Γράφει: Ειδικός συνεργάτης

Επιλέξαμε αυτόν τον τίτλο για την παρέμβασή μας αυτή, παραφράζοντας το προερχόμενο από το Ρωμαϊκό δίκαιο απόφθεγμα dura lex sed lex (σκληρός νόμος, αλλά νόμος) για να καταδείξουμε ότι η ανάλυση των επιπτώσεων της εφαρμογής του νόμου περί περιορισμού των δικαιωμάτων αιρετών που διώκονται για κακουργηματική απιστία στις επικείμενες εκλογές στην αυτοδιοίκηση, δεν σημαίνει σε καμιά περίπτωση ότι μας βρίσκει σύμφωνους η συγκεκριμένη νομοθετική ρύθμιση. Γιατί ο προκαταβολικός περιορισμός δικαιωμάτων κάποιων πολιτών και μόνο με την παραπομπή τους σε δίκη, χωρίς να υπάρξει οριστική κρίση του αρμόδιου δικαστηρίου, περί τέλεσης ή μη του αδικήματος, καταργεί στην πράξη το τεκμήριο της αθωότητας, και κατά την ταπεινή μας άποψη εγείρει θέματα αντισυνταγματικότητας. Είπαμε όμως: …αλλά νόμος!

Πώς προέκυψε το θέμα στη Λέσβο

Σεβόμενοι το βήμα μιας τοπικής εφημερίδας, δεν θα επιχειρήσουμε ασφαλώς να προβούμε σε ευρύτερη ανάλυση της νομοθετικής αυτής πρόβλεψης και των επιπτώσεών της γενικά, αλλά θα μείνουμε στην ιδιαίτερη περίπτωση που ενδιαφέρει την τοπική κοινωνία της Λέσβου, από την έκδοση του παραπεμπτικού βουλεύματος σε δίκη 58 συμπολιτών μας που διετέλεσαν είτε μέλη Διοικητικού Συμβουλίου είτε υπηρεσιακά στελέχη της Συνεταιριστικής Τράπεζας Λέσβου-Λήμνου. Ασφαλώς η παραπομπή σε δίκη δεν σημαίνει σε καμιά περίπτωση βέβαιη καταδίκη. Αντίθετα, στις περισσότερες των περιπτώσεων είναι προφανές ότι η εμπλοκή των κατηγορουμένων ήταν εντελώς τυπική, ενώ υπάρχουν και παραδείγματα κάποιων που όχι απλώς δεν συνέπραξαν εμφανώς σε κάποιας μορφής αδίκημα, αλλά είχαν και ενεργό συμμετοχή στην αποκάλυψη του σκανδάλου. Όμως, είναι συνήθης πρακτική σε ανάλογες περιπτώσεις, να μην γίνεται εξέταση επί της ουσίας στο στάδιο της προανάκρισης, αλλά να παραπέμπονται «δίκαιοι και άδικοι» σε δίκη, όπου αναμένεται όπως λέγεται στερεότυπα «να λάμψει η αλήθεια»! Το βέβαιο είναι, ότι με βάση το νόμο, όσοι παραπέμπονται να δικαστούν για τέτοιο βαρύ αδίκημα, εκτός των άλλων χάνουν το δικαίωμα του να ασκούν καθήκοντα ως αιρετοί. Τούτο σημαίνει, ότι όσοι έχουν εκλεγεί ήδη και ακολουθήσει μετά το παραπεμπτικό βούλευμα, τίθενται αυτοδίκαια σε αργία μέχρι να τελεσιδικήσει η υπόθεσή τους. Αν στη δίκη καταδικαστούν, εκπίπτουν οριστικά από το αιρετό αξίωμά τους, αν όμως αθωωθούν, αίρεται η επιβολή της αργίας και επανέρχονται κανονικά στα καθήκοντά τους.

