Μπορούμε, όμως, να τη μειώσουμε τηρώντας απέναντι στην «εξουσία» του αυτή μια στάση όμοια με αυτή που τήρησε η Αντιγόνη απέναντι στον Κρέοντα στην ομώνυμη τραγωδία του Σοφοκλή. Στην ανάκριση που υποβάλλει ο Κρέοντας την Αντιγόνη μετά τη σύλληψή της τη ρωτά: «Ήξερες ότι είχα απαγορέψει την ταφή του Πολυνείκη και ότι προβλέπεται ποινή θανάτου για τον παραβάτη;». Η Αντιγόνη με πλήρη αδιαφορία και αποφασιστικότητα απαντά πως το ήξερε πως η διαταγή του Κρέοντα ήταν ευρέως γνωστή. «Και τόλμησες», λέει ο Κρέων, «να παραβείς τη διαταγή μου;». Και η Αντιγόνη του απαντά με αγέρωχο ύφος: «Ναι, τόλμησα, γιατί αυτό θεώρησα σωστό». Και χτυπώντας τον Κρέοντα εκεί που πονά, δηλαδή στην «εξουσία» του να τιμωρεί με θάνατο αυτόν που θέλει, προσθέτει: «Κι αν θα πεθάνω, καθόλου δε με νοιάζει. Γιατί το ήξερα πως κάποτε θα πεθάνω, κι αν εσύ δεν είχες διακηρύξει αυτό». Η στάση της ηρωίδας χτύπησε τον Κρέοντα στο ευαίσθητό του σημείο. Με λίγα λόγια τον «αφόπλισε»!

Τι εννοώ; Δεν είναι ανάγκη να εκλιπαρούμε τον Ερντογάν να απελευθερώσει τους δύο στρατιωτικούς μας, γιατί αυτό του δίδει ικανοποίηση, γιατί επιβεβαιώνει την αντίληψη που έχει για τη δύναμή του. Αναφέρεται πως μία Σπαρτιάτισσα είχε στείλει στον πόλεμο πέντε παιδιά της. Ένας αγγελιαφόρος της έφερε το μήνυμα πως και τα πέντε παιδιά της σκοτώθηκαν σε μια μάχη. Αυτή, τηρώντας ηρωική στάση, είπε πως δεν ήθελε ν’ ακούσει γι’ αυτό, αλλά για την πατρίδα. Ο αγγελιαφόρος της είπε πως η πατρίδα νίκησε. Τότε αυτή είπε: «Χαλάλι, λοιπόν, τα παιδιά μου που με τον θάνατό τους συνέβαλαν στη νίκη της πατρίδας». Ας τηρήσουμε αυτή την «ελληνοπρεπή» στάση της αρχαίας Σπαρτιάτισσας και στη δική μας περίπτωση.

* Ο Αθανάσιος Φραγκούλης είναι Δρ. Κλασικής Φιλολογίας, Επίτ. Σχολικός Σύμβουλος.

Στις Ευρωεκλογές του 2009 η πολιτική συζήτηση είχε επικεντρωθεί στην έννοια «βάρβαρος» και «βαρβαρότητα». Μετά το «Καραμανλής ή τανκς» του παρελθόντος ήρθε τότε το δίλημμα «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα». Δύσκολο πρόβλημα, αλήθεια (!). Οι πολίτες κλήθηκαν ουσιαστικά να κρίνουν όχι ποιος είναι πιο κατάλληλος να υπηρετήσει τα εθνικά μας συμφέροντα στο Ευρωκοινοβούλιο, αλλά ποιος είναι ή δεν είναι «βάρβαρος»! Η ιστορία όμως επαναλαμβάνεται και δείχνει πως το «πάθος - μάθος» του Αισχύλου δεν έχει καμιά σημασία για τους πολιτικούς μας. Έτσι, και σήμερα οι κυβερνώντες -αυτοί έχουν το μαχαίρι και το πεπόνι- θέτουν τον λαό μπροστά στο δίλημμα: ηθικότητα ή ανηθικότητα και σκάνδαλα; Οι εκπρόσωποι του ΣΥΡΙΖΑ απερίφραστα μιλούν για το «δήθεν» ηθικό πλεονέκτημα που έχουν έναντι των άλλων, των αντιπάλων τους, και καλούν τον λαό να τους ακολουθήσει.

Ο συλλογισμός στον οποίο στηρίζονται είναι ο εξής: Οι αριστεροί είναι ηθικοί -Ο ΣΥΡΙΖΑ εκπροσωπεί την αριστερά-. Άρα, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ηθικό πολιτικό κόμμα! Με ένα παρόμοιο συλλογισμό οι κυβερνώντες βγάζουν ανήθικους τους αντιπάλους τους. Λένε δηλαδή: Οι δεξιοί είναι ανήθικοι -Η Ν.Δ. εκπροσωπεί τη δεξιά-. Άρα, η Ν.Δ είναι ανήθικη.

Όμως, για να είναι ένας συλλογισμός «ορθός», σύμφωνα με την τυπική Λογική, πρέπει να είναι «αληθής», δηλαδή οι προτάσεις στις οποίες στηρίζεται να ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, και να είναι και «έγκυρος», δηλαδή να ακολουθεί τους κανόνες της Λογικής. Δυστυχώς, ο πρώτος συλλογισμός, μπορεί να είναι «έγκυρος», γι’ αυτό άλλωστε παραπλανά και παρασύρει τους αμόρφωτους, αλλά δεν είναι «αληθής», γιατί κανείς δεν μπορεί να δεχτεί τη γενίκευση πως κάθε αριστερός είναι a priori ηθικός και τίμιος και πως ο ΣΥΡΙΖΑ είναι γνήσιο αριστερό κόμμα. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι κόμμα αριστερό μόνο στα χαρτιά. Στην πράξη έχει υιοθετήσει πολιτικές που ούτε οι φιλελεύθεροι δε θα μπορούσαν να εφαρμόσουν.

Αλλά και ο δεύτερος συλλογισμός δεν είναι «ορθός», γιατί μπορεί να είναι «έγκυρος», αλλά δεν είναι «αληθής» ως προς την πρώτη πρόταση (προκείμενη), ότι όλοι οι δεξιοί είναι a priori ανήθικοι! Ο δεύτερος μάλιστα συλλογισμός υπερτερεί έναντι του πρώτου σε εντιμότητα, γιατί η δεύτερη πρόταση, ότι η Ν.Δ. εκπροσωπεί τη δεξιά είναι αληθινή. Η Ν.Δ. δεν αποκρύπτει ότι είναι (κεντρο)δεξιό κόμμα. Αντίθετα, ο ΣΥΡΙΖΑ προσποιείται ότι είναι κόμμα αριστερό, ενώ στην πραγματικότητα έχει προ πολλού παύσει να είναι. Γι’ αυτό άλλωστε και ένα μέρος του τον έχει εγκαταλείψει.

Αλλά υπάρχει και κάτι άλλο. Αν οι δεξιοί είναι ανήθικοι και αμαρτωλοί, τότε τι είναι οι Ανεξάρτητοι Έλληνες που παραδέχονται πως είναι δεξιότεροι της Ν.Δ; Δε φοβούνται οι εκπρόσωποι του ΣΥΡΙΖΑ μήπως «μολυνθούν» από την ανηθικότητά τους;

Ας αφήσουμε, λοιπόν, τις υποκρισίες και ας ομολογήσουμε πως ούτε όλοι οι Συριζαίοι είναι ηθικοί ούτε και όλοι οι Νεοδημοκράτες. Σε όλα τα κόμματα υπάρχουν και ηθικοί και ανήθικοι. Και ο χρόνος μόνο θα δείξει τι πραγματικά είναι. Εξάλλου, όπως έλεγαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι, «αρχή άνδρα δείκνυσι». Ο τρόπος άσκησης της εξουσίας θα δείξει την ηθική ποιότητα όλων. Γιατί πρέπει να γνωρίζουμε πως δίκαιος δεν είναι αυτός που δεν αδικεί, αλλά αυτός που θα μπορούσε να αδικήσει, αλλά δεν το κάνει. Ο ΣΥΡΙΖΑ μέχρι τώρα δεν είχε τη δυνατότητα να διαχειριστεί δημόσια χρήματα, να διορίσει στο δημόσιο, να εφαρμόσει την αξιοκρατία σε αυτό. Τώρα, δυστυχώς, ο λαός τού έχει δώσει αυτή τη δυνατότητα. Και δεν μπορεί κανείς να υποστηρίξει πως έχει δείξει μεγαλύτερη ηθικότητα έναντι των προκατόχων του!

Και κάτι ακόμα. Εκεί που όλοι μιλούνε για ηθική, στην πραγματικότητα δεν υπάρχει ηθική, γιατί οι υγιείς δεν σχολιάζουν ποτέ την υγεία, και το ότι κάποιος καταδικάζει και αποστρέφεται την ανηθικότητα δεν αποτελεί αρκετό πειστήριο της ηθικής του. Η τάση των ηθικολόγων να πολεμούν συνεχώς την αμαρτία είναι κατά κανόνα μια μονομανής προσήλωση σε αυτή και η ηθική που βαφτίζεται στην κολυμβήθρα της υστεροβουλίας παίρνει το όνομα «Ανηθικότητα».

