Ο γνωστός ιστορικός Στρατής Αναγνώστου μιλά στο «Ε» για το νέο του βιβλίο

Αποτελεί την ιστορική τεκμηρίωση της ελληνικότητας των νησιών του Βορειοανατολικού Αιγαίου

16/01/2022 - 13:00 Ενημερώθηκε 14/01/2022 - 15:37

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΚΟΡΔΑ 

Τις μέρες των γιορτών στις προθήκες των βιβλιοπωλείων της πόλης μας τοποθετήθηκε μια κασετίνα, μεγάλων διαστάσεων, 37χ27cm, που τραβάει τη ματιά του αναγνώστη. Πρόκειται για μια ιστορική μελέτη, που την αναμέναμε πολύ καιρό και πήρε το δρόμο της με τη συνεισφορά των εκδόσεων «Μύθος», που προσφέρουν στο τόπο σοβαρά και επιμελημένα βιβλία, πολύ προσεγμένα γραφιστικά και εκτυπωτικά.  

Για την έκδοση αυτή μιλάμε με τον Στρατή Αναγώστου, διδάκτορα, ιστορικό, Πρόεδρο της Εταιρείας Λεσβιακών Μελετών και Σχολικό Σύμβουλο Φιλολόγων, έναν άνθρωπο που πάνω από 30 χρόνια ερευνά, γράφει και δημοσιεύει για την ιστορία της Λέσβου. 

Τι περιέχει η εντυπωσιακή και συλλεκτική κασετίνα των εκδόσεων «Μύθος»; 

Περιέχει το βιβλίο μου με τίτλο: «Ελληνική εθνική ταυτότητα στο Αιγαίο (1821-1923). Η περίπτωση της Λέσβου» και την αυτούσια αναπαραγωγή του ανέκδοτου κατάστιχου με τίτλο: «Βιβλίο εισφορών υπέρ των αναγκών της Μεγάλης Ελληνικής Πατρίδος 1912-1913». 

Το βιβλίο σας σε πόσα κεφάλαια χωρίζεται και τι πραγματεύεται με λίγα λόγια; 

Χωρίζεται σε 12 κεφάλαια και πραγματεύεται την παγίωση της ελληνικής εθνικής συνείδησης στη Λέσβο από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 μέχρι την οριστική ενσωμάτωση του νησιού στην Ελλάδα το 1923, με τη συνθήκη της Λωζάννης. Συγκεκριμένα, ερευνά τους τρόπους με τους οποίους εκδηλώθηκε η ελληνική εθνική συνείδηση στο νησί κατά το ίδιο χρονικό διάστημα και αναδεικνύονται οι φορείς εκείνοι που εργάσθηκαν για την ευόδωση του παραπάνω στόχου.  

Η έρευνά σας έχει φέρει στο φως νέα στοιχεία για το νησί μας, που δημοσιεύονται για πρώτη φορά στο παρόν βιβλίο; 

Η έρευνα στηρίζεται στα πορίσματα που είχαν εξαχθεί στη διδακτορική μου διατριβή που εκπονήθηκε το 2004 στο Τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου και είχε τίτλο: «Η οικιστική εξέλιξη της Λέσβου (1462-1912). Η μετάβαση από την αγροτική συγκρότηση του χώρου στην αστική διάρθρωσή του». Ωστόσο, η έρευνα έχει συμπληρωθεί και εμπλουτισθεί με νέα τεκμήρια που προέκυψαν από το 2004 μέχρι σήμερα. 

Η έρευνα συνεχώς φέρνει στο φως… 

Υπάρχουν ακόμα θέματα για τη Λέσβο και το 1821 που δεν έχουν ερευνηθεί και που οφείλεται αυτό; 

