Είναι πολλές οι «μεταρρυθμίσεις» που έχουν «σημαιοστολιστεί» με τα φτηνιάρικα χρώματα της εκάστοτε κομματικής ηγεσίας του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και οι οποίες έχουν ψηφιστεί πανηγυρικά στο Κοινοβούλιο, για να καταντήσουν στην πράξη αντιαισθητικά και θλιβερά… «πασαλείμματα».

Εξαγγελίες επί εξαγγελιών για την «αναβάθμιση» της εκπαίδευσης των Ελληνοπαίδων, για την κατάργηση των Εισιτηρίων Εξετάσεων στα ΑΕΙ, για την εξάλειψη της «παραπαιδείας», με τις οποίες οι διεκδικητές της εξουσίας «έπαιξαν» με την αγωνία των παιδιών και των γονιών τους και ενέπαιξαν κάποιους οραματιστές μιας σύγχρονης παιδείας οδηγώντας στον ευτελισμό τις ωραίες ιδέες τους.

Δεν ξέρω εάν είναι η οίηση για την ανωτερότητα της δικής τους «συνταγής» ή κάποια μανία για το «ανακάτωμα», προκειμένου να παριστάνουν πως κάτι «σπουδαίο»… μαγειρεύουν στο χώρο της εκπαίδευσης. Το γεγονός, πάντως, είναι ότι η μεταρρυθμιστική ή και η αντιμεταρρυθμιστική μανία χαρακτηρίζει όλες τις κυβερνήσεις, «σοσιαλιστικές», «δεξιές» και «αριστερές», και- το πιο εξωφρενικό- όλους τους υπουργούς της Παιδείας, ακόμα και υπουργούς Παιδείας του ιδίου κόμματος!

Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ εκδήλωσε εξαρχής το «μεταρρυθμιστικό» της μένος. Προσπάθησε και θα συνεχίσει -όσο έχει ακόμα «αέρα στα πανιά» της- να αλλάξει την «κυρίαρχη αστική ιδεολογία» στην εκπαίδευση των Ελληνοπαίδων. Ο Μπαλτάς εγκαινίασε την ισοπέδωση προς τα κάτω και την απαξίωση κάθε εκσυγχρονιστικής προσπάθειας που είχε γίνει από τις προηγούμενες κυβερνήσεις. Και ο Φίλης φιλοδοξεί να επιτύχει την «ισοπέδωση» «εκ των ένδον» με την καλλιέργεια της «ήσσονος προσπάθειας» των εκπαιδευόμενων και των εκπαιδευτών τους.

Δεν ξέρω τι θα γίνει -τελικά- με τις προτάσεις της «Επιτροπής του Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου για την Παιδεία», στην οποία προεδρεύει ο καθηγητής Αντ. Λιάκος. Διάβασα την εισήγηση του προέδρου με τα βασικά συμπεράσματα της Επιτροπής: αναμασήματα ιδεών και προτάσεων από την εποχή του Ανδρέα και του Γιώργου Παπανδρέου, οι οποίες ή παρέμειναν ανεφάρμοστες στο «χρονοντούλαπο της Ιστορίας» ή εξευτελίστηκαν στην πράξη, επειδή η εφαρμογή τους επαφέθηκε… «εις τον πατριωτισμόν των Ελλήνων»!
Οι ιδέες του παλιού ΠΑΣΟΚ εμπλουτίστηκαν στην ανωτέρω Επιτροπή υπό τον Αντ. Λιάκο με καλλιεπή και εύηχα ιδεολογήματα της αριστερής διανόησης και οραματικές συλλήψεις ερήμην της υπαρκτής πραγματικότητας, καθώς και με συριζαίικες «κομπογιαννίτικες» θεραπείες των εστιών μόλυνσης και των «κακοήθων όγκων» που έχουν αναπτυχθεί στον οργανισμό της Παιδείας μας.

Δεν αμφισβητώ- γενικά- τις καλές προθέσεις του καθηγητή Αντ. Λιάκου· θέλω όμως να επισημάνω ότι δεν αρκούν οι καλές προθέσεις. Και επειδή βίωσα «εκ των ένδον» και τη μεταρρύθμιση Γεωργίου Παπανδρέου- Ευάγγελου Παπανούτσου το 1964 και τη μεταρρύθμιση Γεωργίου Ράλλη το 1976 και τη μεταρρύθμιση Ανδρέα Παπανδρέου-Απόστολου Κακλαμάνη το 1985, έχω συναγάγει ορισμένα συμπεράσματα τα οποία και καταθέτω.

1. Βασική προϋπόθεση για οποιονδήποτε επανασχεδιασμό και επαναθεμελίωση του εκπαιδευτικού συστήματος αποτελεί η μελέτη σε βάθος και η πειραματική δοκιμασία για κάποιο χρονικό διάστημα των προτεινόμενων αλλαγών (γι’ αυτό χρειάζονται τα Πειραματικά Σχολεία).