Πέρασαν 55 χρόνια από το 1963, τότε που παρακρατικοί σκότωσαν τον Γρηγόρη Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη και έκαναν τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή να υποβάλει το ερώτημα: «Ποιος κυβερνά αυτό τον τόπο;». Υποτίθεται πως μετά από την πάροδο τόσων ετών, η δημοκρατία μας έχει εξυγιανθεί, έχει ανδρωθεί και «έχει βρει» τον δρόμο της. Δυστυχώς, το ίδιο ερώτημα πλανάται στα χείλη όλων, έστω και αν πολλοί δεν το ομολογούν. Πολλοί, βέβαια, θα απαντούσαν σε αυτό το ερώτημα λέγοντας πως τη χώρα μας την κυβερνά η εκλεγμένη κυβέρνηση και μέσω αυτής ο λαός που την εξέλεξε. Όμως τα πράγματα δεν φαίνεται να έχουν έτσι. Στην πραγματικότητα ποτέ δεν είχαν έτσι, γιατί διαχρονικά τη χώρα κυβερνούσαν κάτι δυναμικές μειοψηφίες που με τον δυναμισμό τους κατόρθωναν να επιβάλλουν τη θέλησή τους στους εκάστοτε κυβερνώντες. Και αυτό ίσχυε σε όλους τους τομείς της κρατικής δραστηριότητας. Αυτές οι μειοψηφίες έβλεπαν πως δεν πρόκειται να κυβερνήσουν με νόμιμο τρόπο, έβλεπαν πως δεν μπορούσαν να καταπολεμήσουν τις ιδέες που γεννιούνταν με τις δικές τους ιδέες και προσπαθούσαν να κυβερνήσουν με τον εκβιασμό και τη βία, με την κτηνώδη δύναμη. Και εξαίρεση βέβαια σε αυτή την πρακτική δεν αποτελεί ο ΣΥΡΙΖΑ, μόνο που αυτός δεν περίμενε ποτέ πως θα κυβερνήσει. Κι έτσι είναι μπλεγμένος στα δίχτυα που ο ίδιος έστησε…

Και για να γίνω πιο σαφής. Όταν υπηρετούσα ως σχολικός σύμβουλος στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση, επισκέφτηκα ένα Τεχνικό Λύκειο. Σε συζήτηση που είχα με τους εκπαιδευτικούς, αυτοί παραπονέθηκαν ότι οι μαθητές «δεν διαβάζουν». Τους παρατήρησα πως δεν βλέπω να αφήνουν κανένα στην ίδια τάξη και αυτοί με αφοπλιστικό τρόπο μού είπαν πως αν αφήσουν κάποιον στάσιμο, την επόμενη θα βρουν το αυτοκίνητό τους καταστραμμένο! Και με διαβεβαίωσαν πως στο παρελθόν είχε συμβεί αυτό! Κάποιοι, λοιπόν, με απειλές και εκβιασμούς κατορθώνουν να επιβάλλουν τη θέλησή τους στα κέντρα εξουσίας και να διαμορφώνουν αποφάσεις που τους εξυπηρετούν.

Ας θυμηθούμε, ακόμη, εκείνη την άθλια και ντροπιαστική για μια δημοκρατία σκηνή, στην οποία ο πρόεδρος της ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ, κάποιος Φωτόπουλος, κρατούσε «όμηρο» την υπουργό, την -υποτίθεται- προϊσταμένη του, σύμφωνα με την απόφαση του ελληνικού λαού, την απειλούσε και την ανάγκαζε να στέκεται προσοχή μπροστά του! Απειλούσε, βέβαια, πως θα κατεβάσει τους διακόπτες και θα δημιουργήσει οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό πρόβλημα. Ο εκβιασμός στην αποθέωσή του!

Και σήμερα σωρεία γεγονότων έρχονται να μας πείσουν πως ζούμε τη «δημοκρατία των εκβιασμών». Πριν από λίγες μέρες, η Πολιτεία (;) αποφάσισε να μεταφερθεί ένας επίδοξος δολοφόνος από μια φυλακή σε άλλη. Και η απόφαση εκτελέστηκε. Ξεσηκώθηκαν, όμως, πάλι οι «δυναμικές μειοψηφίες» και κατόρθωσαν να ανατρέψουν αυτή την απόφαση, εξευτελίζοντας το κράτος και αυτούς που το εκφράζουν. Κι, όμως, είναι γνωστό πως με βάση την Κυβερνητική Τέχνη δεν πρέπει να επιβάλλονται ποινές που δεν μπορούν να υλοποιηθούν, και, αν επιβληθούν, δεν πρέπει με κανένα τρόπο να ανακαλούνται. Δεν είναι δυνατόν η δικαιοσύνη να αποφασίζει κάτω από πίεση, εκβιασμούς και πολλές φορές βία. Γιατί ο δικαστής που φοβάται είναι χειρότερος και από τον αγράμματο δικαστή.

Το ερώτημα «Ποιος κυβερνά αυτό τον τόπο;» εγείρεται ακόμη εντονότερο μετά τα κωμικοτραγικά γεγονότα που εκτυλίχτηκαν στην Τούμπα κατά τον αγώνα ΠΑΟΚ - ΑΕΚ. Τη μια το γκολ του ΠΑΟΚ ακυρώθηκε, την άλλη -μετά από διαβούλευση στα αποδυτήρια- επικυρώθηκε ως κανονικό. Τη μια παρεμβαίνει κάποιος παράγοντας και, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, απειλεί τον διαιτητή πως αν δεν κατακυρώσει υπέρ του ΠΑΟΚ το γκολ, «τέλειωσε», και την άλλη ορμά ο μεγαλομέτοχος του ΠΑΟΚ, Σαββίδης, ως «ταύρος μαινόμενος» στο γήπεδο, απειλώντας να τα «κάνει όλα λίμπα». Και δεν ήταν μόνο αυτό, αλλά άφησε να φαίνεται και το όπλο που κρεμόταν από τη μέση του, σε μια έκφραση «άθλιου» συμβολισμού.

Όμως, ας δούμε το πράγμα και διαφορετικά. Ο κ. Καμμένος κατηγορείται για κάποιο «σκάνδαλο», για τη διερεύνηση του οποίου η αντιπολίτευση ζητά σύσταση προανακριτικής επιτροπής, όπως έγινε και με την υπόθεση «Novartis». Είναι σχεδόν βέβαιο πως ο ΣΥΡΙΖΑ, αν ήταν αντιπολίτευση, θα ψήφιζε θετικά. Τι θα κάνει, όμως, τώρα; Η γυναίκα του Καίσαρα, κατά το λεγόμενο, δεν αρκεί να είναι τίμια, αλλά πρέπει και να φαίνεται πως είναι. Υπάρχει, όμως, το όπλο του εκβιασμού. Ή με προστατεύεις, έστω και αν πιστεύεις ότι «αμάρτησα», ή σε ρίχνω! Καταλαβαίνετε, λοιπόν, πώς ασκείται η πολιτική στη χώρα μας. Δεν θα είχε άδικο κάποιος, αν υποστήριζε πως ζούμε μια άλλη μορφή δημοκρατίας, την «δημοκρατία του εκβιασμού». Με μια τέτοια όμως δημοκρατία, η χώρα δεν μπορεί να ορθοποδήσει και να πάει μπροστά.

Πάντως η ιστορία έχει δείξει πως η βία μπορεί να καθυποτάξει τα πάντα, αλλά οι νίκες της διαρκούν λίγο. Αυτοί που στηρίζονται στη βία, γρήγορα θα φτάσουν στο σημείο να την τρέμουν, γιατί, όπως έλεγε ο Σέλεϋ, θερίζεις αυτό που σπείρεις, γιατί η βία προκαλεί πάντοτε βία.

Είναι πανθομολογούμενο ότι η εξουσία είναι πολύ γλυκιά. Είναι μια «πολύφερνη» νύφη και γι’ αυτό οι «μνηστήρες» της είναι πάντα πάρα πολλοί. Και είναι και βολική, γιατί κάνει ό,τι τής ζητήσεις. Δεν σου αρνείται τίποτε. Εξασφαλίζει χρήμα και δόξα όχι μόνο σε αυτούς που την κατακτούν, αλλά και στους δικούς τους, τους συγγενείς, τους γνωστούς και τους φίλους. Και γι’ αυτό οι «μνηστήρες» της, κάνουν ό,τι είναι δυνατό να την κατακτήσουν και όταν την κατακτήσουν να τη διατηρήσουν. Στο προηγούμενο σημείωμα είχαμε πει πως οι αρχαίοι μας πρόγονοι χρησιμοποιούσαν τον οστρακισμό και τη συκοφαντία για να απαλλαγούν από τους «οχληρούς» και επικίνδυνους αντιπάλους τους. Σήμερα τα δύο έχουν συγκεραστεί στο ένα, στη συκοφαντία. Με όπλο αυτή, οι πολιτικοί προσπαθούν να απαξιώσουν τους πολιτικούς τους αντιπάλους, να τους εκτοπίσουν και να κυριαρχήσουν.

Και είναι η συκοφαντία πολύ εύκολη, γιατί ο συκοφάντης βρίσκει περισσότερους οπαδούς από τον φιλαλήθη, γιατί η φύση του ανθρώπου είναι φιλοκατήγορη. Να συκοφαντήσεις έναν έντιμο άνθρωπο είναι το ίδιο εύκολο, όπως το να σκοτώσεις κάποιον που κοιμάται, είχε πει κάποιος. Κι είναι και μέθοδος πολύ αποτελεσματική και δραστική. Ο Διογένης από τη Σινώπη έλεγε πως από τα άγρια θηρία το χειρότερο δάγκωμα το κάνει ο συκοφάντης, ενώ ο Ν. Σαμφόρ τόνιζε πως η συκοφαντία είναι σαν την ενοχλητική σφήκα που, αν προσπαθήσεις να τη διώξεις, σου επιτίθεται με μεγαλύτερη μανία. Και ο Σωκράτης έλεγε πως ο κακόλογος και συκοφάντης είναι χειρότερος από τον φονιά, γιατί ο συκοφάντης σκοτώνει την τιμή ενός ανθρώπου, ενώ ο φονιάς τη ζωή του και επειδή η τιμή είναι ανώτερη από τη ζωή, η κακολογία και η συκοφαντία είναι σοβαρότερη από τον φόνο. Κι από την άλλη, ο φονιάς σκοτώνει με μεγάλο κίνδυνο της ζωής του μόνο τους ζωντανούς, ενώ ο κακόλογος με μια κουβέντα του και με μεγάλη ασφάλεια, σκοτώνει και ζωντανούς και πεθαμένους. Ένας Σπαρτιάτης κάποτε ακόνιζε το ξίφος του. Κάποιος τον ρώτησε αν είναι κοφτερό. Και εκείνος απάντησε πως είναι πιο κοφτερό και από την συκοφαντία. Τόσο φοβερό πράγμα είναι η συκοφαντία. Και ο λαός αξιολογώντας με παρόμοιο τρόπο τη συκοφαντία, λέει: «Κάλλιο να σου βγει το μάτι παρά το όνομα».

Και δεν είναι τυχαίο πως η συκοφαντία στοχεύει πάντα τους πιο ικανούς. Αυτή συνήθως χτυπά τους άξιους ανθρώπους, όπως τα σκουλήκια ρίχνονται στα καλύτερα φρούτα. Η συκοφαντία είναι αδιάφορη για τους τιποτένιους, έλεγε ο Μπαλζάκ. Τα καρποφόρα δέντρα συνήθως πετροβολούν οι άνθρωποι. Αυτός που αξίζει, συκοφαντείται και πετροβολείται. Όταν είσαι μετριότητα, το δύσκολο δεν είναι να αποφύγεις τη συκοφαντία, αλλά να τη βρεις.

