Αν όχι όλοι, οι περισσότεροι -εναλλακτικοί ή όχι- έχουμε ακούσει αρκετές συζητήσεις τελευταία για τα τοπικά εναλλακτικά νομίσματα. Βέβαια, τούτη η ιστορία δεν είναι καινούργια. Είχε πρωτοεμφανισθεί στην Ευρώπη την περίοδο του μεσοπολέμου.

Συγκεκριμένα, την 31 Ιούλη τού 1932 στην αυστριακή πόλη Wörgl, ο δήμαρχος Michael Unterguggenberger κυκλοφόρησε ένα τοπικό ομόλογο και ο κάθε πολίτης πληρωνόταν με αυτό -κάνοντας πράξη τις μονεταριστικές θεωρίες του Γερμανού οικονομολόγου, κοινωνικού ακτιβιστή, γεωργιστή (Georgist) και πατέρα του δόγματος της ελεύθερης οικονομίας (Freiwirtschaft) Silvio Gesell. Έμεινε γνωστό σαν «πείραμα του Wörgl» και το σταμάτησε η Εθνική Τράπεζα της Αυστρίας την 1η Σεπτέμβρη 1933!

Σχετικά πρόσφατα, παρόμοια εγχειρήματα εναλλακτικών νομισμάτων εμφανίστηκαν στην Αργεντινή μετά την πτώχευση του 2001, αλλά και στις μέρες μας σε διάφορες χώρες. Πρόσφατα εμφανίστηκαν στον ελλαδικό χώρο δεκάδες τέτοια εγχειρήματα. Η Πάτρα έχει τον «Οβολό», η Αθήνα το «Φασούλι», ο Βόλος την «ΤΕΜ», η Κρήτη το «Καερέτι», η Λέσβος το «Ήλεκτρο», η Καλαμαριά το «Κοι.Νο.», η Κως το «Μαϊδί», η Ρόδος το «Μελεκούνι» κ.ά..

Τα τοπικά εναλλακτικά νομίσματα λειτουργούν παράλληλα με το επίσημο νόμισμα και ουσιαστικά αποτελούν κάτι σαν κουπόνια ανταλλαγής υπηρεσιών σε πολίτες ή εμπόρους που είναι ενταγμένοι στο τοπικό δίκτυο εναλλακτικού νομίσματος. Η διαδικασία πίστωσης ή ανταλλαγής διαφέρει από τόπο σε τόπο, αλλά η λογική είναι πάνω - κάτω η ίδια.

Στην ίδια λογική κινούνται και οι «Τράπεζες Χρόνου»! Τα μέλη μιας τράπεζας χρόνου ανταλλάσσουν υπηρεσίες με μονάδα συναλλαγής την ώρα.

Όλες οι υπηρεσίες έχουν ίση αξία, ανεξάρτητα αν πρόκειται για πνευματικές ή χειρωνακτικές εργασίες, αν απαιτούν εξειδίκευση ή όχι. Για παράδειγμα, μία ώρα μαθήματος Ισπανικών εξισώνεται με μία ώρα baby-sitting ή μία ώρα μαθήματος κιθάρας μπορεί να ανταλλαχθεί με μία ώρα καθαρίσματος ενός σπιτιού. Τέτοιες τράπεζες λειτουργούν σαν ανεξάρτητες σε διάφορες πόλεις, αλλά και με την αρωγή των δήμων όπως: Λάρισας, Διονύσου, Μαραθώνα, Ηρακλείου, Νεάπολης - Συκεών κ.λπ..

Βέβαια, στις παραπάνω περιπτώσεις η λέξη ανιδιοτέλεια είναι εκκωφαντικά απούσα, όπως και η διάθεση απεγκλωβισμού του ανθρώπου από όλα τα απόβλητα που δημιούργησε η εξουσία του χρήματος.

Το χρήμα συνεχίζει να είναι παρόν, άσχετα εάν άλλαξε όνομα κι έγινε εναλλακτικό! Τα αγαθά ή οι υπηρεσίες παραμένουν προϊόντα, έτοιμα για κατανάλωση, με ανταλλαγή εναλλακτικών χρημάτων ή με άλλες υπηρεσίες.

Η γραφειοκρατία είναι παρούσα, καθώς αυτός που προσέφερε χρόνο πρέπει να καταγραφεί στην πλατφόρμα του δικτύου για να πάρει πίσω κάτι αντίστοιχο. Δηλαδή, όταν πουλήσεις μια υπηρεσία, πηγαίνεις να καταθέσεις τα «χρήματα» στην «τράπεζα» ώστε να μπορείς μετέπειτα με αυτά να αγοράσεις κάτι άλλο.

Η εμπορική λογική παραμένει σταθερή, μόνο που έχει αλλάξει όνομα και έγινε ανταλλαγή! Και μάλιστα εναλλακτική ή αλληλέγγυα ή κοινωνική...
Τυχαία, άραγε, είναι τόσο το εύρος του «εναλλακτισμού» ώστε χωράει πολλούς στην αγκαλιά του;

Συμμετέχουν από μικρές ομάδες γειτονιάς και κοινωνικά κινήματα μέχρι πολυεθνικές επιχειρήσεις και υπερ-κρατικοί σχηματισμοί όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, που προφανώς διακατέχονται από πολύ διαφορετικές επιδιώξεις. Το ζήτημα είναι ποιος είναι ο στόχος.

Εάν ο στόχος είναι η διατήρηση των δομών του συστήματος και του κράτους, τότε γύρω από μια ιδέα ή πρακτική θα σπεύσουν διάφοροι, που για οποιονδήποτε λόγο δεν τους αρέσει αυτό και επιθυμούν να το αλλάξουν με ένα άλλο.

Ακόμα και οι ίδιοι οι πλουτοκράτες, όταν διαπιστώνουν ότι οι κοινωνικές τάσεις είναι πρόσφορες γι’ αυτούς, προσεγγίζουν και αφομοιώνουν τέτοιες πρακτικές ώστε να συνεχίσουν να υπάρχουν αυξάνοντας τα πλούτη τους!

Ας μη γελιόμαστε, όλα τα παραπάνω «εναλλακτικά» εγχειρήματα είτε λέγονται εναλλακτικό νόμισμα, είτε τράπεζα χρόνου, ουσιαστικά δεν έχουν στόχο να καταστρέψουν το υπάρχον καπιταλιστικό σύστημα και προφανώς δε στοχεύουν σε καμμία ρήξη μαζί του.

Τα παραπάνω εγχειρήματα εναλλακτισμού θα μπορούσαν να παρομοιαστούν μόνο με κάποιες ψυχοτρόπες ουσίες, που κάνουν το σκυφτό-φοβισμένο ανθρωπάκο να νομίζει ότι είναι λιοντάρι... και να επαναπαύεται ότι έκανε την υπέρβασή του!

Η ανατροπή του καπιταλισμού παρέα με οτιδήποτε παράγωγό του, όπως το χρήμα, το εμπόριο και η ιδιοτέλεια, είναι ο μόνος στόχος για έναν άνθρωπο, που ο νους του και οι πράξεις του θα τον οδηγήσουν σε ένα ελεύθερο κόσμο... Μέσα από τον εναλλακτικό λάκκο των λεόντων.