Γράφει ο Στρατής Κοκκινέλλης

Η δημόσια συζήτηση γύρω από τις μεταναστευτικές ροές και τη διαχείρισή τους έχει φτάσει σε κρίσιμο σημείο σε Ελλάδα και Ευρώπη. Ειδικά εμείς οι Μυτιληνιοί που βιώσαμε πιο έντονα από οποιοδήποτε άλλο μέρος της Ευρώπης τις επιπτώσεις της ανεξέλεγκτης φιλοξενίας αιτούντων άσυλο μέσα στον κοινωνικό ιστό γνωρίζουμε πολύ καλά το όλο θέμα και τι αυτό φέρει.

Η έκθεση που από το πρόγραμμα Aegean Migrant Solidarity των Community Peacemaker Teams συμπεραίνει μεταξύ άλλων πως «Ο στόχος δεν ήταν ποτέ η βελτίωση των ζωών των μεταναστών, αλλά η απομάκρυνσή τους από τον δημόσιο χώρο, ενώ η μεταναστευτική διαχείριση μετατρέπεται σε μια κλειστή, τεχνολογικοποιημένη και αόρατη διαδικασία» αναφέρεται στα συμπεράσματα και προστίθεται πως «η δομή στη Βάστρια αντανακλά ακριβώς αυτή τη λογική (..), έχει σχεδιαστεί ως τόπος παρατεταμένου εγκλεισμού, με δυνατότητα φιλοξενίας έως και 5.000 ανθρώπων -συμπεριλαμβανομένων οικογενειών, ασυνόδευτων ανηλίκων και ιδιαίτερα ευάλωτων αιτούντων- που θα κρατούνται επί μήνες εν αναμονή διοικητικών αποφάσεων ή απέλασης».

Με λίγα λόγια η έκθεση τάσσεται ενάντια στα σχέδια τόσο της ελληνικής κυβέρνησης όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς τη δημιουργία και λειτουργία των Κέντρων Ελεγχόμενων Δομών εκτός αστικού ιστού, μη παραβλέποντας όμως την αποτυχία Δομών τύπου Μόριας. Η λειτουργία της πρώτης Δομής της Μόριας - λέμε πρώτης διότι ακόμα και σήμερα υφίσταται Δομή μεταναστών στη Μόρια και συγκεκριμένα στο Μαυροβούνι, στην νότια είσοδο του χωριού- , που φιλοξενούσε χιλιάδες ανθρώπους σε συνθήκες πλήρους αταξίας, ανέδειξε με τον πλέον ωμό τρόπο τα σοβαρά κοινωνικά, υγειονομικά και εγκληματολογικά προβλήματα που γεννά ένα αποτυχημένο μοντέλο.

Η Μόρια ως Παγκόσμιο Παράδειγμα Αποτυχίας

Η Μόρια δεν έπεσε επειδή «κατέρρευσε το μοντέλο της ορατότητας», όπως υποστηρίζουν ακτιβιστές και ομάδες πίεσης. Η Μόρια κατέρρευσε επειδή δεν υπήρχε έλεγχος, τάξη, ή στοιχειώδης ασφάλεια τόσο για τους διαμένοντες όσο φυσικά και για τους ντόπιους. Εγκληματικότητα, σεξουαλική και έμφυλη βία, εκτεταμένες παραβατικές συμπεριφορές, διακίνηση ναρκωτικών, καταστροφές, εμπρησμοί και ανασφάλεια για τους πολίτες ήταν καθημερινότητα και οι αιτίες που οι κάτοικοι του χωριού αποτελούσαν πρωταγωνιστές κεντρικών δελτίων ειδήσεων και οι λόγοι που θα λειτουργούσε αστυνομικό τμήμα.

Οι τοπικές κοινωνίες, όπως ήταν αναμενόμενο, οδηγήθηκαν σε απόγνωση. Οι κάτοικοι ήταν εγκαταλελειμμένοι από την Πολιτεία, επιχειρήσεις αναγκάστηκαν να πάψουν τη λειτουργία τους και να εκτοπιστούν από την έδρα τους, τα παιδιά μεγάλωναν βλέποντας το σχολείο τους να γειτονεύει με σκηνές εξαθλίωσης και σύρραξης ενώ παιχνίδι σε γειτονιές και πάρκα αποτελούσε όνειρο θερινής νυκτός. Όσο για τον τουρισμό, ούτε κουβέντα. Σε αυτό το περιβάλλον, δεν χωρούσε πια η «ευρωπαϊκή ουτοπία» διαχείρισης.