Και στο σκάνδαλο της «Novartis», κανείς δεν ξέρει αν οι «αναφερόμενοι» πολιτικοί είναι πράγματι «μπλεγμένοι» ή απλώς συκοφαντούνται. Η δικαιοσύνη θα το δείξει. Όμως δεν είναι δυνατό να κατηγορούνται και να σπιλώνονται άνθρωποι, όποιοι και αν είναι αυτοί, με αόριστες αναφορές άγνωστων «προστατευόμενων» μαρτύρων. Και είναι αυτό το πιο επικίνδυνο, γιατί δεν είναι φοβερό το αγκάθι της φραγκοσυκιάς που φαίνεται, αλλά το αγκάθι που είναι στη φαρμακόγλωσσα του συκοφάντη και δεν φαίνεται. Και πρέπει να έχουμε υπόψη πως, όπως έλεγε ο Αίσωπος, «δολοφόνοι δεν είναι αυτοί που κάνουν τα μαχαίρια, αλλά αυτοί που τα χρησιμοποιούν». Έτσι και τώρα πιο άθλιοι από τους συκοφάντες είναι αυτοί που χρησιμοποιούν τις συκοφαντίες.

Στην προκειμένη περίπτωση, τρία πράγματα μπορεί να συμβαίνουν. Ή όλοι να είναι ένοχοι, πράγμα σχεδόν απίθανο, ή όλοι να είναι αθώοι ή άλλοι να είναι ένοχοι και άλλοι αθώοι. Αυτοί που θα κριθούν ένοχοι οφείλουν να τιμωρηθούν σκληρά και παραδειγματικά. Αυτοί, όμως, που είναι αθώοι, αλλά σπιλώνονται και συκοφαντούνται, και αν ακόμη δικαιωθούν, ποτέ δε θα επανέλθουν στην κατάσταση που βρίσκονταν πριν τη συκοφαντία. Γι’ αυτό το έγκλημα επιβάλλεται να τιμωρηθούν αυτοί που τους σπίλωσαν και τους εξευτέλισαν. Έτσι δεν έκαναν οι αρχαίοι Αθηναίοι;

Ας έχουμε πάντως υπόψη πως μπορεί το φεγγάρι να συκοφαντεί τον ήλιο, όταν εκείνος λάμπει και τον πιστεύουν τα άστρα. Μα όταν ο ήλιος εμφανιστεί, το φεγγάρι χάνεται. Όταν κάποιος φορτώνει το πουλί της συκοφαντίας που εξαπολύει με υπερβολικές συκοφαντίες, είναι επόμενο αυτό να πέσει από το βάρος του και γρήγορα θα τελειώσει η αποστολή του. Και τότε η συκοφαντία γίνεται όπλο που δεν σκοτώνει τον άλλο, αλλά τραυματίζει τον χρήστη του. Και το χειρότερο είναι πως και η επόμενη κυβέρνηση θα θελήσει να διερευνήσει υπαρκτά ή ανύπαρκτα σκάνδαλα της παρούσας. Κι είναι εύκολο η πλειοψηφία να μεταχειρίζεται όπως θέλει τη μειοψηφία. Γιατί όπως είπαμε, η συκοφαντία είναι εύκολο πράγμα. Όποιος θέλει να πετροβολήσει κάποιον, βρίσκει πέτρες ακόμη και στην επιφάνεια της θάλασσας. Η «λάσπη» γίνεται από χώμα και νερό, και αυτά τα στοιχεία υπάρχουν άφθονα στη φύση. Τελειώνω με μία πρόβλεψη: όσοι από τους κατηγορούμενους θέσουν υποψηφιότητα στις επόμενες εκλογές, θα είναι πρώτοι σε ψήφους (!).

Παρακολουθώντας την άθλια πραγματικά εικόνα που παρουσίασε η Βουλή στη διάρκεια της συζήτησης για τον ορισμό προανακριτικής επιτροπής για τη διερεύνηση της υπόθεσης της «Novartis» και έχοντας υπόψη τους σοβαρούς εξωτερικούς κινδύνους που απειλούν από όλες τις πλευρές τη χώρα μας, σκέφτηκα να τιτλοφορήσω το άρθρο μου «Των οικιών ημών εμπιμπραμένων ημείς άδομεν» ή «Ο κόσμος χάνεται και η γριά ψειρίζεται» ή «Άναρχοι …άρχοντες» ή «Πολιτικός αμοραλισμός». Διαπίστωσα, όμως, πως είχα στο παρελθόν χρησιμοποιήσει αυτούς τους τίτλους σε άρθρα μου, σε άλλες κυβερνήσεις. Πείστηκα ότι τίποτε δεν αλλάζει στην πολιτική ζωή του τόπου μας, πως «το πάθος δεν γίνεται μάθος» και πως οι ίδιες αρχές και οι ίδιες αξίες την διαμορφώνουν πάντοτε. Βεβαιώνεται η άποψη του Θουκυδίδη πως η φύση των ανθρώπων δύσκολα αλλάζει και πως όσο αυτή παραμένει η ίδια, θα βρισκόμαστε μπροστά στα ίδια φαινόμενα πολιτικής παθογένειας.

Έχει επικρατήσει και έχει ριζώσει βαθιά μέσα στο μυαλό και την ψυχή αυτών που μας κυβερνούν το «Πας μη Έλλην …βάρβαρος», καθένας που δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας και πρέπει να εξοντωθεί. Αν οι ιθύνοντες δαπανούσαν στην ανεύρεση τρόπων επίλυσης των προβλημάτων που απασχολούν τον λαό τόση φαιά ουσία, όση δαπανούν στην προσπάθεια εξεύρεσης τρόπων εξόντωσης των αντιπάλων τους, τα πράγματα θα ήταν καλύτερα.

Και μη νομίζετε πως αυτή η τακτική είναι γνώρισμα των τελευταίων ετών. Υπήρχε από την αρχαιότητα, χαρακτήριζε τις παρηκμασμένες και ξεπεσμένες δημοκρατίες και σχετίζεται με την παθολογία των πολιτικών αγώνων. Τον 4^ο π.Χ. αι. στην Αθήνα, οι αντίθετοι σε μια πολιτική επιδίωκαν να αχρηστέψουν τον εμπνευστή της ή άλλον από τους υποστηρικτές της με τον οστρακισμό και την πολιτική δίκη, μέσα που νόθευαν την πολιτική διαμάχη με στοιχεία αλλότρια προς την πολιτική και έφθειραν τα πολιτικά ήθη. Το αμυντικό σύστημα του πολιτεύματος παρήγε και χρησιμοποιούσε ως μέσο για την επίτευξη των στόχων του, την πληγή της συκοφαντίας. Με τον όρο «συκοφάντης», οι αρχαίοι δήλωναν τους εκβιαστές που αποσπούσαν χρήματα από πλούσιους ή απλώς εύπορους πολίτες με την απειλή ότι θα τους σύρουν στα δικαστήρια ακόμη και με ασύστατες κατηγορίες. Το φαινόμενο αυτό άρχισε νωρίς, διαδόθηκε πολύ και έγινε χρόνιο. Εμφανίστηκε μάλιστα και στις δημοκρατίες άλλων πόλεων. Ο Αριστοτέλης ταυτίζει τους συκοφάντες με τους δημαγωγούς αυτών των δημοκρατιών (Πολιτ. 1304 b 20 κ.ε.), ενώ ο Αριστοφάνης, με κάποια υπερβολή και ποιητική αδεία, υπαινίσσεται ότι όλοι οι Αθηναίοι ήταν συκοφάντες (Εκκλ. 439 κ.ε.).

Η αθηναϊκή δημοκρατία, όπως και η σημερινή, έδινε το δικαίωμα σε κάθε πολίτη να γίνεται αυτόκλητος δημόσιος κατήγορος (ο βουλόμενος). Τον προκαλούσε μάλιστα να ασκήσει αυτό το δικαίωμα με το δέλεαρ του χρηματικού κέρδους που ήταν ένα πολύ μεγάλο ποσοστό (το μισό ή τα δύο τρίτα) της δημευόμενης περιουσίας του κατηγορουμένου που καταδικαζόταν. Ο κατήγορος από την πλευρά του, δεν διέτρεχε σοβαρούς κινδύνους. Αν η κατηγορία του απορριπτόταν με τα τέσσερα πέμπτα των ψήφων, είχε να χάσει μόλις χίλιες δραχμές. Αν εισαγόταν σε «δίκη συκοφαντίας» και καταδικαζόταν, η ποινή δεν ήταν μεγάλη. Η μεθόδευση αυτή ιδιαίτερα σε εποχές οικονομικής και ηθικής κρίσης, εύκολα παράγει και αναπτύσσει τη συκοφαντική διάθεση, όπως συμβαίνει και σήμερα. Άνθρωποι αναίσχυντοι και τυχοδιωκτικοί αναδέχονταν τον κίνδυνο μικρών ζημιών από χαμένες αγωγές υπολογίζοντας στα κέρδη από αγωγές που κέρδιζαν!

Ένας άλλος παράγοντας που ευνοούσε τη συκοφαντία ήταν η απουσία δημόσιου κατηγόρου και ανακριτή. Η ανάκριση απλώς κατέγραφε στοιχεία που προσκομίζονταν από τους κατηγόρους. Η δικονομία δεν προέβλεπε εμβάθυνση στην υπόθεση κατά την ακροαματική διαδικασία. Αλλά και η κακή διάθεση των φτωχών πολιτών απέναντι στους πλούσιους συντελούσε στην ανάπτυξη της συκοφαντίας. Το πλήθος ήταν εύπιστο, όταν καταγγελλόταν ένας πλούσιος, και οι άνθρωποι του λαού που μετείχαν στη σύνθεση του Ηλιαστικού δικαστηρίου που δίκαζε την υπόθεση, έρεπαν προς την καταδίκη του κατηγορουμένου.

