Στη σημειολογία της γλώσσας και του πολιτισμού μας, υπάρχουν κάποιες θεμελιώδεις αναπαραστάσεις του Κόσμου· λέξεις-έννοιες, χτισμένες με τόση γνώση και φέρουσες ογκώδες ιστορικό φορτίο που, ενώ αναφέρονται στον υλικό κόσμο, τις χρησιμοποιούμε αυτόματα και αυθόρμητα, ως καταστατική αρχή στις συνομιλίες μας και τις εξηγήσεις άυλων συνθηκών.

Δείτε: ρίζα/ες, φύλλο/φτερό, ποτάμι, σφαίρα, κύμα/καταιγίδα, κ.ο.κ.. Ποιος άραγε δεν καταλαβαίνει αμέσως την ακόλουθη υποθετική φράση: «η ρίζα του προβλήματος που σαν ποτάμι μας παρασέρνει, είναι μια κυβέρνηση που ζώντας στη σφαίρα της φαντασίας της, μοιάζει με φτερό στην καταιγίδα των εξελίξεων». Θα μπορούσε να εκληφθεί ως μια συγγραφική γλαφυρότητα εάν η χρήση των συγκεκριμένων εννοιών δεν υποδήλωνε την εξηγητική δυναμική της αφήγησης. Ιδιαίτερα όσων περιέχουν στοιχεία ρευστότητας και ορμής. Π.χ. το «ποτάμι».

Το «ποτάμι» ως γεωλογική οντότητα, ενώνει και διχάζει: είναι πηγή πλούτου και τροφής, είναι μέσο και δίαυλος μεταφοράς νερού, θρεπτικών, ανθρώπων και εμπορευμάτων, ταυτίζεται με πάμπολλες αξίες αισθητικής· ταυτόχρονα είναι στοιχείο διχασμού και θανάτου: απαιτούνται γέφυρες για να το διαβούμε, πλημμυρίζει τη χέρσο, πνίγει ανθρώπους και ζώα και προκαλεί καταστροφές.

Στη λαϊκή σοφία, το ποτάμι χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει το «απαράδεκτο» (είναι άνω ποταμών...) ή την αποκάλυψη της αλήθειας (ας το πάρει το ποτάμι...). Ας μη λησμονούμε επίσης ότι συχνά χρησιμοποιείται για να αναπαραστήσει τη μαζική κοινωνική εκδήλωση: «ένα ανθρώπινο ποτάμι κατέκλυσε, συνόδευσε...» ή το περιπαικτικό «σας πήρε το ποτάμι...».

Δύο ποταμοί, ο Τίγρης και ο Ευφράτης, οριοθέτησαν τη γεωγραφική περιοχή, τη Μεσοποταμία, όπου αναδύθηκαν πλείστα όσα καθοριστικά γνωρίσματα του πολιτισμού μας: από τη γεωργία έως την πρώιμη γραφή και αριθμητική. Είναι η ίδια περιοχή και τα ποτάμια της, που στο διάβα των αιώνων έως και σήμερα, παράγουν εξελίξεις και συγκρούσεις που εξακτινώνονται σε παγκόσμιο επίπεδο: π.χ. Ιράκ...

Κι ας μην ξεχνάμε ότι η ισλαμιστική Τουρκία τα ποτάμια θεωρεί ως στρατηγικής σημασίας, είτε ελέγχοντας όλη τη Μέση Ανατολή μέσω των φραγμάτων που κατασκεύασε στα όρη του Κουρδιστάν, είτε προειδοποιώντας πρόσφατα ότι ο «Γ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος απέχει 13 χιλιόμετρα»: η «περίεργη» αυτή μέτρηση σε μονάδες μήκους και όχι χρόνου, υποδηλώνει ότι θεωρεί τη διάβαση του ποταμού Ευφράτη από τους Κούρδους Πεσμεργκά ως «casus belli».

