Μόνο τα τελευταία 20 χρόνια, οι γράφοντες το δημοτικό ρεπορτάζ, έχουν χύσει λίτρα μελανιού για να καταγράφουν τις προοπτικές αφενός εκσυγχρονισμού του και βελτίωσης της λειτουργικότητάς του με αναφορά και στο πέταλο της προκυμαίας, αφετέρου της προστασίας και ανάδειξης του παραδοσιακού στοιχείου που φιλοξενεί στην πρόσοψή του. Τα περισσότερα από αυτά τα χρόνια δε, είχαμε συμβιβαστεί στην ιδέα που εκπονήθηκε σε ένα από τα δύο master plan, ότι αυτό θα μεταφερόταν στον γειτονικό Καρά Τεπέ. Για να αποσυμφορηθεί η πόλη και να δοθεί η δυνατότητα στο πέταλο της προκυμαίας, να λειτουργήσει χωρίς την πυκνή σημερινή του δραστηριότητα, με βαρέα οχήματα της εμπορικής πλευράς του λιμένα, ταξιδιώτες και απλούς περιπατητές ανάμεσα σε σταθμευμένα οχήματα και πολύβουες καφετέριες, να συνυπάρχουν κατ’ ανάγκη.

Πριν λίγους μήνες όμως, μάθαμε πως αυτή η κατάσταση, είτε αρέσει, είτε όχι σε όλους, θα παραμείνει. Με το επικαιροποιημένο master plan να αναστέλλει την προοπτική του Καρά Τεπέ και να διατηρεί τη βασική δομή του επιβατικού και εμπορικού λιμένα, ως έχει. Δίνοντας έμφαση ωστόσο πια στην ανάπλαση της προκυμαίας, με μία αισθητική παρέμβαση που θα επιχειρεί να συνταιριάξει ιδανικά καθετί «παλιό», με ό,τι «σύγχρονο» αναπόφευκτα πρέπει να μπει στην καθημερινότητα της ψυχής της πόλης. Και σε αυτήν την παρέμβαση, τα τελευταία ρεπορτάζ ενέπλεξαν και τον διάσημο γλύπτη και αρχιτέκτονα Κώστα Βαρώτσο. Ο οποίος έχει αναλάβει να αναμορφώσει το σήμα κατατεθέν της προκυμαίας, την Πλατεία Σαπφούς με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο…

ΤO (NEO) MASTER PLAN

Από τον Καρά Τεπέ, πίσω στα… γνωστά

Πάμε να δούμε όμως τα πράγματα με τη σειρά. Και να ξεκινήσουμε από τη βάση όλων εκείνων που δύνανται να γίνουν για το «νέο λιμάνι», τη νέα πρόσοψη ουσιαστικά της πόλης μας. Και να αναφερθούμε στην ολοκλήρωση του τελευταίου master plan για το λιμάνι της Μυτιλήνης, που παρουσιάστηκε μόλις πριν δύο μήνες και βασίστηκε σε δύο παραδοχές: α) η κατασκευή λιμανιού στην περιοχή του Καρά Τεπέ είναι δύσκολη ως αδύνατη και β) οι προσεγγίσεις στο λιμάνι της πόλης, των πλοίων, θα γίνονται μέσα σε απολύτως προγραμματισμένο πλαίσιο, όπως ισχύει για τις προσεγγίσεις αεροσκαφών στα αεροδρόμια.

Με βάση αυτές τις παραδοχές, αποφασίσθηκε ότι όλες οι δραστηριότητες θα στριμωχτούν στους χώρους που καταλαμβάνει σήμερα το λιμάνι της Μυτιλήνης με σημαντικές επεκτάσεις προς την πλευρά της θάλασσας, «καθώς οι χερσαίες ζώνες είναι εξαιρετικά μικρές και δεν δίνουν περιθώρια επέκτασης ώστε να δημιουργηθούν οι αναγκαίες εγκαταστάσεις που θα επιτρέψουν τη φιλοξενία των υπαρχουσών αλλά και νέων δραστηριοτήτων στο λιμάνι», όπως εξήγησε στο σχετικό για το θέμα, ρεπορτάζ του «Ε», ο Νίκος Μανάβης, αναλύοντας τα νέα δεδομένα που θα βιώσουμε πιθανά στο μέλλον στην πόλη μας.

