Τρόποι και στρατηγικές

«Καλημέρα! Είμαι φανατική αναγνώστρια της στήλης σας στο “Εμπρός”. Μέσα από τα άρθρα σας έχω βρει λύσεις για διάφορα ζητήματα που αφορούν στην ανατροφή και συμπεριφορά των τριών παιδιών μου, ηλικίας 15, 9 και 3,5 ετών. Θα ήθελα να σας παρακαλέσω να γράψετε σχετικά με τη συμπεριφορά των γονιών τώρα με τις προαγωγικές εξετάσεις, καθώς και για το ότι δε σηκώνουν μύγα στο σπαθί τους όταν κάτι τους πούμε, παρ’ όλο που δεν έχουμε προβλήματα σοβαρά ως οικογένεια. Οπότε θα ήθελα τις συμβουλές σας γενικά για την εφηβεία και πώς την αντιμετωπίζουμε όταν φτάνουμε στα όριά μας.

Σας ευχαριστώ εκ των προτέρων, περιμένω τις συμβουλές σας!»

Αυτή είναι μία από τις δεκάδες επιστολές που λαμβάνω. Θα προσπαθήσω να δώσω μερικές απαντήσεις στα ερωτήματα που θέτει, γιατί τη θεωρώ πολύ επίκαιρη.

Τα περισσότερα Ελληνόπουλα που πηγαίνουν σχολείο, τέτοια εποχή κάθε χρόνο γεμίζουν άγχος από τα έκτακτα διαγωνίσματα και τις προαγωγικές εξετάσεις. Σε αυτό συντελεί η κούραση της σχολικής χρονιάς, η έντονη επιθυμία για διακοπές και το άγχος για μια καλή επίδοση στις εξετάσεις. Βέβαια, σπουδαίο ρόλο παίζουν η συμπεριφορά και οι απαιτήσεις των γονιών.

Για τους γονείς, η επιτυχία στις εξετάσεις είναι μια αυτοεπιβεβαίωση ότι μεγάλωσαν σωστά το παιδί τους. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουν οι γονείς πως οι επερχόμενες εξετάσεις δεν είναι εξετάσεις ζωής, αλλά απλά κρίνουν τις προσωπικές επιδόσεις του παιδιού σε ένα συγκεκριμένο γνωστικό πεδίο.

Είναι γεγονός ότι το κάθε παιδί έχει τις δικές του κλίσεις, τις δικές του επιθυμίες - εκεί πρέπει να το βοηθήσουμε, ώστε να γίνει χαρούμενος και ευτυχισμένος ενήλικας. Η εφηβεία είναι το στάδιο της ζωής κατά το οποίο νέες κοινωνικές απαιτήσεις, συνδυασμένες με τις αλλαγές στο βιοσωματικό (αλλαγές στο σώμα) και γνωστικό επίπεδο (εμφάνιση αφαιρετικής σκέψης), προκαλούν έντονες συναισθηματικές καταστάσεις. Η συνέπεια αυτών των αλλαγών δημιουργεί νέους στόχους σε καθένα από τα βασικά θέματα της ζωής: σπουδές, εργασία, διαπροσωπικές σχέσεις, ερωτική συμπεριφορά, αυτονομία, οικογένεια, ηθικές αξίες.

Οι έντονες αυτές δυσκολίες που παρουσιάζει η εφηβεία σε συνδυασμό με τις υπερβολικές απαιτήσεις των πανελλαδικών εξετάσεων, έχουν ως επακόλουθο το άγχος. Το άγχος μέχρις ενός σημείου είναι φυσιολογικό και δημιουργικό, μας κινητοποιεί σε απαιτητικές καταστάσεις να καταβάλουμε το μέγιστο των προσπαθειών μας. Όμως, αν δεν μπορούμε να το ελέγξουμε, μπορεί να γίνει επικίνδυνο. Ειδικά το άγχος των εφήβων, κατά την εξεταστική περίοδο, εκδηλώνεται είτε ψυχοσωματικά (κεφαλαλγίες, κοιλιακά άλγη, δερματικά εξανθήματα, διαταραχές διατροφής - ύπνου, ταχυκαρδίες), είτε συναισθηματικά (ευσυγκινησία, ευερεθιστικότητα), είτε στο περιεχόμενο της σκέψης (αρνητικές σκέψεις, χαμηλή αυτοεκτίμηση). Ο Επίκτητος, 20 αιώνες πριν, το είχε ήδη σχολιάσει, λέγοντας: «Ταράσσει τους ανθρώπους ου τα πράγματα, αλλά τα περί των πραγμάτων δόγματα.»

Η πεμπτουσία της σχολικής επίδοσης είναι η σιγουριά, η αυτοπεποίθηση, ότι ο μαθητής που μελετάει όλη τη χρονιά, με λίγη επανάληψη στο διαγώνισμα, θα έχει τέλειο αποτέλεσμα. Στις δε προαγωγικές εξετάσεις του, θα πρέπει να γράψει ένα πρόγραμμα μελέτης τουλάχιστον τρεις εβδομάδες πριν τις εξετάσεις και να το ακολουθεί πιστά.

Έφηβε, να λάβεις υπόψη σου:

1. Η γνωστική προετοιμασία καθορίζει την πλήρη γνώση της ύλης των εξετάσεων, για κάθε μάθημα. Βεβαιώσου ότι δίνεις τόσες μέρες μελέτης για κάθε μάθημα όσες χρειάζεσαι, και λίγο ακόμη για την όποια δυσκολία.

2. Η φυσική προετοιμασία απαιτεί ύπνο και φαγητό, τόσο όσο χρειάζεσαι. Προσοχή στην πολλή καφεΐνη και ζάχαρη. Να πηγαίνεις για ύπνο και να ξυπνάς την ίδια ώρα κάθε μέρα. Και τέλος, ο ρυθμός ζωής σου, ειδικά αυτή την περίοδο, πρέπει να είναι ίδιος και ισορροπημένος.

3. Η συναισθηματική προετοιμασία οδηγεί στη χρήση σωστής στρατηγικής για την απουσία του άγχους. Το άγχος είναι λιγοστό μόνο όταν έχει γίνει καλή προετοιμασία και δεν υπάρχουν υπερβολικές απαιτήσεις από το περιβάλλον - γονείς, καθηγητές. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η παροχή της συναισθηματικής στήριξης μέσω της κατανόησης, στοργής και του κουράγιου, της υπομονής και δεκτικότητας. Είναι λάθος να υποτιμούνται τα συναισθήματα του εφήβου.