Ήταν περίπου στα μέσα του Σεπτέμβρη, όταν ο Γάλλος Πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν ζήτησε δημόσια από έναν άνεργο φυτοκόμο να αλλάξει τομέα εργασίας, ώστε άμεσα να αποκατασταθεί επαγγελματικά: «Τα καφέ και τα εστιατόρια στο Μονπαρνάς ζητούν αναζητούν εργατικό δυναμικό. Μόλις περάσω τον δρόμο, θα σας βρω δουλειά» απάντησε στον νεαρό 25χρονο. Λίγες εβδομάδες αργότερα η προεδρική σύζυγος, Μπριζίτ Μακρόν, κάθε δημόσια εμφάνιση της οποίας στοιχίζει περίπου όσο το ήμισυ των ετήσιων απολαβών ενός μεσοαστού υπαλλήλου, αποφάσισε να αλλάξει τη μοκέτα του Προεδρικού Μεγάρου. Το κόστος της ανακαίνισης ανέρχεται στις 300.000 ευρώ. Διαιρέστε το ποσόν με την τιμή ενός κέικ από το Λα Ντουρέ, μία από τις ακριβότερες αλυσίδες ζαχαροπλαστείων της γαλλικής πρωτεύουσας και θα διαπιστώσετε ότι η Μαρία Αντουανέτα θα έπρεπε να ανεβάσει πολύ υψηλά τις τιμές του ζαχάρου της, για να τη συναγωνιστεί.

Τρέφω έναν ιδιαίτερο θαυμασμό για τον γαλλικό πολιτισμό και για την ιστορία της χώρας, που σε γενικές γραμμές συνέβαλε να αλλάξει προς το καλύτερο η παγκόσμια ανθρώπινη ιστορία. Να το πιάσω από τη Γαλλική Επανάσταση, να θυμηθώ τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ή να σταθώ απλώς στον Μάη του 1968; Οι Γάλλοι έχουν τον ξεσηκωμό και την επανάσταση στο αίμα τους. Την ίδια ώρα που μία αμήχανη Τερέζα Μέι αναβάλει την κρίσιμη ψηφοφορία και επαναδιαπραγματεύεται τις συνθήκες του Brexit, τα γαλλικά οδοφράγματα στην καρδιά του Παρισιού καταφέρνουν ένα δυνατό πλήγμα στην ΕΕ των ισχυρών. Η αντίδραση ξεκινά για άλλη μια φορά στη διεθνή ιστορία από τη Γαλλία.

Την τελευταία εβδομάδα διαβάζω το ένα μετά το άρθρο σε διεθνή μέσα ενημέρωσης. Παρακολουθώ ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία, σε μια προσπάθεια να τους γνωρίσω. Ποιοι είναι αυτοί που αντέδρασαν τόσο πολύ και τόσο έντονα, εξαιτίας της ανόδου των φόρων στα καύσιμα; Το καύσιμο είναι εύφλεκτο υλικό. Η σπίθα έγινε πυρκαγιά και οι πολίτες διαδήλωσαν ενάντια στην οικονομική ύφεση που τους μαστίζει. Πώς ανάγκασαν οι διαδηλωτές τον Πρόεδρο να πάρει πίσω τις αυξήσεις; Γιατί το περασμένο Σάββατο στρατιωτικά αστυνομικά οχήματα έκαναν επέλαση στους δρόμους της γαλλικής πρωτεύουσας; Γιατί οι αστυνομικοί ανάγκασαν δωδεκάχρονους μαθητές να έχουν τα χέρια τους πίσω από το κεφάλι τους; Γιατί οι κάτοικοι του Παρισιού ξεχύθηκαν στους δρόμους, διαμαρτυρόμενοι; Πώς οι άνθρωποι αυτοί οργανώθηκαν; Πώς προκάλεσαν το μήνυμα του Προέδρου, που ανταλλάσσει την παύση των αντιδράσεων με την εξαγγελία της αύξησης εκατό ευρώ στον βασικό μισθό; Γιατί οι διαδηλωτές δεν ικανοποιήθηκαν; Γιατί συνεχίζουν; Πώς μια χούφτα ανθρώπων έφτασε να γίνει γροθιά και να ζητά ακόμη και την παραίτηση του Γάλλου Προέδρου;

Η στάση αυτή των Γάλλων οδηγεί αναπόφευκτα σε σύγκριση με την αντίστοιχη των Ελλήνων σε όλη την περίοδο της βαθύτατης οικονομικής κρίσης που βιώνουμε. Τα ερωτήματα προκύπτουν μοιραία: Γιατί εμείς οι Έλληνες παραμείναμε παθητικοί στην κρίση; Γιατί για άλλη μία φορά μετά την επτάχρονη δικτατορία δεν αντιδράσαμε; Γιατί δεχτήκαμε ότι μαζί τα φάγαμε, χωρίς να εκδηλώσουμε τη θιγμένη μας αξιοπρέπεια; Γιατί δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα οι αγανακτισμένοι στο Σύνταγμα; Γιατί κατέρρευσαν τόσο γρήγορα; Γιατί αυξήθηκε η αποχή μας στην άσκηση του εκλογικού μας δικαιώματος, παρά την κρισιμότητα των ιστορικών στιγμών; Γιατί ψηφίζουμε ανεγκέφαλα; Τι κάναμε και πώς πορευόμαστε την ίδια ώρα που η Γαλλία γράφει ιστορία και όλοι ελπίζουμε ότι μπορεί να κάνει πιο ανθρωποκεντρικό τον φιλελεύθερο χαρακτήρα της ΕΕ;

Οι απαντήσεις στα ερωτήματα είναι απλές, εύκολες όσο και απογοητευτικές: Συνοψίζονται δε στην έλλειψη της συλλογικής συνείδησης που μας διακρίνει. Εγωκεντρισμός, βόλεμα, προσωπικό συμφέρον, συναλλαγή με τους εκάστοτε κυβερνώντες και όλα καλά. Η ζωή συνεχίζεται ερήμην της εθνικής ιστορίας. Όσο φανταζόμουν τον Νίκο Πουλαντζά να τριγυρίζει ανάμεσα στους διαδηλωτές αναζητώντας ένα κίτρινο γιλέκο στα μέτρα του, τόσο συνειδητοποιούσα ότι οι σύγχρονοι Έλληνες δεν είχαμε ούτε βρήκαμε το σθένος να σταθούμε αξιοπρεπώς απέναντι στις σύγχρονες προκλήσεις.