Γιατί όμως φτάσαμε στο σημείο να αλλάξουμε άρδην προσέγγιση για το τι θέλουμε για το λιμάνι μας και να εγκαταλείψουμε την προοπτική που είχαμε (συνηθίσει να έχουμε) στο μυαλό μας, για την «μετεγκατάσταση» της βαριάς δραστηριότητας στον Καρά Τεπέ; Ο ίδιος ο δήμαρχος Σπύρος Γαληνός, αναφερόμενος στη νέα μελέτη, είχε τονίσει ότι ο ίδιος πίεσε να ολοκληρωθεί η εκπόνηση. Κι αυτό γιατί αυτή συνδέεται με το έργο της ανάπλασης της προκυμαίας και του κέντρου της Μυτιλήνης (σ.σ. «Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη» είναι ο επίσημος τίτλος του έργου). Που είναι βασικά και εκείνο που αντιλαμβανόμαστε ως «μείζον» ζήτημα, όταν μιλάμε για την εικόνα αλλά και τη λειτουργία του λιμένα της Μυτιλήνης. Χωρίς λοιπόν το master plan, η προσδοκώμενη ανάπλαση προκυμαίας δεν μπορεί να γίνει. Και επειδή δεν είναι ώρα από εδώ, να σχολιάσουμε θετικά ή αρνητικά αυτήν την πολιτική επιλογή, έχει αξία να προσπαθήσουμε να δούμε τι τελικά μπορεί να γίνει βάσει των τελευταίων δεδομένων.

ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Η ανάπλαση της προκυμαίας

Ο αντιδήμαρχος Ανάπτυξης και Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, Κώστας Κατσαρός, μιλώντας πριν λίγους μήνες στην «Καθημερινή» και στην Ανθή Παζιάνου, για το στόχο της δημοτικής αρχής για την αλλαγή των δεδομένων στο λιμάνι και στην προκυμαία, είχε σχολιάσει ότι το προτεινόμενο σχέδιο του Δήμου Λέσβου στοχεύει στην ανάδειξη της Μυτιλήνης «σε υπερτοπικής σημασίας αναπτυξιακό πόλο, πόλη του πολιτισμού, δημιουργίας και επιστήμης, πύλη της Ελλάδας και της Ε.Ε., ελκυστικό χώρο διαβίωσης με κοινωνική συνοχή». Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, είναι επίσης σημαντικό, να διαδραματίσει τον ρόλο της ως «Μητρόπολη του Βορείου Αιγαίου», καθώς αποτελεί κεντρική έδρα του Πανεπιστημίου Αιγαίου, του Υπουργείου αρχικά και της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής μετέπειτα, των περιφερειακών υπηρεσιών κεντρικών υπουργείων. Από την άλλη, οι εξελίξεις των δύο τελευταίων χρόνων στο προσφυγικό, την έχουν φέρει στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος, προσφέροντας, ανεξαρτήτως προσήμου, αναπάντεχη προβολή.

Ωστόσο, ενώ αποτελεί σημαντική πύλη εισόδου Τούρκων επισκεπτών, αναγνωρίζεται ότι για το πολιτιστικό και περιβαλλοντικό της απόθεμα, υπολείπεται σε τουρισμό. Και παρά τις επενδύσεις για την προστασία του αστικού τοπίου, την αναβάθμιση των αστικών δικτύων και την αντιμετώπιση των προβλημάτων ρύπανσης της ευρύτερης περιοχής της πόλης της Μυτιλήνης ή τις παρεμβάσεις στην ποιότητα ζωής, εντοπίζονται αρκετά προβλήματα που έχουν να κάνουν με κυκλοφοριακά προβλήματα, μεταφορές, αστική διάχυση, μη λειτουργική ενσωμάτωση οικισμών, ανοργάνωτη αποθήκευση σύμμεικτων και ανακυκλώσιμων υλικών, μειωμένους ελεύθερους χώρους και πράσινες υποδομές, κ.λπ..