Θα ρωτήσει κανείς τι σχέση έχουν όλα αυτά με την υπόθεση της «Novartis». Πώς δεν έχουν; Όλοι οι κατηγορούμενοι δέχτηκαν στη Βουλή πως υπάρχει σκάνδαλο στον τρόπο που λειτουργούσε αυτή η φαρμακευτική εταιρεία στη χώρα μας, όπως και σε άλλες χώρες. Το γεγονός ότι υπάρχει σκάνδαλο δε σημαίνει πως αυτό το δημιούργησαν οι δέκα διωκόμενοι πολιτικοί και εξέχοντες άνδρες της πολιτικής και οικονομικής ζωής της χώρας μας. Παλαιότερα έλεγαν «ένας μάρτυρας, κανένας μάρτυρας». Είναι δυνατό τώρα να στηριχτεί κατηγορία πάνω σε αόριστες καταγγελίες άγνωστων ατόμων, «προστατευόμενων» και «κουκουλοφόρων»; Αυτοί που εξυπηρετούνται από όλη αυτή την κατάσταση διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους και λένε πως τα δέκα αυτά άτομα είναι απλώς «αναφερόμενοι». Δεν είναι «κατηγορούμενοι». Αυτοί θα μας κάνουν να ξεχάσουμε και τα ελληνικά που ξέρουμε! Αλήθεια, τα πρόσωπα αυτά «αναφέρονται» ως τι; Ως μεγάλοι ευεργέτες ή ως σωτήρες του έθνους; Αναφέρονται ως απατεώνες και ως λυμεώνες του δημοσίου χρήματος. Μερικοί μάλιστα με αυθάδεια και απύθμενη υποκρισία, τους κάλεσαν να αποδείξουν την αθωότητά τους! Αλλά πότε θα την αποδείξουν; Και, αν την αποδείξουν, δεν θα έχουν πληγωθεί ηθικά και πολιτικά; Μπορεί η πληγή να κλείσει αλλά το τραύμα θα παραμείνει για πολύ καιρό ή και για πάντα. Αλλά γι’ αυτό στο επόμενο…

Παρακολουθώντας τη συζήτηση για τη συγκρότηση προανακριτικής επιτροπής για τη διερεύνηση του σκανδάλου της «Novartis», ήρθε στο μυαλό μου ένα παθογόνο γεγονός της αρχαίας αθηναϊκής δημοκρατίας, τη δίκη των δέκα στρατηγών που ακολούθησε μετά τη ναυμαχία στις Αργινούσες το 406 π.Χ., γιατί οι δύο στρατηγοί, ο Θρασύβουλος και ο Θηραμένης, δεν κατόρθωσαν εξαιτίας της μεγάλης θαλασσοταραχής να εκπληρώσουν το χρέος τους και να φέρουν σε πέρας το έργο που τους είχε ανατεθεί, δηλαδή να περισυλλέξουν τους 3.000 - 5.000 ναυαγούς και τα ναυάγια από τα 25 πλοία που είχαν χάσει οι Αθηναίοι.

Η συνέχεια γράφτηκε στην Αθήνα. Οι Αθηναίοι χάρηκαν βέβαια για την περιφανή νίκη τους, αλλά θεώρησαν εγκληματική ενέργεια το γεγονός ότι δεν περισυλλέγησαν οι ναυαγοί, για να ταφούν στην πατρίδα τους. Η αμέλεια των στρατηγών ήταν σκανδαλώδης, όπως είναι σκανδαλώδης και η υπόθεση της «Novartis». Στην αρχαία Αθήνα κατηγορήθηκαν οι «δέκα» στρατηγοί και στην υπόθεση της «Novartis» κατηγορήθηκαν δέκα εξέχοντες πολιτικοί, δέκα πραγματικοί «στρατηγοί» των κομμάτων ή προσωπικότητες που, κατά τα λεγόμενα, ενοχλούσαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο την κυβέρνηση.

Όταν οι στρατηγοί έμαθαν την κατάσταση που επικρατούσε στην Αθήνα, έστειλαν επιστολή στην οποία ανέφεραν πως είχαν αναθέσει αυτό το έργο σε έμπειρους και ικανούς τριηράρχους και πως, αν θα έπρεπε να θεωρηθούν κάποιοι υπεύθυνοι, που κατά τη γνώμη τους λόγω της κακοκαιρίας δεν υπήρχαν, αυτοί ήταν εκείνοι στους οποίους είχε ανατεθεί το έργο. Η ενέργεια αυτή έκανε έξαλλο τον Θηραμένη, που βέβαια σε περίπτωση καταδίκης του, κινδύνευε με θάνατο και υποστήριξε ότι οι στρατηγοί ευθύνονται, γιατί κυνήγησαν τη δόξα και τη νίκη αδιαφορώντας για τους ναυαγούς και ότι μάλιστα ήταν δυνατό να υπήρχε και συμπαιγνία ανάμεσα στους υπόλοιπους οκτώ στρατηγούς να θυσιάσουν τους ναυαγούς για τη δόξα. Παρόμοια, σήμερα τονίζεται πως οι κατηγορούμενοι προτίμησαν να χρηματιστούν αδιαφορώντας για τον ελληνικό λαό και το ελληνικό δημόσιο. Τότε οι Αθηναίοι καθαίρεσαν τους δέκα στρατηγούς από το αξίωμά τους και τους καλούσαν να επιστρέψουν στην Αθήνα, για να λογοδοτήσουν. Τώρα οι κυβερνώντες προσπαθούν να θέσουν «εκτός μάχης» τους επιφανείς πολιτικούς αντιπάλους τους εμπλέκοντάς τους στο σκάνδαλο.

Με πρωταγωνιστές διάφορους πολιτικούς που εκμεταλλεύτηκαν το κλίμα, για να εξυπηρετήσουν το προσωπικό τους συμφέρον, η αθηναϊκή κοινή γνώμη έγινε πιεστική σε βαθμό οχλοκρατίας. Προτάθηκε να τεθεί μία κάλπη για όλους και να εκδοθεί μια μαζική απόφαση για τους στρατηγούς, και τα μέλη της συνέλευσης να ψηφίσουν με ανάταση της χειρός αν οι στρατηγοί ήταν υπεύθυνοι ή όχι για το συγκεκριμένο αδίκημα. Πάντως, αυτή η προτεινόμενη ομαδική καταδίκη χωρίς να έχει ουσιαστικά προηγηθεί δίκη, ήταν νομικά απαράδεκτη στην αθηναϊκή δημοκρατία. Και η σημερινή κυβέρνηση, όπως ειπώθηκε, προσπάθησε με διάφορα πολιτικά τεχνάσματα και «τερτίπια» να οδηγήσει την υπόθεση εκεί που ακριβώς ήθελε παραβιάζοντας κάθε έννοια νομικής διαδικασίας.

Το θέμα της μιας ή των δέκα καλπών παραπέμφθηκε στους Πρυτάνεις που αποτελούσαν στην ουσία ένα προβουλευτικό, γνωμοδοτικό σώμα. Οι Πρυτάνεις αντέδρασαν και είπαν πως η σχεδιαζόμενη δίκη με μία κάλπη είναι παράνομη. Ανάμεσα τους ήταν και ο Σωκράτης, που επέμεινε μέχρι τέλους ότι δεν θα παρανομούσε και δε θα προωθούσε για ψήφιση κάτι παράνομο. Με τον Σωκράτη συμφώνησε και ο Ευρυπτόλεμος, που πήρε τον λόγο και είπε ότι πρέπει να γίνει χωριστή δίκη για τον καθένα, να τεθούν δηλαδή δέκα κάλπες. Ο ίδιος πρότεινε να δικαστούν για παράνομες εισηγήσεις, όσοι επέμεναν στην καταδίκη χωρίς δίκη. Και στη σχετική συζήτηση για το θέμα της «Novartis», το θέμα του αριθμού των καλπών κυριάρχησε. Τελικά, ενώ τα κόμματα που θίγονταν ζητούσαν να τεθεί μία κάλπη και η Βουλή να αποφασίσει αν πρέπει να γίνει προανακριτική επιτροπή, η Βουλή (βλ. η κυβέρνηση) αποφάσισε να στήσει δέκα κάλπες, γιατί ως φαίνεται εξυπηρετούσαν τους στόχους της.

Στην αρχαία Αθήνα, οι δικαστές με το πρόσχημα ότι είχε αρχίσει να σκοτεινιάζει και δεν θα μπορούσαν να καταμετρήσουν τα υψωμένα χέρια, διέκοψαν τη δίκη, παραβιάζοντας τον νόμο που όριζε ότι κάθε δίκη έπρεπε να ολοκληρώνεται την ίδια μέρα. Και στη συζήτηση σχετικά με την υπόθεση της «Novartis», οι κατηγορούμενοι στάλθηκαν στην προανακριτική επιτροπή με συνοπτικές διαδικασίες, αφού μια τόσο σοβαρή υπόθεση συζητήθηκε μόνο σε μια συνεδρίαση της Βουλής. Οι επιτήδειοι στην αρχαία Αθήνα βρήκαν τον χρόνο να προετοιμάσουν τη συνέχεια. Την επομένη παρουσιάστηκαν στο δικαστήριο πολλοί με κομμένα τα μαλλιά, που δήθεν θρηνούσαν τους δικούς τους και άλλοι που δεν είχαν λάβει μέρος στην προηγούμενη συνεδρίαση. Μέσα σε μια τέτοια ατμόσφαιρα, οι Πρυτάνεις, εκτός από τον Σωκράτη, κάμφθηκαν. Η πρόταση για μία κάλπη πέρασε, όπως πέρασε και η πρόταση της κυβέρνησης για δέκα κάλπες στην υπόθεση της «Novartis». Η ψηφοφορία έγινε και όλοι οι στρατηγοί καταδικάστηκαν, ενώ οι παρόντες έξι συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν.