ΚΕΔ Λέσβου: Ασφάλεια, Ανθρώπινες Συνθήκες, Ομαλότητα

Η μετάβαση στο νέο μοντέλο Κλειστών Ελεγχόμενων Δομών, όπως η ΚΕΔ Λέσβου, έχει φέρει μια απαραίτητη ανάσα κανονικότητας. Με σύγχρονες υποδομές, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, πρόσβαση σε εκπαίδευση, οργανωμένο σύστημα καταγραφής και παρακολούθησης, 24ωρη φύλαξη, περιορισμό της αυθαιρεσίας και δραστικό περιορισμό της παραβατικότητας, οι νέες δομές συνδυάζουν ανθρωπισμό με τάξη.

Οι αιτούντες άσυλο πλέον διαμένουν σε περιβάλλον που εξασφαλίζει αξιοπρεπείς συνθήκες αλλά ταυτόχρονα αποτρέπει την πλήρη ανεξέλεγκτη αλληλεπίδραση με την τοπική κοινωνία, μέχρι την οριστική εξέταση της αίτησής τους. Η διαχείριση γίνεται με υπευθυνότητα, κάτι που φαίνεται καθημερινά και οι κάτοικοι του νησιού ελάχιστα ασχολούνται με το λαθρομεταναστευτικό.

Η Βάστρια: Μονόδρομος και λύση

Η ΚΕΔ στη Βάστρια δεν είναι «φρούριο» ούτε «απομονωτήριο». Είναι μία αναγκαία υποδομή για την προστασία τόσο των ίδιων των μεταναστών όσο και της τοπικής κοινωνίας. Αντίθετα από τις κατηγορίες περί «απομόνωσης», προσφέρει ένα πλήρες περιβάλλον φιλοξενίας, μακριά από πυκνοκατοικημένες περιοχές, με δυνατότητα πρόσβασης σε υπηρεσίες, σχολεία, ψυχοκοινωνική υποστήριξη και επαγγελματική κατάρτιση.

Η αποτυχία των ελεύθερων δομών δεν είναι θεωρητική αλλά καταγεγραμμένη στην καθημερινή εμπειρία χιλιάδων κατοίκων. Το νέο μοντέλο δεν είναι μια σκληρή «φυλακή», αλλά μια οργανωμένη δομή φιλοξενίας και διαχείρισης, που σέβεται τον άνθρωπο και προστατεύει το σύνολο.

Αντιθέσεις που Αγνοούν την Πραγματικότητα

Η έκθεση που κυκλοφόρησε με τίτλο «Πώς να Χτίσετε ένα Κέντρο Κράτησης» επιλέγει να εστιάσει αποκλειστικά σε ιδεολογικές και θεωρητικές πτυχές της μετανάστευσης, αγνοώντας πλήρως την καθημερινή εμπειρία των νησιωτών και τη ρεαλιστική ανάγκη για ασφάλεια. Οι επικρίσεις περί «παρακάμψεων» και «απουσίας διαβούλευσης» αγνοούν το γεγονός ότι η εθνική ασφάλεια και η ευρωπαϊκή υποχρέωση φύλαξης των συνόρων δεν μπορεί να τίθεται υπό ομηρία από μικροτοπικά συμφέροντα ή οργανωμένες μειοψηφίες που συχνά εκφράζουν μονοδιάστατες πολιτικές απόψεις.

Το νέο σύστημα ΚΕΔ δεν είναι το τέλος της φιλοξενίας, αλλά η αρχή της σοβαρής, αποτελεσματικής και υπεύθυνης διαχείρισης. Η Βάστρια είναι αναγκαία όχι γιατί απομονώνει, αλλά γιατί εξασφαλίζει. Γιατί αποτρέπει επανάληψη φαινομένων όπως της Μόριας, που κόστισαν ανθρώπινες ζωές και διέλυσαν την κοινωνική συνοχή.

Η ασφάλεια, η τάξη και ο σεβασμός τόσο προς τους φιλοξενούμενους όσο και προς την τοπική κοινωνία δεν είναι αντικρουόμενοι στόχοι. Είναι απαραίτητοι και συμπληρωματικοί. Η Βάστρια είναι κάτι παραπάνω από μονόδρομος και όσο καθυστερεί είμαστε μόνο χαμένοι. Γιατί με το άνοιγμα της Βάστριας, υπάρχει κι ένα Μαυροβούνι έτοιμο προς αξιοποίηση που θα ανεβάσει το νησί συνολικά…