Την άμεση ενεργοποίηση του συνόλου των φορέων που υλοποιούν έργα στο Βόρειο Αιγαίο, ζητά η Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή της Περιφέρειας, προειδοποιώντας για τα σοβαρότατα προβλήματα που θα δημιουργηθούν από τυχόν καθυστερήσεις στην πορεία τού ΕΣΠΑ. Το 2013 χαρακτηρίζεται ως το πλέον κρίσιμο έτος για το πρόγραμμα, αφού τελειώνει η δυνατότητα ένταξης νέων έργων, αλλά και «κλειδώνει» η εξέλιξη των ήδη ενταγμένων. Ό,τι δεν τρέξει αυτήν τη χρονιά, κινδυνεύει να μην ολοκληρωθεί ποτέ, είναι το σαφές μήνυμα που παίρνουν οι φορείς, στην αρχή μάλιστα του χρόνου, όταν είναι γνωστό πως τέτοιες κρούσεις συνηθίζονται πάντα μετά το φθινόπωρο, για να υπάρξει απορροφητικότητα. Απεντάξεις έργων, έργα που θα μείνουν ημιτελή ελλείψει εθνικών πόρων για να ολοκληρωθούν, αλλά και σημαντική απώλεια πόρων συνολικά για τα νησιά, είναι μερικά απ’ τα πιθανά ζητήματα που θα παρουσιαστούν στο τέλος τού 2013 αν οι φορείς δεν επιταχύνουν τους ρυθμούς τους.

Ιδιαίτερα θορυβημένοι είναι οι τελικοί δικαιούχοι των έργων του περιφερειακού προγράμματος του ΕΣΠΑ, από έγγραφο που τους απέστειλε ο προϊστάμενος της Διαχειριστικής Αρχής, Γιώργος Πλακωτάρης, ζητώντας την άμεση επιτάχυνση των διαδικασιών υλοποίησης όλων των έργων τού ΕΣΠΑ. Η ανησυχία προκλήθηκε απ’ τα ενδεχόμενα για τα οποία και προειδοποιεί τους φορείς που υλοποιούν έργα, ενδεχόμενα που μόνο απίθανα δεν είναι αν συνεχιστεί με τους ίδιους ρυθμούς η εξέλιξη του προγράμματος στα νησιά.

Το ένα τέταρτο, σε ένα χρόνο
Εξ αιτίας των καθυστερήσεων που υπήρξαν τις προηγούμενες χρονιές, ο στόχος που μπαίνει για το 2013 για το πρόγραμμα, όπως μας μεταφέρθηκε ότι αναφέρει ο κ. Πλακωτάρης, είναι εκ των πραγμάτων πολύ δύσκολος, αφού το Βόρειο Αιγαίο θα πρέπει να απορροφήσει μέσα σε μία χρονιά έως το Δεκέμβριο πάνω από 85 εκατ. ευρώ. Δηλαδή περίπου το ένα τέταρτο των πιστώσεων όλου του προγράμματος που είχε για την περίοδο απ’ το 2007 έως και το 2015. Σε διαφορετική περίπτωση, θα εφαρμοστεί ο «κανόνας της αυτόματης αποδέσμευσης», δηλαδή της απευθείας και οριστικής απώλειας πόρων απ’ το πρόγραμμα. Η απώλεια πόρων δε θα επηρεάσει μόνο το τρέχον έτος, αλλά θα έχει πολλαπλάσια αρνητικά αποτελέσματα, αφού θα μειωθούν συνολικά οι διαθέσιμοι πόροι και έτσι δε θα πληρωθούν στο 100% τα έργα που είναι ενταγμένα.

Αν χαθούν πόροι, δε θα μπορέσουν να ολοκληρωθούν και τα έργα που υλοποιούνται, για τα οποία είναι γνωστό, δεδομένης και της οικονομικής κατάστασης της χώρας, πως δε θα υπάρξουν εθνικοί πόροι για την ολοκλήρωσή τους, για αυτό και θα μείνουν ημιτελή.

Προκειμένου να μην υπάρξουν εκκρεμότητες και αστοχίες με έργα που στο μέλλον θα βαρύνουν το εθνικό πρόγραμμα, υπάρχει σαφής εντολή στις διαχειριστικές αρχές να επιδείξουν απόλυτη αυστηρότητα. Έτσι, όχι μόνο θα αυξηθούν σε σχέση με το προηγούμενο διάστημα οι εισηγήσεις για απένταξη, αλλά αναμένεται και να πολλαπλασιαστούν.