Αλλά οι Αθηναίοι σύντομα μετάνιωσαν για την απόφασή τους και απήγγειλαν κατηγορία εναντίον όσων είχαν εξαρχής εισηγηθεί την ψήφιση της μαζικής και συνοπτικής διαδικασίας, αλλά αυτοί είχαν προλάβει να το σκάσουν από την Αθήνα. Ελπίζω να μη γίνει το ίδιο και τώρα…

Το συλλαλητήριο της Αθήνας για τη Μακεδονία υπήρξε τομή στα πολιτικά πράγματα της χώρας μας, έστω και αν πολλοί δεν θέλουν να το ομολογήσουν. Οι διοργανωτές του προσπαθώντας να μη δώσουν λαβή στους αντιφρονούντες να αμφισβητήσουν τη δημοκρατικότητά του και τον λαϊκό του χαρακτήρα, για να μην τους δώσουν αφορμή για αρνητικά και επικριτικά σχόλια, με μια κίνηση «ματ» που λέμε και στο σκάκι, όρισαν ως κεντρικό ομιλητή της εκδήλωσης τον κ. Μίκη Θεοδωράκη. Τι να πουν αυτοί; Έτσι περιορίστηκαν στο να μετρούν σπιθαμή προς σπιθαμή τον καταληφθέντα από τους συμμετέχοντες στο συλλαλητήριο χώρο και να το βλέπουν μόνο αριθμητικά. Όχι πως δεν κατηγόρησαν τον κ. Θεοδωράκη. Μερικοί μάλιστα ανεγκέφαλοι προσπάθησαν να τον εκφοβήσουν και να τον κάνουν να μη πάει στο συλλαλητήριο! Όμως, όπως έλεγαν οι αρχαίοι, «ήθους δικαίου φαύλος ου ψαύει λόγος». Όταν κανείς είναι δίκαιος και σωστός, καμιά λάσπη και καμιά ρετσινιά δεν κολλάει επάνω του. Άλλωστε, όλοι γνωρίζουν πως, αν βάλουν από τη μια τον Θεοδωράκη, την προσφορά του στην πατρίδα και το έργο του, και από την άλλη όλους τους άλλους, η ζυγαριά σίγουρα θα κλίνει προς την πλευρά του Θεοδωράκη.

Όμως ο Θεοδωράκης προχώρησε ακόμη πιο πολύ. Είπε πως και οι Χρυσαυγίτες που ήταν παρόντες στο συλλαλητήριο «είναι πατριώτες», αλλά αγαπούν την πατρίδα τους με «εριστικό τρόπο». Η δήλωση αυτή ανακάτωσε τα νερά και το μυαλό πολλών «γνήσιων πατριωτών» ή «των απάτριδων». Προσπάθησα να δω τι ακριβώς εννοούσε και αν είχε δίκιο. Το μυαλό μου πήγε σε αυτά που δίδασκα μια ζωή ή μάλλον αυτά που με έβαζαν να διδάσκω τους μαθητές μου στο Λύκειο. Στο βιβλίο, λοιπόν, «Έκφραση -Έκθεση» (2001, σελ. 243, ΟΕΔΒ) αναφέρεται πως ο όρος «εθνισμός» πλάστηκε από το ουσιαστικό έθνος στις αρχές του 19^ου αι. και δηλώνει τον αγνό πατριωτισμό, τη φιλοπατρία, τη συνείδηση ότι ανήκουμε σε κάποιο έθνος και μαζί το πατριωτικό αίσθημα που εκπηγάζει από αυτή τη συνείδηση. Γνώρισμά του βασικό είναι η προσήλωση στα ιδεώδη ενός έθνους, χωρίς ωστόσο να περιφρονούνται ως υποδεέστερα τα άλλα έθνη. Δεν παρουσιάζει επεκτατικές τάσεις. Πρόκειται για αντίληψη που διακρίνεται από ευγένεια και υγεία κοινωνική. Δεν διαιρεί τους λαούς αλλά τους ενώνει.

Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με το βιβλίο, ο όρος «εθνικισμός» προέρχεται από τον όρο «εθνικός» και υποδηλώνει την παθολογική προσήλωση στο έθνος και στα εθνικά ιδεώδη και όταν αυτά πραγματώνονται σε βάρος των άλλων εθνών. Χωρίζει έτσι τα έθνη σε ανώτερα και κατώτερα και υποδηλώνει τις επεκτατικές προθέσεις. Σημειώνεται πως ο όρος «εθνικός» είχε από τη φύτρα του αρνητικό φορτίο και δήλωνε στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους, τον ειδωλολάτρη και μάλιστα τους Έλληνες. Ωστόσο, ο εθνικισμός με την υποχώρηση του εθνισμού φορτίστηκε και θετικά, αλλά μετά τη δεκαετία του ΄80, μετά από την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων και την αναβίωση των ποικίλων εθνικισμών που συγκλόνισαν τον κόσμο και εξακολουθούν να τον συγκλονίζουν, επανήλθε ο όρος εθνισμός, για να δηλώσει τον αγνό πατριωτισμό. Ανέκτησε το χαμένο έδαφος, ενώ ο εθνικισμός περιορίστηκε στην αρνητική του σημασία και ταυτίστηκε με τον σοβινισμό που δηλώνει και αυτός τον υπερβολικό, φανατικό πατριωτισμό που χαρακτηρίζεται από βλέψεις και τάσεις επεκτατικές.

Σύμφωνα, λοιπόν, με αυτά και τη δήλωση του κ. Θεοδωράκη, οι Χρυσαυγίτες είναι εθνικιστές και σοβινιστές και διαπνέονται από ένα φανατικό πατριωτισμό. Τι το πιο φυσικό; Ας προσθέσουμε πως αυτός ο «εριστικός πατριωτισμός» μπορεί να τους οδηγεί σε πράξεις κατακριτέες, εγκληματικές και τιμωρητέες. Κανείς, βέβαια, λογικός άνθρωπος δεν αποδέχεται και δεν εγκρίνει μια τέτοια συμπεριφορά. Αλλά από αυτό το σημείο μέχρι το να θέλουν μερικοί να κατατάξουν στη σφαίρα του εθνικισμού, τον σεβασμό στη σημαία και τον εθνικό ύμνο ή ακόμη τη συμμετοχή στα συλλαλητήρια για ένα εθνικό θέμα, όπως είναι το θέμα της Μακεδονίας, υπάρχει μεγάλη απόσταση. Γιατί, δυστυχώς, εν ονόματι μιας αμφίβολης και ύποπτης σκοπιμότητας παγκοσμιοποίησης, ενός καθολικού ανθρωπισμού, προσπαθούν να εξαφανίσουν την πατρίδα και το έθνος και με το πρόσχημα του εθνικισμού να εξαφανίσουν τον εθνισμό και να καταργήσουν την εθνική παιδεία και αγωγή! Λες και δεν μπορούν να συνυπάρξουν ο πατριωτισμός και ο καθολικός ανθρωπισμός, να αγαπά δηλαδή κανείς την πατρίδα του, αλλά να μη μισεί και να μη εχθρεύεται τους άλλους..

Αλήθεια, μήπως πολλοί από αυτούς τους «γνήσιους πατριώτες» που κατηγορούν τους άλλους για φανατισμό στο θέμα του πατριωτισμού, είναι και οι ίδιοι φανατικοί σε άλλα ζητήματα, για παράδειγμα, στην τιμή και την αξιοπρέπεια της οικογένειάς τους, του κόμματός τους, της ομάδας τους και δε θα δέχονταν καμιά προσβολή σε βάρος τους; Η πατρίδα, ομολογουμένως, είναι ανώτερο από όλα αυτά και ο πατριωτισμός κάτι εντονότερο. Τον απέδωσε πολύ εύγλωττα ο Βαλαωρίτης σε ένα ποίημά του λέγοντας: «Δεν είναι διαβατάρικο πουλί, που για μια μέρα//σχίζει τα νέφη και περνά γοργό σαν τον αγέρα // ούτε κισσός π’ αναίσθητος την πέτρα περιπλέκει,// ούτ’ αστραπή που σβήνεται χωρίς αστροπελέκι, // δεν είναι νεκροθάλασσα, βοή χωρίς σεισμό.// Νιώθω για σε, πατρίδα μου, στα στήθια χαλασμό.

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ

Μετά, λοιπόν, από όλα αυτά που αναφέραμε στα προηγούμενα σημειώματα και πάροδο δέκα ετών κατά τα οποία οι ηγέτες μας ήταν απλοί «παρατηρητές» των τεκταινομένων το πρόβλημα ήρθε πάλι στο προσκήνιο ή, ακριβέστερα, κάποιοι το έφεραν στο προσκήνιο, για να εξυπηρετήσουν τα δικά τους συμφέροντα. Γιατί, όπως είχα πει και αλλού, το συμφέρον, δυστυχώς, των λαών γράφει την Ιστορία.

Η κυβέρνηση διατείνεται με όλους τους τρόπους και σε όλους τους τόνους πως επέστη η κατάλληλη στιγμή για την επίλυση του προβλήματος του ονόματος των Σκοπίων με τον καλύτερο τρόπο για τη χώρα μας. Πολλοί είναι οι κυβερνητικοί που μιλούν για ένα «παράθυρο» και μάλιστα ευρύ που άνοιξε. Και μου θύμισε αυτό τον ποιητή Καβάφη που μιλώντας για την ανθρώπινη μοίρα στο ποίημά του «Τα παράθυρα» προσδοκούσε να βρει ένα «παράθυρο», πιστεύοντας πως αυτό θα ήταν μια παρηγοριά. Το ζήτημα είναι πως ο κόσμος, ο πολύς ο κόσμος, το δέχτηκε με δυσπιστία. Συμμεριζόμενος τον φόβο του ποιητή διερωτήθηκε «τι καινούρια πράγματα θα δείξει» και φοβήθηκε πως το φως που θα μπει «θα ’ναι μια νέα τυραννία».

Η αλήθεια είναι πως αυτοί (βλ. κυρίως Αμερική και Γερμανία) που πιέζουν για την επίλυση του προβλήματος διαβλέπουν πως η μη είσοδος της ΠΓΔΜ στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στη διάλυσή της, πράγμα ασφαλώς που δεν ωφελεί και τη χώρα μας. Ως ποιο όμως σημείο είναι διατεθειμένη να υποχωρήσει η χώρα μας έναντι των αξιώσεων των Σκοπίων και μάλιστα σε μια περίοδο που αυτά βρίσκονται σε μειονεκτική θέση;

Όμως, εκείνο που είναι απογοητευτικό και εκνευριστικό μαζί είναι ο τρόπος με τον οποίο ενεργεί η πολιτική ηγεσία της χώρας μας. Κινείται «εν κρυπτώ και παραβύστω» και κανείς δεν γνωρίζει ποιο θεό λατρεύει, αν λατρεύει κάποιον! Η απουσία συνεννόησης και συναίνεσης μεταξύ των κομμάτων, ακόμα και αυτών που απαρτίζουν την κυβέρνηση, είχε σαν αποτέλεσμα να διχαστεί πάλι ο κόσμος. Αυτοί, λοιπόν, που υπακούν στη φωνή της πατρίδας και όχι τη φωνή των κομμάτων οργάνωσαν, όπως συμβαίνει σε ανάλογες περιπτώσεις, συλλαλητήριο στη Θεσσαλονίκη. Και τι έκανε η κυβέρνηση; Πρώτα προσπάθησε να αποτρέψει τον κόσμο να συμμετάσχει σε αυτό το συλλαλητήριο συκοφαντώντας το και υποστηρίζοντας πως όσοι συμμετάσχουν είναι ακροδεξιοί, εθνικιστές και φασίστες. Ακόμη και η Εκκλησία στην αρχή χαρακτηρίστηκε φασιστική! Μετά προσπάθησε να το υποβαθμίσει λέγοντας πως 70 000-90 000 κόσμος πήρε μέρος, τη στιγμή που άλλοι μιλούσαν για 400. 000 και περισσότερους. Μετά μίλησε για τη σύνθεσή του, ότι δηλαδή πήραν μέρος σε αυτό και η Χρυσή Αυγή και, επομένως, όσοι πήραν μέρος σε αυτό είναι χρυσαυγίτες! Ένα κόμμα που πριν ανέλθει στην εξουσία ήθελε τους πολίτες «ενεργούς» και όταν ανήλθε παρακινούσε τον κόσμο να κατεβεί στο δρόμο ακόμη και για τα αντιλαϊκά μέτρα που η ίδια ψήφιζε ήθελε οι πολίτες να μη διαδηλώσουν το φρόνημά τους!