«Alea jacta est» (ο κύβος ερρίφθη) είναι μια ιστορική ρήση που συχνά χρησιμοποιούμε χωρίς ίσως να τη συνδυάζουμε με τη διάβαση ενός ποταμού, του Ρουβίκωνα, από τον Ιούλιο Καίσαρα όταν αποφάσισε να επιτεθεί στον Πομπήιο και να καταλάβει τη Ρώμη. Ο Ρουβίκωνας ήταν το φυσικό όριο στα βόρεια της Ρώμης τον οποίο ουδείς στρατός εδικαιούτο να διαβεί χωρίς να αναγνωρίζει ότι εν γνώσει του λαμβάνει μια ριψοκίνδυνη απόφαση χωρίς επιστροφή.

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι αυτό το όνομα υιοθέτησε και μια ομάδα βιαίων ακτιβιστών, τις ενέργειες της οποίας διαπιστώνουμε συνεχώς τον τελευταίο καιρό.

Η Ελληνική Μυθολογία έχει αποδώσει στον παγκόσμιο πολιτισμό τις ισχυρότερες πάγιες αναπαραστάσεις της Ύπαρξης, το όριο μεταξύ ζωής και θανάτου, σε ποταμούς. Ας θυμηθούμε: ο Αχέρων ήταν το ποτάμι που όποιος το διάβαινε, έχανε κάθε ελπίδα επιστροφής· κι έπρεπε να έχει και το νόμισμα για το «βαρκάρη» γιατί το ταξίδι αυτό έχει κόστος.

Ο Κωκυτός ήταν ο υποχθόνιος ποταμός των δακρύων: πήρε το όνομα του από το κωκύω, δηλαδή θρηνώ και οδύρομαι. Στεκόταν απέναντι από τον Πυριφλεγέθοντα, τον άλλο ποταμό, αυτόν του αίματος. Από τον Όμηρο, στον Ησίοδο και τη Θεία Κωμωδία του Δάντη, τα ποτάμια αυτά είναι τόποι/όρια για τις «εν βρασμώ ψυχές».

Λένε όλα τούτα κάτι για την παρ’ Ημίν εγγύς Ανατολή, τη νεο-ελληνική «Μεσοποταμία»; Ίσως, λένε, ότι ο πασιφανής πλέον «βρασμός ψυχής» της κυβερνητικής «ηγεσίας» αναδεικνύει και στον πιο εύπιστο/καλοπροαίρετο απέναντι της ότι η σύνθεση τριών γνωρισμάτων μπορεί να μετατρέψει ένα ποταμό λαϊκής υποστήριξης σε χείμαρρο που παρασύρει τα πάντα. Ποιά είναι τα γνωρίσματα αυτά;

Ο επαρχιωτισμός, ατομικός και πολιτικός, ο εθνικισμός και η συνωμοσιολογία. Αυτό το τρίδυμο «αποκαλύφθηκε» ως έκλαμψη στο νου μου, προ ημερών, όταν «ευφυολογώντας» ο πρωθυπουργός απέναντι στο «τσίπουρο-άνευ-ετικέτας» που του πρόσφερε αγροτο-συνδικαλιστής κατά τις διαβουλεύσεις περί το «αγροτικό», είπε, τάχατε μου, θυμοσοφικά: «Το μόνο που δεν μπορούν να μας πάρουν είναι ο ήλιος και το τσίπουρο»! Το χιουμοριστικό αυτό στιγμιότυπο δεν είναι ουδέτερο: είναι ενδεικτικό μιας μακρυγιαννικής ιδεολογίας, μιας εθνικής κοινοτοπίας και μιας ελλειμματικής παιδείας, ένα μείγμα που αν αναχθεί σε κυρίαρχο λόγο, θα χρησιμοποιηθεί, στο μέλλον από ειδικούς, που θα θελήσουν να απαντήσουν στο ερώτημα: τί ήταν ο Τσίπρας; Τί ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ του;