Στο συγκεκριμένο βιβλίο υπάρχει εκτενές κεφάλαιο για την περίοδο της Επανάστασης του 1821 στη Λέσβο, που βασίστηκε σε δύο συναφή δημοσιεύματά μου σε δύο τόμους των «Λεσβιακών», το 1996 και το 2006. Ωστόσο δεν έχει ακόμα ερευνηθεί εκτενώς το αρχειακό υλικό των οθωμανικών αρχείων της γειτονικής χώρας. Μια νέα μου μελέτη με τίτλο: «Η Λέσβος κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821» που θα δημοσιευτεί τον επόμενο μήνα στον 27ο τόμο των «Λεσβιακών», θα συμπεριλαμβάνει για πρώτη φορά και ανέκδοτα οθωμανικά τεκμήρια. Τα συγκεκριμένα τεκμήρια όμως δεν αλλάζουν τη βασική στοχοθεσία, όπως εκτίθεται στο βιβλίο μου με τίτλο: «Ελληνική εθνική ταυτότητα στο Αιγαίο (1821-1923). Η περίπτωση της Λέσβου». Απλώς την εμπλουτίζουν και την τεκμηριώνουν.  

Ένα μοναδικό ιστορικό τεκμήριο 

Τι ακριβώς περιέχει το «Βιβλίο εισφορών υπέρ των αναγκών της Μεγάλης Ελληνικής Πατρίδας» 

Eίναι ένα ανέκδοτο κατάστιχο που συνέταξε ο Βασίλειος Α. Μουζάλας, ταμίας της Επιτροπής συλλογής των πατριωτικών εισφορών στη Μυτιλήνη το 1912-13, που άρχισαν να συλλέγονται φανερά πλέον, αμέσως μετά την απελευθέρωση της Μυτιλήνης. Περιέχει ονόματα ιδιωτών, κοινοτήτων, εκκλησιών συλλόγων και σωματείων που πρόσφεραν χρήματα, προκειμένου να ενισχυθεί ο ελληνικός στρατός και στόλος, αλλά και η ελληνική οικονομία γενικότερα, ώστε να επιτευχθεί -ενδεχομένως και με πόλεμο- η οριστική ενσωμάτωση των προσαρτημένων εδαφών των βαλκανικών πολέμων, και ιδιαίτερα της Λέσβου, στην Ελλάδα με διεθνή συνθήκη.  

Τι καινούργιο προσθέτει στην ιστορική μας γνώση η συγκεκριμένη δίτομη έκδοση; 

Σε μια εποχή που άρθρα της συνθήκης της Λωζάννης αμφισβητούνται από τη γείτονα χώρα, η συγκεκριμένη δίτομη έκδοση αποτελεί, μέσα από το παράδειγμα της Λέσβου, την ιστορική τεκμηρίωση της ελληνικότητας των νησιών του Βορειοανατολικού Αιγαίου. Συγκεκριμένα, δημοσιοποιούνται για πρώτη φορά και αναδεικνύονται οι πολύχρονοι, πολύμορφοι και πολυεπίπεδοι αγώνες των Λεσβίων , οι οποίοι μέσα σε ένα χρονικό διάστημα περίπου ενός αιώνα συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό στην εκπλήρωση του προαιώνιου πόθου της απελευθέρωσής τους από τον οθωμανικό ζυγό. Ειδικά σε μια περίοδο που ο αγνός πατριωτισμός συγχέεται με τον εθνικισμό, με την παρούσα έκδοση χαράσσονται διακριτά όρια μεταξύ των δύο παραπάνω ιδεολογιών.  

Ασχολείστε για πολλά χρόνια με την ιστορική έρευνα του νησιού μας, γράφετε βιβλία, επιμελείστε τα «Λεσβιακά», συλλέγετε συστηματικά και διασώζετε ποικίλα τεκμήρια. Υπάρχει ενδιαφέρον για την ιστορία της Λέσβου από νέους επιστήμονες με παραδοσιακές και με σύγχρονες προσεγγίσεις, έρχονται στο φως νέα πράγματα; 

