Μια συλλογήςμοναδική που παραμένει διαχρονικά μοντέρνα περιμένει τους επισκέπτες του Μουσείου Τεριάντ στη Βαρειά σ’ έναν χώρο διαμορφωμένο όπως θα ήθελε ο ίδιος ο δωρητής Στρατής Ελευθεριάδης-Τεριάντ. Το τελευταίο επισημαίνεται από τους ίδιους τους επιμελητές και μουσειολόγους της ανακατασκευής του μουσείου, που φιλοξενεί καταλλήλως πλέον τα έργα που συντηρήθηκαν από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Μόνη, αλλά μεγάλη παραφωνία είναι το γεγονός ότι ο νέος χώρος δεν παραδόθηκε ποτέ επίσημα από την Πολιτεία, αλλά λειτουργεί σχεδόν έναν χρόνο με ευθύνη του ίδιου του προσωπικού -από ελάχιστο αριθμό ατόμων απλήρωτων από τον Ιούλιο- και με το διοικητικό συμβούλιο να έχει υποβάλει την παραίτησή του στις 15 Φεβρουαρίου 2016.

Η «επανέκθεση»
Θυμίζουμε ότι η συλλογή του Μουσείου-Βιβλιοθήκης δωρίθηκε από τον ίδιο το διάσημο τεχνοκριτικό Τεριάντ και στεγάστηκε στο κτήριο, που ανεγέρθηκε με δικές του δαπάνες, το 1979, σε σχέδια του Λέσβιου αρχιτέκτονα Γιώργου Γιανουλέλλη. Αξίζει να διαβάσει κανείς την ειδική έκδοση με φωτογραφικό υλικό και όλες τις πληροφορίες της «Επανέκθεσης», που επιμελήθηκε το Υπουργείο Πολιτισμού τον Ιούνιο του 2014.

Η συλλογή κατανέμεται στις αίθουσες χρονολογικά

Η διάρθρωση του μουσειακού χώρου διατηρήθηκε, με τον κάναβο ως αφετηρία και με δομικές παρεμβάσεις στην ορθογώνια κάτοψη κάθε αίθουσας.

Σ’ αυτόν το μουσειακό σχεδιασμό οδήγησε η αρχική επιλογή του Τεριάντ να αντιμετωπίσει ως εκθέματα μεμονωμένες σελίδες των εκδόσεών του, καταργώντας την έννοια του βιβλίου. Στόχος της επανέκθεσης είναι η προστασία και η παρουσίαση του συνόλου του εκδοτικού έργου του Τεριάντ με νέα μουσειολογική αντίληψη και με αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνογνωσίας.

Όλη η συλλογή κατανέμεται στις αίθουσες χρονολογικά, ανά πενταετία, διαχωρισμός που σχετίζεται οργανικά με τη δράση του Τεριάντ και τα γεγονότα που σημάδεψαν την ευρωπαϊκή τέχνη. Σε κάθε αίθουσα παρουσιάζονται οι εκδόσεις σε ψηφιακή ανασύσταση.

Το λεσβιακό τοπίο εισβάλλει στο μουσείο επιλεκτικά: στο χαγιάτι, σε διαρκή διάλογο με το έργο του Καρτιέ-Μπρεσόν, στην αίθουσα των Ελλήνων Καλλιτεχνών και Θεματικών Εκθέσεων καθώς και στη Βιβλιοθήκη, η οποία φιλοξενεί ψηφιοποιημένη τη συλλογή. Δώδεκα βιβλία καλλιτεχνών εκτίθενται με ελεύθερη πορεία: Πικάσο, Ματίς, Σαγκάλ, Λόρανς, Λεζέ, Μιρό, όλοι τους εμβληματικές μορφές του μοντερνισμού και προσωπικοί φίλοι του Τεριάντ. Ανάμεσά τους και το βιβλίο «Δάφνις και Χλόη».