2. Εκτός από την πολιτική ηγεσία που πρέπει να διαθέτει ανεξάντλητο πάθος για την παιδεία, αλλά και τα φόντα και τα κότσια ενός πολιτικού ηγέτη της «δωρεάν παιδείας», όπως ο Γεώργιος Παπανδρέου, ενός διανοουμένου και παιδαγωγού, όπως ο Ε. Παπανούτσος και ενός ιδεολόγου πολιτικού και λογοτέχνη, όπως ο Λουκής Ακρίτας, με το ίδιο πάθος πρέπει να συστρατευτούν και οι βασικοί συντελεστές της εκπαιδευτικής κοινότητας: πρωτίστως οι εκπαιδευτικοί και οι εκπαιδευόμενοι, καθώς και οι γονείς και η ευρύτερη κοινωνία.
Κι αυτό, για να επιτευχθεί, θα χρειαστεί ένα κίνημα «διαφωτισμού», μεθοδική και επίμονη «ζύμωση», από «μπροστάρηδες» που θα είναι ικανοί να εμπνέουν πίστη στο όραμα για μια νέα παιδεία.

Και, βεβαίως, αυτονόητο είναι ότι τέτοιας έκτασης και τέτοιου βάθους αλλαγές δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν με μια κοινωνία διχασμένη και μέσα σε ένα πολωμένο πολιτικό κλίμα. Η ριζική αναδόμηση και ο εκσυγχρονισμός της ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ είναι το κατεξοχήν θέμα που για να ευοδωθεί απαιτεί εθνική ενότητα και εθνική συναίνεση.

Επειδή, λοιπόν, τίποτε από τις παραπάνω προϋποθέσεις δεν φαίνεται -σήμερα- ότι έχει εξασφαλιστεί, φοβάμαι ότι η μεταρρυθμιστική προσπάθεια θα αποδειχτεί ένα… θορυβώδες τσαλαβούτημα στα θολά βαλτόνερα της Παιδείας μας, με τον κίνδυνο να καταλήξει σε αυτό που φοβάται και ο ίδιος ο Αντ. Λιάκος «από την πλήρη ρύθμιση στην πλήρη ασυδοσία», τουτέστιν στην « μπαχαλοποίηση», καθότι από την ελευθερία στην ασυδοσία η απόσταση είναι πολύ μικρή- ιδιαίτερα όταν πρόκειται για τον ευαίσθητο χώρο της παιδείας.

Προτού, λοιπόν, η ηγεσία του Υπουργείου της Εθνικής Παιδείας προχωρήσει στα μεγαλεπήβουλα σχέδια, στις «τομές που θα καταλύσουν τις παλιές εμπεδωμένες συνήθειες, θα κλονίσουν τα αυτονόητα και τα ταμπού, ώστε να δημιουργηθεί ένα πνεύμα ανοικτότητας και αυτομεταρρυθμίσεων», όπως αναφέρει στην εισήγησή του ο Αντ. Λιάκος, ας φροντίσει να «σταθεροποιήσει» -πρώτα- την καταρρέουσα δημόσια εκπαίδευση. Η «σταθεροποίηση» είναι το αναγκαίο στάδιο για οποιαδήποτε περαιτέρω προσπάθεια, όπως για την ανακαίνιση ενός καταρρέοντος κτιρίου είναι αναγκαία πρώτα η υποστήριξή του.

Και ένα εκπαιδευτικό σύστημα για να σταθεροποιηθεί και να μην καταρρεύσει πρέπει να στηριχθεί σε ισχυρούς στυλοβάτες: α. τους εκπαιδευτικούς, τους διαρκώς επιμορφούμενους και αξιολογούμενους, τους ηθικά και οικονομικά ενισχυμένους.
Και β. τα διευθυντικά στελέχη (μάνατζερ της εκπαίδευσης), ειδικά μετεκπαιδευμένους για τις θέσεις διοικητικής ευθύνης, με ουσιαστικές αρμοδιότητες και δικαιοδοσίες και, βεβαίως, αμειβόμενους γενναίως για τις πρόσθετες ευθύνες που αναλαμβάνουν.

Οι δύο παραπάνω συντελεστές για τη σταθεροποίηση του εκπαιδευτικού συστήματος θα μπορούσαν να ενισχυθούν και υπό τις σημερινές συνθήκες, εάν, βεβαίως, υπάρξει η πολιτική βούληση και φροντίσουν -αντί να διορίζουν τους κομματικούς τους φίλους- να εξασφαλίσουν και τις αναγκαίες πιστώσεις για την παιδεία, καθότι «αδαπάνως δια το Δημόσιον ουδέν επιτυγχάνεται».

Αλλιώς, στην Ελλάδα μαζί με την «φαιδρά πορτοκαλέα» ανθίζουν πάμπολλες ωραίες και γοητευτικές ιδέες, οι οποίες, όμως είναι καταδικασμένες να μείνουν… ανύπαντρες -λόγω έλλειψης… προίκας- και να καταντήσουν άσχημες γεροντοκόρες.
Συμπέρασμα: εάν δεν έχεις τους άξιους και τους κατάλληλους εργάτες και μηχανικούς, καθώς και τα χρήματα που απαιτούνται για να χτίσεις το καινούριο σπίτι σου, μην βιάζεσαι να κατεδαφίσεις το παλιό.