Απεντάξεις απ’ το Πάσχα
Όπως μας είπε αξιόπιστη πηγή, στο έγγραφο του κ. Πλακωτάρη γίνεται σαφής προειδοποίηση για απένταξη όποιου έργου δεν ενεργοποιηθεί προκειμένου να έχει δαπάνες μέσα στο 2013, ενώ μπαίνουν και συγκεκριμένοι στόχοι για τη συμβασιοποίηση έργων που έχουν ενταχθεί τα προηγούμενα χρόνια κι έως τώρα δεν παρουσιάζουν δαπάνες. Μάλιστα, για κάθε φορέα-τελικό δικαιούχο (π.χ. Περιφερειακή Ενότητα Λέσβου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, Δήμους Λέσβου, Λήμνου, Χίου, Σάμου, Επιμελητήρια, Πανεπιστήμιο Αιγαίου κ.λπ.) υπάρχει ο κατάλογος των έργων που τον αφορούν και πρόβλεψη για το ύψος των δαπανών που πρέπει να έχει έως το τέλος του χρόνου το κάθε του έργο. Για το επόμενο διάστημα, με βάση αυτούς τους πολύ συγκεκριμένους δείκτες, οι φορείς θα πρέπει να παρουσιάζουν χειροπιαστά αποτελέσματα, γιατί σε διαφορετική περίπτωση, απ’ το επόμενο κιόλας δίμηνο, περίπου το Πάσχα, θα ξεκινήσουν τα δραστικά μέτρα με πρώτο την απένταξη έργων.

Τεχνική σύσκεψη με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το κλείσιμο του ΕΣΠΑ
Κανένα νέο έργο χωρίς εγγυήσεις

Ζητήματα που αφορούν το ΕΣΠΑ 2, το ΕΣΠΑ και κατ’ εξοχήν το κλείσιμο του υλοποιούμενου προγράμματος το Δεκέμβριο του 2015, εξετάστηκαν σε διήμερη τεχνική σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε την προηγούμενη βδομάδα στην Αθήνα, με τη συμμετοχή εκπροσώπων του Υπουργείου Ανάπτυξης, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των Διαχειριστικών Αρχών των περιφερειακών και τομεακών προγραμμάτων.

Στη σύσκεψη, έγινε κατ’ αρχάς σαφές πως δε θα υπάρξουν έργα-γέφυρες μεταξύ ΕΣΠΑ και ΕΣΠΑ 2, με προϋπολογισμό μικρότερο των πέντε εκατομμυρίων ευρώ. Αυτό κάνει επιτακτική την ανάγκη να ολοκληρωθούν και να γίνουν λειτουργικά τα έργα που έχουν ήδη ενταχθεί στο Βόρειο Αιγαίο και στη συντριπτική τους πλειοψηφία έχουν συμβασιοποιηθεί σε χαμηλότερο ύψος απ’ το πλαφόν των πέντε εκατομμυρίων.

Στην ίδια σύσκεψη ξεκαθαρίστηκε επίσης πως δεν πρέπει να ενταχθούν έργα (παρ’ ότι έως και το τέλος τού 2013 μπορούν να γίνουν νέες εντάξεις) τα οποία δεν έχουν τα εχέγγυα της άμεσης συμβασιοποίησης και έναρξης υλοποίησης, γιατί δε θα προλάβουν να ολοκληρωθούν εντός των χρονικών ορίων του προγράμματος και θα μείνουν ημιτελή. Οι διαχειριστικές αρχές κλήθηκαν μάλιστα να μην εγκρίνουν δημοπρατήσεις και συμβάσεις για έργα μετά το 2013, ώστε να υπάρχει χρονικά το περιθώριο να ολοκληρωθεί και να πληρωθεί ό,τι έχει ενταχθεί ήδη ή θα ενταχθεί υπό αυστηρές προϋποθέσεις έως το τέλος του χρόνου.

Τα όσα αναλύθηκαν στην τεχνική σύσκεψη, επιβεβαιώνουν τις συστάσεις-προειδοποιήσεις που απηύθυνε ο προϊστάμενος της Διαχειριστικής Αρχής Βορείου Αιγαίου, Γιώργος Πλακωτάρης, προς τους φορείς, αφού έγινε κάτι παραπάνω από ξεκάθαρο ότι το ΕΣΠΑ δε συγχωρεί όποιο φορέα δεν ανταποκριθεί εγκαίρως στις υποχρεώσεις του έναντι του προγράμματος.