Ως πολίτης που «πληρώνει» εκ πεποιθήσεως, θα προσδοκούσα βλακωδώς, ο πρωθυπουργός να έθετε αμέσως το ερώτημα: «Φόρο οινοπνευματωδών πληρώσατε, κύριε Αγωνιστά;». Καθότι, όποιος ανατρέξει στην οικονομική στατιστική, θα διαπιστώσει ότι τα έσοδα που χάνει το Κράτος από την έννομη φορολόγηση του κρυψιγενούς οινοπνεύματος ανέρχονται στα εκατό εκατομμύρια ευρώ/έτος. Δηλαδή, ποτο-απαγόρευση στην Ελλάδα του 2016, με 80 χρόνια καθυστέρηση από τις ΗΠΑ και τη Μαφία! Και θα περίμενα, έναν πρωθυπουργό που αναζητά αγωνιωδώς μερικές δεκάδες εκατομμύρια ώστε να αντισταθμίσει τις τραγικές περικοπές του Κράτους Πρόνοιας (θυμηθείτε το «δράμα» ΦΠΑ στην Παιδεία έναντι ΦΠΑ στο μοσχαρίσιο κρέας, δηλαδή «γράμματα» έναντι «σπαλο-μπριζόλας»), την υποχρηματοδότηση πανεπιστημίων και νοσοκομείων (π.χ. αυτά τα ελλείποντα κονδύλια θα διπλασίαζαν τον προϋπολογισμό των ΑΕΙ ή θα εξασφάλιζαν ράμματα στα χειρουργεία), την υποστήριξη επιστημονικών και κοινωνικών δομών (π.χ. δε λειτουργεί το σύστημα σεισμολογικής επιτήρησης της χώρας ή το σύστημα αναφοράς για τα λοιμώδη νοσήματα), κ.ο.κ..

Το κυριότερο, επέλεξε να φορολογήσει μιαν από τις αποδοτικότερες και ανταγωνιστικότερες οικονομικές/παραγωγικές δραστηριότητες της χώρας: την οινοποίηση, με όλα τα παρεμπίπτοντα στοιχεία πολιτισμού, τουρισμού και ελκυστικότητας. Αντ’ αυτού, είδαμε ιδεολογία επιπέδου «λίγο κρασί, λίγη θάλασσα και τ’ αγόρι μου»! Μην υποβαθμίζετε τη σημειολογία του ταπεινού αυτού παραδείγματος: η συγκρότηση, ιδεολογική και νοητική, ενός ανθρώπου καθρεπτίζεται στα «χαλαρά» του, στο στιγμιαίο λόγο και απόκριση, στο τυχαίο χιούμορ...

Επίμονα και εμμονικά, επαναφέρω το ερώτημα: τί κάνουν οι φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις; Καθότι καθίσταται πλέον σαφές ότι ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός δεν είναι απλώς ζήτημα συμμετοχής και ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ. Είναι θέμα έμπρακτης Δημοκρατίας!

Από ό,τι καταλαβαίνω, το «Ποτάμι» ασχολείται με τους «παραποτάμους» του, η Φώφη ονειρεύεται τα παλαιά «ανθρώπινα ποτάμια» που κατέκλυζαν τις πλατείες και τις οδούς κι ο Κυριάκος στοιχηματίζει στο ότι δια της φυσικής αρχής ότι το «νερό ακολουθεί πάντα τη συντομότερη οδό», που γνωρίζει ο κάθε εμπειρικός υδραυλικός ή σοβατζής, θα επαναφέρει στο δικό του «ποταμό» το σύνολο των «παραπλανηθέντων» αστών. Ίσως πρέπει να θυμηθούν το μάθημα του «σκοτεινού» Ηράκλειτου: «Τα πάντα ρει». Κανείς δεν μπορεί να μπει στο ίδιο ποτάμι, επειδή αυτό συνεχώς αλλάζει... Και να σοβαρευθούν, επιτέλους!