Σε ό,τι αφορά ειδικότερα πια στο σχέδιο του Δήμου Λέσβου, αφενός προτείνεται η ανάπλαση κεντρικών σημείων της πρωτεύουσας του νησιού, όπως η προκυμαία και το ιστορικό κέντρο της Μυτιλήνης στα Λαδάδικα. Η περιοχή της παρέμβασης αφορά ολόκληρη τη συνεκτική πόλη της Μυτιλήνης, καθώς και τις τέσσερις εισόδους - εξόδους της, που τη συνδέουν με τα προάστια, τους γύρω οικισμούς και το υπόλοιπο νησί. Εξάλλου, η Μυτιλήνη ας μην ξεχνάμε ότι αποτελεί και το διαμετακομιστικό κέντρο του νησιού με το κεντρικό επιβατικό και εμπορικό λιμάνι και το αεροδρόμιο.

Βασικοί επιχειρησιακοί στόχοι του σχεδίου βιώσιμης αστικής ανάπτυξης της Μυτιλήνης, μεταξύ άλλων, είναι:

• Η αναβάθμιση της ταυτότητας και της εικόνας της πόλης, η ανάδειξη του Κάστρου, της πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης και του λιμανιού.

• Η διοχέτευση των επισκεπτών και κυρίως των επιβατών κρουαζιέρας στο σύνολο του ιστορικού κέντρου και των μνημείων, βελτιώνοντας την προσβασιμότητα και ενθαρρύνοντας την επιχειρηματικότητα.

• Η ανάκτηση και αναβάθμιση του δημόσιου χώρου και των κύριων εισόδων - εξόδων της πόλης.

• Η βελτίωση των συγκοινωνιακών - κυκλοφοριακών συνθηκών, η προσβασιμότητα των μέσων από όλους, η ασφάλεια, η στάθμευση.

• Η ενθάρρυνση της επαγγελματικής δραστηριότητας.

Οι παρεμβάσεις

Πριν προχωρήσουμε στα… ενδότερα των προβλεπόμενων παρεμβάσεων για το πέταλο της προκυμαίας, είναι αναγκαίο να σου θυμίσουμε ότι η «Αστική Ανάπτυξη» που θα χρηματοδοτήσει την μεταμόρφωση της πρόσοψης της πόλης με 12 εκ. ευρώ, συνδέεται και με την ανάπλαση στα Λαδάδικα. Που βρίσκεται στην πλάτη της προκυμαίας, αλλά αποτελεί «αναφορά» αυτής, και σε παλαιότερο τεύχος, αποκλειστικά για αυτήν την ευαίσθητη περιοχή της πόλης, είχαμε μιλήσει αναλυτικά για τις αντίστοιχες προοπτικές της, μέσω του ιδίου χρηματοδοτικού εργαλείου: της «Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης». Όπως θα ήταν χρήσιμο να σου πούμε, πως στο μεσοδιάστημα, το Λιμενικό Ταμείο που είχε την ευθύνη της επίμαχης περιοχής του τεύχους, έπαψε να υφίσταται. Αφού ενσωματώθηκε ουσιαστικά στον Δήμο Λέσβου και στις αρμοδιότητες αυτού, λειτουργώντας πια ως «Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο». Με θετικό στοιχείο -φαινομενικά τουλάχιστον- να αναδεικνύεται το ότι θα αποφασίζει πια ένας και μόνο φορέας για το τί και πώς θα γίνει στο λιμάνι μας. Επιστρέφοντας λοιπόν στο προκείμενο, σου λέμε ότι προβλέπονται παρεμβάσεις εξωραϊσμού συνολικά στο «πέταλο» της προκυμαίας. Από το «Φανάρι» ως το ξενοδοχείο «Blue Sea», ενώ οι τελευταίες ενδείξεις δείχνουν πως το σχέδιο θα φτάσει ως και το Άγαλμα της Ελευθερίας και από εκεί στο Κάτω Κάστρο. Πιο συγκεκριμένα, η μελέτη περιλαμβάνει ηλεκτροφωτισμό της περιοχής, πλακοστρώσεις, αλλά και νέα άσφαλτο με ολική αφαίρεση των προηγούμενων «μπαλωμάτων».