Το μουσείο έχει ολοκληρωθεί κατά 95%. Μένουν να γίνουν κάποιες διορθώσεις στις τουαλέτες και, μεταξύ άλλων, να τοποθετηθούν υπολογιστές στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο της Βιβλιοθήκης. Είναι όμως επισκέψιμο και ανοιχτό καθημερινά από Δευτέρα έως Παρασκευή από τις 9 το πρωί έως τις 2 το μεσημέρι, ενώ παραμένει κλειστό το Σαββατοκύριακο, το διήμερο δηλαδή που όλα τα μουσεία προσελκύουν τους περισσότερους επισκέπτες τους.

Και ντοκιμαντέρ
Ο σκηνοθέτης Σίμος Κορεξενίδης συμμετέχει στο 18o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, που πραγματοποιήθηκε από τις 11 έως τις 20 Μαρτίου, με το ντοκιμαντέρ που αφορά τη ζωή και το έργο του Λέσβιου κριτικού τέχνης κι εκδότη βιβλίων τέχνης Στρατή Ελευθεριάδη-Τεριάντ, ενώ τη μουσική της ταινίας υπογράφει το συγκρότημα «Δραμαμίνη».

«Η συμμετοχή μας στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης είναι μόνο η αρχή προκειμένου να βοηθήσουμε, να ασκήσουμε πίεση, να διαδώσουμε και να διασώσουμε τον πολιτιστικό θησαυρό που δώρισε στο ελληνικό κράτος και στο νησί μας ο Στρατής Ελευθεριάδης-Teriade», δήλωσε σχετικά η Βαρβάρα Γκιγκιλίνη, που συμμετείχε στην παραγωγή του ντοκιμαντέρ. Στο ντοκιμαντέρ μιλούν σημαίνοντα πρόσωπα, μεταξύ άλλων οι Κώστας Μανιατόπουλος, Στρατής Πάλλης, Κατίνα Χαραλαμπίδη (διαχειρίστρια Ιδρύματος Τεριάντ), Δημήτρης Νικορέτζος, Δημήτρης Χαλκιώτης, Στρατής Φραντζέσκος, διευθυντές μουσείων, συγγενείς του Τεριάντ κ.ά.

Γόρδιος δεσμός η λειτουργία του μουσείου
Μόνο ως ανεξήγητη και ακατάληπτη μπορεί να χαρακτηριστεί η στάση του Υπουργείου Πολιτισμού (ΥΠΠΟ) αναφορικά με τις διαθέσεις του για τη λειτουργία και ανάδειξη του Μουσείου Τεριάντ ως μοναδικού πολιτιστικού κεφαλαίου της Λέσβου αλλά και της χώρας. Το 2010 εξέφρασε την επιθυμία του να ανακαινίσει, να αναβαθμίσει και να εκσυγχρονίσει, αλλά και να επεκτείνει το εν λόγω μουσείο, πράγμα που έκανε και στη συνέχεια «ξέχασε» να το παραδώσει επισήμως στους φιλότεχνους και στην τοπική κοινωνία.
Θυμίζουμε ότι η χρηματοδότηση του έργου εξασφαλίστηκε από το ΠΕΠ Βορείου Αιγαίου μέσω ΕΣΠΑ και με προϋπολογισμό 2.051.700 ευρώ.

Η τότε γενική γραμματέας Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη επισημαίνει στην έκδοση «Επανέκθεση»: «Καθώς σημαντικό μέρος των εκθεμάτων έχρηζε συντήρησης, οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟ εκπόνησαν και υλοποίησαν με αυτεπιστασία και μία νέα συνολική μουσειολογική και μουσειογραφική μελέτη επανέκθεσης του υλικού αλλά και αναβάθμισης του Μουσείου Τεριάντ γενικότερα, ώστε να φιλοξενεί επιπλέον εικαστικές εκθέσεις και πολιτιστικές εκδηλώσεις και να παρέχει σύγχρονες υψηλού επιπέδου υπηρεσίες προς τους επισκέπτες».