Ήμουν τυχερός γιατί από την εποχή της εφηβείας μου ήρθα σε επαφή με οικογενειακά τεκμήρια ιστορίας, όπως ήταν οι επιστολές οι φωτογραφίες, τα βιβλία αλλά και με προφορικές διηγήσεις της γιαγιάς μου Ελευθερίας. Ωστόσο, η 30η Ιανουαρίου 1991 έμελε να σημαδέψει για πάντα τη ζωή μου. Εκείνη τη μέρα της γιορτής των Τριών Ιεραρχών βρήκα πεταμένο σε μια ρεματιά της Χαραμίδας τμήμα του γαλλικού και του ρωσικού προξενείου της Μυτιλήνης που χρονολογούταν στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου. Το γεγονός αυτό στάθηκε η αφορμή να επικεντρώσω πια τα συλλεκτικά μου ενδιαφέροντα στη συλλογή του αρχειακού υλικού που θα με βοηθούσε να αναδείξω άγνωστες πτυχές της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής ζωής της παλιάς Μυτιλήνης. Στα παλιατζίδικα του Βαγγέλη και του Θεμιστοκλή αντλούσα τα σπαράγματα εκείνα της μικροϊστορίας του τόπου μου, προσπαθώντας να περισώσω και να αναδείξω τα «παλιόχαρτα» που οι συντοπίτες μου θεωρούσαν άχρηστα και απαλλάσσονταν από την ενοχλητική τους παρουσία. Οι παλιές τοπικές εφημερίδες, τα γράμματα, τα δικαιοπρακτικά έγγραφα και οι φωτογραφίες μιας αλλοτινής εποχής αξιοποιούνταν σε άρθρα, σε λευκώματα, σε βιβλία, σε συλλογές, σε Ιστορία που δεν σκόρπιζε πια, αλλά αρχειοθετούταν και αξιοποιούταν. Στο βιβλίο μου «Ελληνική εθνική ταυτότητα στο Αιγαίο (1821-1923). Η περίπτωση της Λέσβου» ο αναγνώστης μπορεί να δει στην πράξη την ένταξη ορισμένων αντικειμένων της συλλογής μου στο ιστορικό «γίγνεσθαι» και την αξιοποίησή τους στη συγκεκριμένη ιστορική μελέτη.  

Δεν υπάρχει νέο αίμα στις τοπικές ιστορικές σπουδές  

Στο ερώτημά σας αν υπάρχει ενδιαφέρον για την ιστορία της Λέσβου από νέους επιστήμονες με παραδοσιακές και με σύγχρονες προσεγγίσεις είμαι κατηγορηματικός. Το πραγματικό ενδιαφέρον για την ιστορία της Λέσβου είναι ελάχιστο. Η πλειοψηφία των νέων που έρχονται σε επαφή μαζί μου για να τους βοηθήσω σε μελέτες τους για τη Λέσβο, αφορούν φοιτητές που επιθυμούν να ολοκληρώσουν μια πτυχιακή ή μεταπτυχιακή διατριβή. Όμως μετά την ολοκλήρωσή της συνήθως σταματά και το όποιο ενδιαφέρον είχαν οι συγκεκριμένοι για την ιστορία της Λέσβου. Αυτό αποδεικνύεται και από την έλλειψη σχετικών επιστημονικών δημοσιεύσεων από τους νέους αυτούς μετά την αποφοίτησή τους από το Πανεπιστήμιο. Αν δείτε τη σύνθεση των Δ.Σ. των τριών συναφών με την ιστορία επιστημονικών σωματείων της Λέσβου (Εταιρεία Λεσβιακών Μελετών, Εταιρεία Αιολικών Μελετών, Σύνδεσμος Φιλολόγων Λέσβου), θα διαπιστώσετε ότι δεν υπάρχει ούτε ένα μέλος με ηλικία κάτω των 50 ετών. Οι αιτίες του φαινομένου είναι, κατά τη γνώμη μου πολλές, αφού ζούμε σε μια εποχή με διαφορετικά ενδιαφέροντα και απαιτήσεις από τη δική μας και κυρίως τη δυσκολία επαγγελματικής αποκατάστασης των νέων επιστημόνων στην Ελλάδα κ.ά.. Ελπίζω πως σε βάθος χρόνου, όταν έρθει η ηλικιακή ωρίμανση, μαζί με την επαγγελματική αποκατάσταση, τα σταλάγματα της Ιστορίας που έχουν μέσα τους όλοι οι νέοι θα μετατραπούν σε πραγματικό ενδιαφέρον για την ιστορική αναδίφηση -ορισμένων τουλάχιστον- στην ιστορία της Λέσβου.  

Γενική Ροή Ειδήσεων

PROUDLY POWERED BY CJ web | Copyright © 2017 {emprosnet.gr}
Made with love and a lot of coffee by CJ web, Creative web Journey