Βασίλειος Γαβαλάς

Ο πληθυσμός των νησιών του Αρχιπελάγους. 1920-2020: Ένας αιώνας δημογραφικής και κοινωνικής εξέλιξης των αιγαιακών κοινωνιών

Εκδόσεις Δίσιγμα, Θεσσαλονίκη 2019, σελ. 233

Ο Βασίλειος Σ. Γαβαλάς είναι αναπληρωτής καθηγητής Πληθυσμιακής Γεωγραφίας στο Τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Σπούδασε Ιστορία και Εθνολογία στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και συνέχισε τις σπουδές του ως υπότροφος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών σε μεταπτυχιακό επίπεδο στο London School of Economics and Political Science στο Ηνωμένο Βασίλειο. Είναι κάτοχος MSc και PhD στην επιστήμη της Δημογραφίας. Έχει εργαστεί ως ερευνητής (Research Associate) στο Κέντρο Δημογραφικών Μελετών του Πανεπιστημίου του Manchester. Στην Ελλάδα έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με τη νησιωτική δημογραφία.

Καρπός της πολύχρονης μελέτης του το παρόν βιβλίο στο οποίο περιγράφει και αναλύει την ανθρωπογεωγραφία των νησιών του Αιγαίου στη διάρκεια των τελευταίων 100 χρόνων. Γραμμένο έτσι ώστε να μην υπεισέρχεται σε τεχνικές λεπτομέρειες που απαιτούν εξειδικευμένες γνώσεις βασίζεται σε επίσημες και «ανεπίσημες» (μη-κρατικές) στατιστικές, αλλά και σε μεγάλο όγκο βιβλιογραφίας για να σκιαγραφήσει τα πληθυσμιακά, οικονομικά-αναπτυξιακά και κοινωνικά χαρακτηριστικά του γεωγραφικού διαμερίσματος «Νησιά Αιγαίου». Μια σειρά από χάρτες, οι οποίοι κατασκευάστηκαν ειδικά για τις ανάγκες του βιβλίου, δείχνουν παραστατικά τις χωρικές διακυμάνσεις των ανθρωπογεωγραφικών φαινομένων σε επίπεδο Νομού, Περιφερειακής Ενότητας, Δήμου και Δημοτικής Ενότητας. Μια δημογραφική προβολή με ορίζοντα το 2051 φωτίζει τις προοπτικές του πληθυσμού των νησιών στο ορατό μέλλον, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις τρέχουσες συγκυρίες που αφορούν το προσφυγικό-μεταναστευτικό ζήτημα στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου όσο και τις μακροχρόνιες συνέπειες της οικονομικής κρίσης στον Ελλαδικό χώρο.

Χωρίζεται σε έντεκα κεφάλαια με τους παρακάτω τίτλους: Το αρχιπέλαγος του Αιγαίου: Διοικητική δομή και πληθυσμιακή εξέλιξη, Ανθρωπογεωγραφία των νησιών, Οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των νησιών, Ο κύκλος ζωής της οικογένειας, Αναπαραγωγή του πληθυσμού, Φθορά του πληθυσμού, Μετανάστευση, Δημογραφικές προοπτικές των νησιών του Αιγαίου πελάγους, Πώς εκτιμήθηκαν οι δείκτες ολικής γονιμότητας (TFR) και γαμήλιας γονιμότητας (TMFR), Πίνακες επιβίωσης για την Ελλάδα και το γεωγραφικό διαμέρισμα «Νησιά Αιγαίου», Παράδειγμα υπολογισμού τυποποιημένων δεικτών θνησιμότητας (Standardized Mortality Rates) με τη μέθοδο της έμμεσης τυποποίησης.

Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από κεφάλαιο που αφορά το νησί μας: «Ο πληθυσμός του νομού Λέσβου θα αυξηθεί σταδιακά από 103,8 χιλιάδες που ήταν το 2016 στις 109, 7 χιλιάδες το 2051, μία αύξηση της τάξης των 6000 σε 35 χρόνια. Αυτή η αύξηση θα οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στην θετική καθαρή μετανάστευση, ενώ το φυσικό ισοζύγιο του πληθυσμού θα είναι αρνητικό καθ’ όλη τη διάρκεια της τρειακονταπενταετίας που εξετάζουμε. Ο ήδη γερασμένος πληθυσμός της Λέσβου θα γίνει ακόμα πιο γερασμένος με αποτέλεσμα το 2051 οι ηλικιωμένοι να αποτελούν το 28% του συνολικού πληθυσμού και να αντιστοιχούν 192 από αυτούς σε κάθε εκατό παιδιά…».

ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

Χρήστος Αν. Σταυράκογλου

Τα ταξίδια μου

Αθήνα 2019, σελ. 277

Κώστας Λιάκος

Το καθάριο σύννεφο της φυγής

(ποιήματα)

Αθήνα 2018, σελ. 107