Όλα τα παραπάνω έγιναν, όμως δεν αναδείχτηκαν ποτέ, όπως θα ανέμενε κανείς, αν και πέρασε πάνω από ένας χρόνος, από τις αρχές του 2015, όπου ολοκληρώθηκαν οι εργασίες ανακαίνισης και σχεδιάζονταν τα εγκαίνια του νέου μουσείου!

«Θηλιά στο λαιμό»

Εννιά χρόνια μετά την υπόθεση που αναστάτωσε το Μουσείο Τεριάντ και το Δήμο Μυτιλήνης, που τότε είχε την εποπτεία του, το νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου εξακολουθεί να χάνει σημαντικό μέρος των χρηματοδοτήσεων που το αφορούν προκειμένου να εξοφλήσει, με συμψηφισμό, το χρέος του προς το ΙΚΑ. Χρέος που προκάλεσε η κατ’ εξακολούθηση, για μια πενταετία τουλάχιστον, υπεξαίρεση των χρημάτων που προορίζονταν για τις ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων του, που… έφταναν όμως σε διαφορετικό από τον ασφαλιστικό φορέα προορισμό.

Ο διευθυντής του μουσείου Κ. Μανιατόπουλος ξεναγεί το «Ε»

Για το σκάνδαλο, που αποκαλύφθηκε το φθινόπωρο του 2007, ένοχη κρίθηκε λογίστρια του μουσείου, η οποία έχει επιστρέψει έκτοτε σημαντικό μέρος του ποσού που συνολικά τής καταλογίζεται και το οποίο μαζί με τις προσαυξήσεις απ’ τα πρόστιμα έφτασε τις 400.000 ευρώ. Το εν λόγω χρέος, σε συνδυασμό με την έλλειψη προσωπικού, αποτελεί θηλιά στο λαιμό για τη λειτουργία του Μουσείου, όπως εξήγησε με λεπτομέρειες στο «Ε» κατά την ξενάγηση που μας έκανε στο νέο χώρο ο διευθυντής του Κώστας Μανιατόπουλος.

«Τα τελευταία χρόνια από 220.000 ευρώ που ήταν η χρηματοδότηση από το Υπουργείο Πολιτισμού κατέβηκε στις 80.000 ευρώ ετησίως, ποσό που αρκεί μόνο για τις μισθοδοσίες τριών υπαλλήλων (σ.σ. του διευθυντή και δύο φυλάκων)», εξηγεί. Επίσης, προσθέτει ότι έγινε διακανονισμός με το ΙΚΑ ώστε να ξεχρεωθεί το υψηλό πρόστιμο, ωστόσο η καθυστέρηση της επιχορήγησης από το Υπουργείο πριν από μήνες οδήγησε στην «έξωση» του μουσείου από το διακανονισμό και την «υφαρπαγή» των όσων μετέπειτα χρημάτων επιχορηγήθηκαν από το ΙΚΑ.

Για τα δύο αυτά ζητήματα επανειλημμένως η πρόεδρος του μουσείου Αλεξάνδρα Μπούνια έχει στείλει επιστολές από το 2011 στο ΥΠΠΟ χωρίς καμία ανταπόκριση.

Συγκεκριμένα, εκτός από τη διευθέτηση του προστίμου, για την ομαλή λειτουργία του Μουσείου ζητούνται έξι φύλακες, δύο καθαρίστριες, ένας μουσειολόγος, γραμματειακή υποστήριξη και ένας λογιστής.

Ουσιαστική απάντηση έως τώρα δεν έχει ληφθεί και το «Ε» σκοπεύει να παρακολουθεί ενδελεχώς την υπόθεση μέχρι να αποφέρει καρπούς. Προς το παρόν το προσωπικό παραμένει απλήρωτο από τον περασμένο Ιούλιο, περιμένοντας τα εγκαίνια του χώρου αλλά και να κόψει κάποιος «επίσημος» την… κορδέλα!