Το πιο σοβαρό όμως είναι η δήλωση πολλών αξιωματούχων πως η φωνή του λαού στα εθνικά θέματα δεν παίζει κανένα ρόλο και πως η κυβέρνηση θα προχωρήσει αταλάντευτη στην απόφασή της, δηλαδή να λύσει το πρόβλημα με όποιο τρόπο, όπως δηλώνουν. Γιατί αυτή μόνο ξέρει το συμφέρον του ελληνικού λαού! Όταν ο Σωκράτης βρισκόταν στη φυλακή, λίγο πριν την εκτέλεση της ποινής, τον επισκέφθηκε η σύζυγός του Ξανθίππη και του είπε «Σωκράτη μου, πόσο άδικα πεθαίνεις!». Και ο Σωκράτης της ψύχραιμος και αστειευόμενος, όπως πάντα, παρατήρησε: «Α, αυτό σε στενοχωρεί. Όχι ότι πεθαίνω, αλλά ότι πεθαίνω άδικα». Τον ελληνικό λαό δεν τον ενδιαφέρει η επίλυση του προβλήματος, αλλά ο τρόπος με τον οποίο θα λυθεί. Το τι δηλαδή θα δώσει και τι θα πάρει. Γιατί αυτό σημαίνει διαπραγμάτευση.

Πάντως, η κυβέρνηση βρίσκεται σε μια από τις πιο κρίσιμες και αποφασιστικές καμπές της ιστορικής της ύπαρξης και ας μη το ομολογεί. Βρίσκεται στην ανάγκη να πει το μεγάλο «Ναι» ή το μεγάλο «Όχι», όπως έλεγε και ο Καβάφης. Αντιμετωπίζει ένα από τα δραματικά εκείνα διλήμματα που αποκαλύπτουν την ηθική ποιότητα ενός λαού: Να υποκύψει στην πίεση που της ασκείται ή και τους εκβιασμούς που ενδεχομένως δέχεται και να προχωρήσει σε συμβιβασμούς ή να κάνει το χρέος της απέναντι στην ιστορία μας, στην παράδοσή μας, στους προγόνους μας, στις γενιές που θα έρθουν; Η απόφαση δεν είναι εύκολη υπόθεση και δεν μπορώ να φανταστώ πως θα επιλέξει αυτό που θα της επιτρέψει να παραμείνει όσο πιο πολύ μπορεί στην εξουσία! Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα……….

Βέβαια, οι εποχές σε σχέση με τη δεκαετία του 90 έχουν αλλάξει και θα πρέπει να δει κανείς το πρόβλημα με πιο ρεαλιστικό τρόπο, αλλά οι αρχές και οι αξίες που διαμορφώνουν τη στάση και τη συμπεριφορά των έντιμων λαών παραμένουν αναλλοίωτες. Η κυβέρνησή μας οφείλει να τηρήσει ηρωική στάση και, ακολουθώντας τις αναλλοίωτες ηθικές αρχές που έχουν να κάνουν με την τιμή και την αξιοπρέπεια ενός ανθρώπου και λαού, να υψώσει το ανάστημά της σ’ εκείνες τις μεγάλες δυνάμεις που ασκούν πιέσεις πάνω της. Εξάλλου, το δίκιο είναι με το μέρος μας και αυτό δεν πρέπει να το παραβλέπουμε. Άλλωστε, όπως λέει ο Σοφοκλής στον Οιδίποδα Τύραννο «ούτε κάστρο ούτε πλοίο έχουν καμιά αξία, σαν είναι έρημα από ανθρώπους» (στ. 56-57: ως ουδέν εστιν ούτε πύργος ούτε ναυς// έρημος ανδρών μη ξυνοικούντων έσω). Σημασία έχουν λοιπόν οι κάτοικοι ενός τόπου, και οι κάτοικοι αυτού του τόπου δεν είναι δυνατό να θεωρηθούν και να ονομαστούν «Μακεδόνες» με κανένα τρόπο. Αλήθεια, αν ξεριζώνονταν από εκεί και πήγαιναν κάπου αλλού θα ίδρυαν ένα κράτος που θα το ονόμαζαν Μακεδονία;

Είδαμε πώς οι Σκοπιανοί τα χρόνια που πέρασαν κλιμάκωναν την επίθεση τους εναντίον της Ελλάδας και της Ιστορίας της. Και οι δικοί μας πολιτικοί, οι δικές μας κυβερνήσεις κοιμούνταν «τον ύπνο του δικαίου». Αδιαφορούσαν για ό τι συνέβαινε με αποτέλεσμα 150 τόσες χώρες, ανάμεσα στις οποίες η Αμερική και η Ρωσία, να αναγνωρίσουν τα Σκόπια με το όνομα «Μακεδονία»! Στην ουσία ακολουθούσαν μια διαχρονική πολιτική αυτών που νοιάζονται πιο πολύ για τον εαυτό τους παρά για την πατρίδα και το έθνος. Ακολουθούσαν μια πολιτική που δείχνει την κρίση που περνούσε όλα αυτά τα χρόνια το πολιτικό μας σύστημα. Κάτι ανάλογο έκαναν οι Αθηναίοι κατά τον 4^ο αι. π.Χ., τότε που η λαμπρή αθηναϊκή δημοκρατία είχε «ξεπέσει», είχε περάσει στα χέρια λαοπλάνων δημαγωγών και απατεώνων με αποτέλεσμα ο Αθηναίοι «λίγο έλειπε να περιπέσουν στις πιο μεγάλες συμφορές» (Ισοκρ. Αρεοπαγ. 17: μικρόν απολείπουσι του μη ταις εσχάταις συμφοραίς περιπεσείν». Τότε οι Αθηναίοι ανέβαλλαν να πάρουν απόφαση για τα ζητήματα που παρουσίαζαν δυσκολίες αφήνοντας τους επόμενους «να βγάλουν το φίδι από την τρύπα» (Δημοσθ. Κατά Φιλ. Α, ΄38). Αλλά και για κάθε ζήτημα αργούσαν να πάρουν αποφάσεις ή αργούσαν να τις υλοποιήσουν (Δημοσθ. Περί Παραπρ., 185-186). Ο Δημοσθένης είναι σαφής σε αυτό το θέμα. Καταγγέλλει τους Αθηναίους λέγοντας «τον χρόνο της δράσης τον καταναλώνουμε στην προετοιμασία, αλλά οι ευκαιρίες δεν περιμένουν τη δική μας βραδύτητα και απροθυμία» (Κατά Φιλ. Α΄, 37: τον του πράττειν χρόνον εις το παρασκευάζεσθαι αναλίσκομεν οι δε των πραγμάτων ου μένουσι καιροί την ημετέραν βραδυτήτα και ειρωνείαν).

Και δεν είναι μόνο αυτό. Η αδιαφορία των κυβερνήσεών μας αποθράσυνε τους γείτονες μας, γατί θεωρήθηκε αδυναμία. Και πρέπει να ξέρουμε πως η ανοχή μπορεί να συνετίζει τους συνετούς και τους νοήμονες, αλλά αποθρασύνει τους ανόητους και στο τέλος καταντά ενοχή. Εμείς προχωρήσαμε ακόμη πιο πολύ. Τους βοηθήσαμε οικονομικά και προσπαθήσαμε να τους κάνουμε φίλους μας ευεργετώντας τους ακολουθώντας αυτό που λέει ο Περικλής για τους σύγχρονούς του Αθηναίους στον Επιτάφιό του. Δε λάβαμε καθόλου υπόψη τη λαϊκή παροιμία που λέει «Αγάπα τον γείτονά σου, μη γκρεμίζεις όμως και τον φράχτη » ή την εντολή «ανέχου και απέχου» που πρέπει να τηρεί κάθε φρόνιμος και λογικός άνθρωπος απέναντι στους ετερόφρονες και τους εχθρούς του. Γιατί καλή είναι η αγάπη και ανεκτικότητα, αλλά αυτή πρέπει να στηρίζεται σε αμοιβαιότητα.

Δεν αμφιβάλλει κανείς πως ένας γείτονας είναι απαραίτητος. Μια ελληνική λαϊκή παροιμία λέει «Κι ο φτωχός ο γείτονας για φωτιά χρειάζεται», ενώ μια ανάλογη τούρκικη λέει « μη προσπαθείς τόσο ν’ αποχτήσεις σπίτι καλό, όσο καλό γείτονα». Όμως από την άλλη πλευρά μια αρχαία παροιμία λέει πως «είναι συμφορά ο κακός γείτονας, όσο είναι ωφέλεια ο καλός» (Πήμα κακός γείτων, όσον τ’ αγαθός μέγα όνειαρ) , πράγμα που υποστήριζε και ο Απολλώνιος λέγοντας «Ουδέν χαλεπώτερον γείτονος πονηρού και πλεονέκτου». Είτε το θέλουμε είτε όχι στη δική μας περίπτωση «Ο των γειτόνων οφθαλμός πονηρός και βάσκανος», δηλαδή το μάτι των γειτόνων είναι εχθρικό και φθονερό, όπως λέει μια άλλη αρχαία ελληνική παροιμία και πρέπει και εμείς να είμαστε προσεκτικοί απέναντί τους. Βλέπετε τώρα που η «δρυς» της χώρας μας εξαιτίας της οικονομικής κρίσης που αυτή περνά «έχει πέσει», όλοι οι γείτονες «ξυλεύονται», προσπαθούν να κερδίσουν: οι Τούρκοι παρουσιάζονται όλο και πιο προκλητικοί, οι Αλβανοί που τα τελευταία χρόνια έχουν ευεργετηθεί όσο κανένας άλλος από τη χώρα μας εγείρουν δικαιώματα σε βάρος της χώρας μας και οι Σκοπιανοί διεκδικούν το όνομα της Μακεδονίας, παρόλο ότι στο παρελθόν οι ίδιοι οι ηγέτες τους είχαν παραδεχτεί δημοσίως πως δεν έχουν καμιά σχέση με τους Μακεδόνες, τον Μέγα Αλέξανδρο, την Ελλάδα και τους Έλληνες! Κι έχω την εντύπωση πως δεν είναι άσχετο αυτό με τη χρονική στιγμή που κάποιοι έχουν υποκινήσει πάλι το θέμα της ονομασίας των Σκοπίων.