Τι γίνεται με τους υποψήφιους για αιρετό αξίωμα

Όσα προαναφέραμε ισχύουν για τους ήδη εκλεγμένους σε αιρετό αξίωμα. Τι γίνεται όμως με όσους θέτουν υποψηφιότητα μετά την έκδοση του παραπεμπτικού βουλεύματος; Και εδώ η νομική κρίση είναι ομόφωνη. Έχουν μεν το δικαίωμα να θέσουν υποψηφιότητα, ανακηρύσσονται δηλαδή υποψήφιοι, σε περίπτωση εκλογής τους όμως δεν αναλαμβάνουν καθήκοντα, αφού τίθενται αυτομάτως σε αργία, αναμένοντας την δικαστική κρίση που σε περίπτωση αθώωσης θα τους επιτρέψει να αναλάβουν το αιρετό αξίωμα, σε περίπτωση δε καταδίκης, θα τους αποκλείσει οριστικά από αυτό. Και για μεν τους υποψήφιους δημοτικούς ή περιφερειακούς συμβούλους που τυχόν θα εκλεγούν, τα πράγματα είναι απλά. Με την εκλογή τους τίθενται αυτομάτως σε αργία και η θέση τους μένει κενή, μέχρι να τελεσιδικήσει η υπόθεσή τους. Τότε, σε περίπτωση αθώωσης θα αναλάβουν καθήκοντα, σε περίπτωση δε καταδίκης η προσωρινή αργία γίνεται οριστική έκπτωση από το αξίωμα και καλείται ο πρώτος επιλαχών του ψηφοδελτίου να πάρει τη θέση τους. Τι γίνεται όμως στην περίπτωση επικεφαλής συνδυασμού ο οποίος τυχαίνει να εκλεγεί και Δήμαρχος;

Η περίπτωση που νεοεκλεγείς Δήμαρχος τεθεί σε αργία

Είναι προφανές ότι στην περίπτωση που το πρόβλημα υπάρχει με επικεφαλής συνδυασμού που τυχόν εκλέγεται Δήμαρχος, τα πράγματα γίνονται περίπλοκα, αφού βέβαια κάποιος πρέπει να ασκήσει τα καθήκοντα του Δημάρχου και εδώ ο νομοθέτης έχει προβλέψει γενικά το θέμα της αντικατάστασης Δημάρχου για οποιαδήποτε αιτία.

Σε αντίθεση με ό,τι ίσχυε στο παρελθόν, που η αντικατάσταση Δημάρχου μετά θάνατο, παραίτηση, έκπτωση ή αργία, προέβλεπε εκλογή του αντικαταστάτη με ψηφοφορία εντός του συνδυασμού του, ο νέος νόμος 4555/18 (Κλεισθένης 1) λόγω και της απλής αναλογικής στην εκλογή συμβούλων που θεσμοθετεί, έχει εντελώς διαφορετική πρόβλεψη. Δήμαρχος σε αντικατάσταση εκλέγεται με καθολική ψηφοφορία από όλο το Δημοτικό Συμβούλιο, με υποψηφίους για να διεκδικήσουν τη θέση αυτή, όλους όσοι επιθυμούν από τους Δημοτικούς Συμβούλους που εξελέγησαν από τον πρώτο ή τον δεύτερο σε ψήφους συνδυασμό! Μάλιστα προβλέπει τρεις διαδοχικές ψηφοφορίες, με τις δύο πρώτες να απαιτούν την απόλυτη πλειοψηφία των Δημοτικών συμβούλων, την τρίτη όμως να επιτρέπει την εκλογή Δημάρχου έστω και με σχετική πλειοψηφία! Επομένως, αν υπάρξει τέτοια περίπτωση, να εκλεγεί δηλαδή Δήμαρχος κάποιος που έχει τέτοιο κώλυμα, ουδείς μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια, πολύ περισσότερο να προδικάσει, το ποιος θα είναι ο αντικαταστάτης του. Και μια …σατανική λεπτομέρεια. Η μόνη περίπτωση «ελέγχου» των εξελίξεων, από κάποιον επικεφαλής που γνωρίζει ότι θα έχει πρόβλημα εκλογής, είναι -και πάλι με βάση το νόμο- να σπεύσει να παραιτηθεί από επικεφαλής του συνδυασμού ελάχιστες μέρες πριν τις εκλογές, οπότε καλείται ο συνδυασμός να εκλέξει προεκλογικά τον αντικαταστάτη του. Τότε όμως θα έχουμε στην πράξη νέο υποψήφιο Δήμαρχο, οπότε το θέμα της εκλογικής του απήχησης δεν είναι καθόλου δεδομένο συγκριτικά με τον προηγούμενο επικεφαλής, και θα μένει να επιβεβαιωθεί στην κάλπη.