ΠΛΑΤΕΙΑ ΣΑΠΦΟΥΣ

Η μελέτη του «διεθνούς» Βαρώτσου

Η μελέτη όμως καταπιάνεται αναπόφευκτα και με την χαρακτηριστική της προκυμαίας, Πλατεία Σαπφούς. Με το «Ε» να έχει αποκαλύψει πριν λίγες ημέρες, τη μελέτη που εκπόνησε ο διεθνούς φήμης γλύπτης και αρχιτέκτονας Κώστας Βαρώτσος.

Πριν μπούμε όμως σε λεπτομέρειες, αξίζει να αναφέρουμε τις δύο πιο χαρακτηριστικές προτάσεις του διάσημου αρχιτέκτονα. Που εισηγείται την εγκατάσταση ενός μεγάλου σε μέγεθος, γλυπτού δικής του έμπνευσης, που θα φέρει ένα μεγάλο καλάμι ψαρέματος που θα καταλήγει μέσα στο λιμάνι. Το οποίο θα βρίσκεται κοντά στην προβλήτα και αναπόφευκτα θα προκαλέσει την μετακίνηση του αγάλματος της Σαπφούς σε ένα πιο επίκαιρο και εμφανές σημείο εντός της πλατείας.

Χρώμα, γυαλί και υπόγειοι κάδοι

Από εκεί και έπειτα, το σχέδιο του Κώστα Βαρώτσου, περιλαμβάνει χρωματισμό του δαπέδου της πλατείας με χρώματα που θα συνάδουν με εκείνα των όψεων των παλαιών κτηρίων της προκυμαίας, δίνοντας έναν άλλο τόνο συνολικά στην μουντή σήμερα εκδοχή της. Ακόμη χαράζει την επέκτασή της προς εκείνη της παρακείμενης πλατείας του μνημείου «Ριμινιτών», που σημαίνει την υπερκάλυψη του σημερινού δρόμου που οδηγεί από την προκυμαία στην οδό Αρχιπελάγους και Σάμου, κοινώς μέσα στο ιστορικό κέντρο. Η είσοδος τώρα για το ιστορικό κέντρο, σύμφωνα με την πρόταση, θα προβλέπεται (με αντίστροφη ροή) αποκλειστικά από το δρομάκι που επιστρέφει σήμερα τα οχήματα στην προκυμαία, μπροστά από το χαρακτηριστικό περίπτερο στην πλατεία «Ριμινιτών».

Στα σχέδια του Κώστα Βαρώτσου όμως, είναι και η σύνδεση της πλατείας με τα παρακείμενα καταστήματα, με πρόβλεψη μάλιστα μέχρι και για ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων, έτσι όπως το συναντά κανείς σε πολλές πλατείες σε όλη τη χώρα. Ενώ πρόβλεψη έχουν τα σχέδια και για την αναγκαστική υφιστάμενη «ανορθογραφία» που υπάρχει επάνω στη σημερινή πλατεία, «σβήνοντας» την παρουσία του αντλιοστασίου της ΔΕΥΑΛ. Με μία επένδυση γύρω από αυτό με γυαλί, που θα αντανακλά το είδωλο της πλατείας. Χωρίς να διευκρινίζεται επί του παρόντος το τι θα γίνει με την παγκόσμια πρωτοτυπία της Λέσβου, να διαθέτει πλατεία που την διασχίζουν κάθετα οχήματα και δη, ταξί, η μελέτη προβλέπει παιδική χαρά, παγκάκια που θα βλέπουν προς τη θάλασσα, αλλά και δέντρα που θα «μειώνουν» το σημερινό απέραντο τσιμέντο της πλατείας μας. Ενώ η μελέτη έχει πρόβλεψη και για ένα ακόμη αξεπέραστο ως σήμερα πρόβλημα, που αφορά στους κάδους απορριμμάτων. Οι οποίοι θα είναι υπόγειοι…