Κι εμείς τι κάνουμε; Ό τι κάναμε στο παρελθόν. Ενώ βρισκόμαστε μπροστά σε ένα σοβαρό εθνικό θέμα που ταλάνισε τη χώρα μας για πολλά χρόνια, οι πολιτικοί μας επιδίδονται σε «από οθόνης» διαπληκτισμούς που θυμίζουν μικρά παιδιά του τύπου «ποια είναι η δική σας θέση ως αντιπολίτευσης», «πείτε μας εσείς πρώτα τη θέση που διαπραγματεύεστε, για να τοποθετηθούμε», «όχι πέστε εσείς πρώτα» και τα παρόμοια. Παίζουν δηλαδή την «κολοκυθιά»! Καταλαβαίνει κανείς τη σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζεται το θέμα από τους πολιτικούς μας. Και μένει βέβαια στα χείλη όλων το ερώτημα: έχει το δικαίωμα να αποφασίσει μια κυβέρνηση «μειοψηφίας», γιατί και οι δύο κυβερνητικοί εταίροι μαζί εκπροσωπούν μόνο ένα εκατομμύριο και πεντακόσιες χιλιάδες Ελλήνων, ή 153 βουλευτές να αποφασίσουν για ένα τόσο σοβαρό εθνικό θέμα; Ποιος τους έδωσε αυτή την εξουσιοδότηση; Ακόμη και η κυβέρνηση των Σκοπίων λέει πως όποια απόφαση κι αν ληφθεί θα τεθεί στην κρίση του λαού, ενώ οι δικοί μας «δημοκράτες» αποκλείουν τον λαό από όλη αυτή την ιστορία. Η αντίφαση αυτή μπορεί να υποδηλώνει δύο πράγματα: α) ότι η κυβέρνηση των Σκοπίων γνωρίζει εκ των προτέρων ποια θα είναι η απόφαση και ότι αυτή θα ικανοποιεί τον λαό και β) ότι η δική μας κυβέρνηση γνωρίζει την απόφαση που θα ληφθεί και ότι αυτή δεν πρόκειται να εγκριθεί από τον ελληνικό λαό. Θα πρόκειται δηλαδή για μια ακόμη εθνική ήττα. Οψόμεθα…

  * Ο κ. Αθανάσιος Φραγκούλης είναι Δρ. Κλασικής Φιλολογίας, Επίτ. Σχολικός Σύμβουλος.

Στο προηγούμενο σημείωμά μας αναφερθήκαμε στη συστηματική προσπάθεια των Σκοπιανών να παραχαράξουν την Ιστορική αλήθεια εκδίδοντας μία «Μακεδονική Εγκυκλοπαίδεια» σε μια προσπάθεια να οικειοποιηθούν τον πολιτισμό μας. Αλλά οι Σκοπιανοί δεν περιορίστηκαν σε αυτό. Την ίδια περίοδο διοχέτευσαν στο διαδίκτυο ένα τραγούδι που μιλά για το Αιγαίο και εκφράζει τη βεβαιότητα πως δεν θα αργήσει να αποκαλυφθεί η «απάτη των Ελλήνων» και πως το πρόβλημα θα λυθεί άπαξ δια παντός(!). Το τραγούδι αυτό και το αντίστοιχο βιντεοκλίπ με φόντο τον Λευκό Πύργο της Θεσσαλονίκης με σκοπιανή σημαία ερμήνευε ο θεωρούμενος τότε καλύτερος τραγουδιστής της γειτονικής χώρας και προβαλλόταν με μεγάλη συχνότητα από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Δεν χρειάζεται να μιλήσει κανείς για τη δύναμη που έχει η μουσική να «εντυπώνει» ιδέες στο μυαλό ιδιαίτερα των νέων και να προκαλεί ενθουσιασμό και δράση. Αναφέρω απλώς αυτά που λέει ο Ν. Μαρκάτος: «Ένα ωραιότατο Γιουγκοσλάβικο λαϊκό τραγούδι λέγεται “Μακεντόνσκε Ντεβούτσε”, δηλ. ‘κορίτσια της Μακεδονίας’. Εξήντα χρόνια έντεχνης καλλιέργειας έκαναν την κάλπικη ονομασία να ριζώσει στη Γιουγκοσλαβική και διεθνή συνείδηση» (Weekend X-press, 23-10-2009).

Η υπόθεση με την «Μακεδονική Εγκυκλοπαίδεια» είχε πάρει διεθνείς διαστάσεις. Σε αυτή αντέδρασε δυναμικά το αλβανικό κόμμα «Ένωση για τη Δημοκρατική Ένταξη» που στήριζε την κυβέρνηση Γκρούεφσκι για κάποιους μειωτικούς απλώς χαρακτηρισμούς που περιείχε για τους Αλβανούς η εγκυκλοπαίδεια αυτή, ενώ το αλβανικό αντιπολιτευόμενο «Δημοκρατικό Κόμμα των Αλβανών» διαμήνυσε με αποφασιστικό τρόπο προς την κυβέρνηση: «Μην παίζετε με τη φωτιά, γιατί σας εγγυόμαστε πως θα καείτε». Με παρόμοιο τρόπο αντέδρασε και η Βουλγαρία που θεώρησε πως θίγεται από όσα αναφέρονται γι’ αυτούς σε αυτή την εγκυκλοπαίδεια, ενώ οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας αντέδρασαν στην αναφορά πως οι Αλβανοί αντάρτες του UCK εκπαιδεύτηκαν από Αμερικανούς και Άγγλους και διεμήνυσαν στην κυβέρνηση των Σκοπίων: «Ζητάμε από την Ακαδημία να επανορθώσει. Το πώς θα το πράξει είναι δική της δουλειά» (!). (Βλ. εφημ. Πρώτο Θέμα, 27-9-2009).

Κι εμείς τι κάναμε ; Εμείς παραδοσιακά για διάφορους λόγους και συγκυρίες και πολλές φορές κάτω από μεγάλες πιέσεις δεν εναντιωθήκαμε και δεν αντιμετωπίσαμε το πρόβλημα με τη σοβαρότητα που έπρεπε (Ν. Μαρκάτος, 1993, On Scientific truth about Macedonia. Αθήνα: Ε.Μ.Π). Οι υπεύθυνες κυβερνήσεις συνήθως παραμελούν τέτοια «δύσκολα» και «επικίνδυνα» γι’ αυτές θέματα. Έτσι, και στη συγκεκριμένη περίπτωση η υπεύθυνη κυβέρνηση δεν προέβη σε καμιά φανερή αντίδραση είτε γιατί, σύμφωνα με μια προσφιλή τακτική, άφησε τους άλλους «να βγάλουν τα κάστανα από τη φωτιά», είτε γιατί εφάρμοσε μια πολιτική ενδοτικότητας και υποχωρητικότητας μέσα στα πλαίσια της πολιτικής της «καλής γειτονίας» που μόνο εμείς πρέπει να εξασφαλίζουμε. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως στην αντιμετώπιση του προβλήματος πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και η παράμετρος των αρμονικών σχέσεων με τους γείτονες, αλλά θα ήταν υπερβολή με τα σημερινά δεδομένα να εφαρμόζουμε μια πολιτική όμοια με αυτή που λέει ο Περικλής πως τηρούσαν οι Αθηναίοι απέναντι στους άλλους Έλληνες, γιατί και οι συνθήκες και τα μεγέθη είναι διαφορετικά. Αυτός λέει στον Επιτάφιό του: «Εμείς δεν μοιάζουμε με τους άλλους και στον τρόπο με τον οποίο δείχνουμε την καλή μας διάθεση: εμείς προσπαθούμε να αποκτήσουμε τους φίλους μας όχι με το να δεχόμαστε κάποια ευεργεσία, αλλά ευεργετώντας τους (Θουκ. ΙΙ 40.4: Και τα ες αρετήν ενηντιώμεθα τοις πολλοις* ου γαρ πάσχοντες ευ, αλλά δρώντες κτώμεθα τους φίλους). Καλή είναι η «επίθεση» φιλίας και ειρήνης που προτείνουν πολλοί, αλλά τι γίνεται στην περίπτωση που αυτή η «καλή διάθεση» θεωρείται ένδειξη αδυναμίας, δειλίας και υποχωρητικότητας από την άλλη πλευρά και αντιμετωπίζεται με αδιαλλαξία και προκλητικότητα;

Αντί να εναντιωθεί σθεναρά η τότε κυβέρνηση στην προκλητικότητα των Σκοπίων προέβη σε κάποιες βιαστικές και ακατανόητες στους πολλούς ενέργειες. Κατήργησε το Υπουργείο Μακεδονίας και Θράκης και το Υπουργείο Αιγαίου, λες και αυτό ήταν το βασικό πρόβλημα που ταλάνιζε τη χώρα μας. Τα αντικατέστησε με δυο Υφυπουργεία με έδρα τη Θεσσαλονίκη. Δεν μπορεί να ξέρει κανείς τα κίνητρα και τη συλλογιστική στην οποία στηρίχθηκε η παραπάνω απόφαση. Αυτοί που την υποστήριζαν έλεγαν πως έτσι κι αλλιώς τα Υπουργεία αυτά ήταν «συμβολικά» και πως μεγαλύτερη σημασία έχει η ουσία, η οποία εκφράζεται με τη δημιουργία των δυο Υφυπουργείων. Βέβαια, θα μπορούσε να αντιτείνει κανείς σε αυτό πως ο συνδυασμός του «συμβολισμού» και της «ουσίας» και εφικτή ήταν και πιο αποτελεσματική και επαινετή απόφαση θα ήταν. Ας μη λησμονούμε πως κάθε μήνυμα είναι πολυσήμαντο και τις περισσότερες φορές δεν διακρίνεται καθαρά, αλλά υπολανθάνει και περνά μέσα από συμβολισμούς. Δεν είναι άσχετο το γεγονός πως η διαφήμιση προσπαθεί να διαμορφώσει δεσμούς και σχέσεις ανάμεσα στα προϊόντα και στους καταναλωτές κατασκευάζοντας «σύμβολα ανταλλαγής».

Παλαιότερα, καταπολεμήθηκαν λόγω κακής χρήσης και εννοιολογικής εκμετάλλευσης λέξεις, όπως πατρίδα, θρησκεία, οικογένεια, με αποτέλεσμα να αφαιρεθούν από τα αναγνωστικά βιβλία κείμενα που προέβαλαν αυτούς τους θεσμούς και τις αντίστοιχες αξίες που υπονοούσαν. Σήμερα κινδυνεύουν να καταπολεμηθούν και να θυσιαστούν έννοιες όπως «Μακεδονία» και «Αιγαίο» στον βωμό μικροπολιτικών και μικροκομματικών σκοπιμοτήτων. Για την ιστορία ας σημειωθεί πως στο βιβλίο «Αρχαία Ελληνική Γλώσσα» που διδασκόταν στη Β΄ τάξη του Γυμνασίου υπήρχε ένα κείμενο από τα Γεωγραφικά του Στράβωνα (7.9.11) με τίτλο «Έστιν μεν ουν Ελλάς και η Μακεδονία». Αυτό, λοιπόν, το κείμενο ενόχλησε, όπως φαίνεται, μερικούς και αφαιρέθηκε στην τελευταία μεταρρύθμιση και την αντικατάσταση των βιβλίων. Αλλά έπεται συνέχεια…

 * Ο κ. Αθανάσιος Φραγκούλης είναι Δρ. Κλασικής Φιλολογίας, Επίτ. Σχολικός Σύμβουλος.

Τον τελευταίο καιρό ήρθε πάλι στην επικαιρότητα το θέμα της ονομασίας των Σκοπίων. Τα κόμματα έπαψαν να ασχολούνται με τα άλλα τρέχοντα προβλήματα που απασχολούν την χώρα μας και προσπαθούν όλα, μα όλα ανεξαιρέτως, να ωφεληθούν από αυτό. Βέβαια, το πρόβλημα αυτό είναι πολύ παλιό και οι κυβερνήσεις μας ανέβαλαν να το επιλύσουν και το μετέθεταν για το μέλλον. Το φόρτωναν δηλαδή στις πλάτες των άλλων. Στις 7-11-2009 είχα δημοσιεύσει ένα άρθρο στην εφημερίδα της Νέας Σμύρνης «Επίκαιρα» με τον τίτλο «Η προκλητικότητα των Σκοπίων και η ελληνική αδιαφορία». Τότε, ενώ τα κόμματα στη χώρα μας αγωνίζονταν για την κατάκτηση της εξουσίας και την πολιτική τους επιβίωση, η Δημοκρατία των Σκοπίων κλιμάκωνε την ανθελληνική της προπαγάνδα με απαράδεκτο, επαίσχυντο και προκλητικό τρόπο. Οι Σκοπιανοί δεν περιορίζονταν τότε στην αμφισβήτηση της ελληνικότητας της Μακεδονίας και την καπηλεία του ονόματός της, αλλά φαίνονταν να διεκδικούν συλλήβδην ολόκληρη την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά, ακόμη και τον Παρθενώνα, αυτό το κορυφαίο καλλιτεχνικό δημιούργημα του αρχαίου ελληνικού πνεύματος και σύμβολο οικουμενικό της Δημοκρατίας. Πιο συγκεκριμένα, η Ακαδημία Επιστημών και Τεχνών των Σκοπίων συνέγραψε μια εγκυκλοπαίδεια με τίτλο «Μακεδονική Εγκυκλοπαίδεια», που παρουσίασε με μεγάλη επισημότητα στις 17 Σεπτεμβρίου του 2009 ο ίδιος ο Πρωθυπουργός της χώρας αυτής. Στην παρουσίαση αυτής της Εγκυκλοπαίδειας ο τότε εθνικιστής Πρωθυπουργός Γκρούεφσκι διατύπωσε την άποψη πως αυτή εκφράζει με απόλυτο τρόπο «το πολιτιστικό και πολιτικό παρελθόν και παρόν» της χώρας του. Ούτε λίγο ούτε πολύ η Εγκυκλοπαίδεια αυτή υποστηρίζει πως οι Έλληνες προέρχονται «από τις μαύρες φυλές της Αφρικής και της ερήμου της Σαχάρας» (!) και πως αυτοί εποίκισαν τη Βαλκανική και οικειοποιήθηκαν τους τοπικούς πολιτισμούς που ήταν προηγμένοι και τους παρουσίασαν ως δικά τους επιτεύγματα. Αυτοί οι παραχαράκτες της ιστορίας διατείνονταν πως ο φερόμενος ως ελληνικός πολιτισμός δεν είναι παρά αποτέλεσμα «παραχάραξης, υιοθέτησης και κλοπής των τοπικών ντόπιων πολιτισμών και, επομένως, και του δικού τους, του μακεδονικού» (!).

Ας σημειωθεί πως η Εγκυκλοπαίδεια αυτή επρόκειτο να μεταφραστεί στα αγγλικά και να κάνει τον γύρο του κόσμου και να διαδώσει έτσι αυτές τις ανιστόρητες, προκλητικές και επικίνδυνες για τη χώρα μας θέσεις. Η θεωρία αυτή, η σκόπιμα ανθελληνική, προωθούσε μια άλλη θεωρία, τη λεγόμενη «αφροκεντρική», που στήριζαν διάφορα βιβλία, διαβαζόταν πολύ στην Αμερική και διδασκόταν επίσημα σε αμερικανικά σχολεία και πανεπιστήμια. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή που εισήγαγε συστηματικά ο M. Bernal, που το 1987 έγραψε το βιβλίο Black Athena: The Afroasiatic Roots of Classical Civilization (New Brunswick, N.J.: Rutgers University Press, τ. Α΄), οι αρχαίοι Έλληνες δεν επινόησαν τη δημοκρατία, τη φιλοσοφία, την επιστήμη, την τραγωδία κ.λπ., όπως πιστεύεται, αλλά όλα αυτά τα έκλεψαν από την Αίγυπτο* πως ο Σωκράτης και η Κλεοπάτρα ήταν αφρικανικής καταγωγής.

Η θεωρία αυτή, που, δυστυχώς, αν και αντιιστορική, υιοθετήθηκε από πολλούς, ακόμη και ευφυείς αλλά με ύποπτα κίνητρα ανθρώπους, στηρίχθηκε στην τάση μερικών ακαδημαϊκών κύκλων να θεωρούν την Ιστορία σαν μυθιστοριογραφία που κάθε φυλή ή έθνος μπορεί να τη γράφει όπως θέλει, και να δέχονται πως όλες οι εκδοχές είναι ταυτόχρονα αληθινές, έστω κι αν αντιφάσκουν μεταξύ τους. Σύμφωνα με αυτή τη θεώρηση η «αφροκεντρική αρχαία ιστορία» μπορεί να αντιμετωπιστεί όχι ως ψευδοϊστορία, αλλά ως εναλλακτικός τρόπος προσέγγισης και ερμηνείας του παρελθόντος. Σε αυτή τη στρεβλή και απαράδεκτη από επιστημονική άποψη θεώρηση του παρελθόντος ανέλαβε να απαντήσει η αμερικανίδα ελληνίστρια καθηγήτρια Λέφκοβιτς, που στο τέλος του Πρόλόγου ενός βιβλίου της λέει: «Θεωρώ πως είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε όλοι πως κάτι πρέπει να γίνει. Δεν πρόκειται απλά για απόδοση δικαιοσύνης στους Αρχαίους Έλληνες και τους σύγχρονους απογόνους τους. Τα πανεπιστήμια θα πρέπει να ενθαρρύνουν την ελεύθερη έρευνα και συζήτηση, αλλά να μην επιτρέπουν να μετατρέπονται οι αίθουσες διδασκαλίας σε χώρους πολιτικής προπαγάνδας» (Βλ. Λέφκοβιτς, Μ., 1997), Η μαύρη Αθηνά: Μύθοι και πραγματικότητα, Αθήνα: Κάκτος). Αξιοσημείωτα είναι και όσα σημειώνει ο διακεκριμένος φιλόλογος του πανεπιστημίου Harvard Β. Knox. Αυτός λέει: «Τα γοητευτικά μυθεύματα για το παρελθόν φέρνουν πρόσκαιρη ικανοποίηση, αλλά εν τέλει βλάπτουν τον ίδιο τον σκοπό που θέλησαν να προωθήσουν. Τα γεγονότα του αιώνα μας απέδειξαν πως είναι επικίνδυνο να επιτρέπεται στην προπαγάνδα να παραποιεί την ιστορική αλήθεια».

Το πράγμα δεν πρέπει να ξεπεραστεί με τη συνήθη για τις ελληνικές κυβερνήσεις επιπολαιότητα και αδιαφορία, γιατί δημοσιεύονται πληροφορίες πως και τώρα ακόμη κάποιοι αναίσχυντοι που δεν έχουν να πουν κάτι σοβαρό, για να διακριθούν, επιλέγουν τον εύκολο δρόμο της διαστρέβλωσης της αλήθειας και της αλλοίωσης της Ιστορίας. Λένε , λοιπόν, πως το BBC ετοιμάζει ένα έργο ή ντοκιμαντέρ, δεν ξέρω ακριβώς, στο οποίο τον ρόλο του Αχιλλέα, του Πατρόκλου και άλλων βασικών ομηρικών ηρώων τον παίζουν μαύροι ηθοποιοί! Θα είχε, αλήθεια, άδικο κανείς αν έλεγε πως υπάρχει μια γενικότερη οργανωμένη επίθεση εναντίον της Ελλάδας και του πολιτισμού της; Όμως, θα συνεχίσω στο επόμενο άρθρο…

* Ο κ. Αθανάσιος Φραγκούλης είναι Δρ. Κλασικής Φιλολογίας, Επίτ. Σχολικός Σύμβουλος.