*Γράφει ο Στρατής Κοκκινέλλης

Το φετινό καλοκαίρι δεν θυμίζει σε τίποτα τις περασμένες χρονιές. Σε μια εποχή που τα νησιά, όπως η Λέσβος, θα έπρεπε να σφύζουν από ζωή, με ντόπιους και επισκέπτες να γεμίζουν χωριά, καφενεία και φυσικά παραλίες, η εικόνα είναι διαφορετική. Πολλοί απόδημοι δεν κατάφεραν ή δεν θα καταφέρουν καν να προσεγγίσουν την ιδιαίτερη πατρίδα τους. Αν το καταφέρουν, σίγουρα δεν θα είναι για πολύ. Κι όχι, δεν το κάνουν από επιλογή.

Ήμουν στη Λέσβο πριν λίγες μέρες, στην καρδιά του φετινού καλοκαιριού, όπως κάθε χρόνο. Αυτή τη φορά, όμως, κάτι έλειπε. Κάτι βουβό, που γίνεται πιο έντονο όσο περπατάς στα σοκάκια της Μυτιλήνης και βλέπεις τα μαγαζιά στην προκυμαία να κατεβάζουν ρολά όταν η ώρα πάει 12. Λες και δεν υπάρχουν μηχανάκια ή αυτοκίνητα αλλά μια άμαξα όπως εκείνη της Σταχτοπούτας που μετά τις 00:00 γινόταν κολοκύθα. Δεν υπήρχε κόσμος.

Σε μια σύντομη κουβέντα με ιδιοκτήτη καφέ-μπαρ, άκουσα τη φράση που συνοψίζει τη φετινή τουριστική πραγματικότητα: «Δεν έχει κόσμο φέτος. Περιμένουμε το Σαββατοκύριακο και μία-δύο μέρες μέσα στην εβδομάδα. Ελπίζουμε για καλύτερες μέρες από εδώ και πέρα, αν και η σεζόν έχει χαθεί».

Δυστυχώς, δεν πρόκειται για μεμονωμένο φαινόμενο αλλά για καθολική εικόνα σε πολλά σημεία του νησιού όπως και σε άλλα νησιά της χώρας. Η απουσία, όμως, τουριστών συνδυάζεται με κάτι ακόμη πιο ανησυχητικό που στο νησί μας είναι ακόμα εντονότερο. Δεν είναι άλλο από την απουσία των ίδιων των Λέσβιων, των αποδήμων, των οικογενειών που άλλοτε γέμιζαν τα σπίτια τους, τα καφενεία και τα πανηγύρια του νησιού.

Το κόστος μεταφοράς απωθεί ακόμη και τους ντόπιους

Η ακτοπλοϊκή γραμμή Πειραιάς-Μυτιλήνη, κάποτε «γέφυρα» μεταξύ των αστικών κέντρων και των νησιών του Βορείου Αιγαίου, έχει μετατραπεί σε οικονομικό φραγμό. Οι τιμές των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων έχουν αυξηθεί κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια, φτάνοντας να είναι απαγορευτικές για μια τετραμελή οικογένεια που θέλει να επισκεφθεί το πατρικό στο νησί, μεταφέροντας και το Ι.Χ. Αιτία; Το έντονο ολιγοπώλιο στην ακτοπλοΐα, με λίγες εταιρείες να ελέγχουν τις περισσότερες γραμμές και να διαμορφώνουν τιμές χωρίς ουσιαστικό ανταγωνισμό. Η Επιτροπή Ανταγωνισμού βρίσκεται ήδη σε φάση διερεύνησης για ενδείξεις καταχρηστικής τιμολόγησης, με εστίαση και στις λεγόμενες «άγονες γραμμές» όπως του Βορείου Αιγαίου. Το μεταφορικό ισοδύναμο - που κάποτε διαφημίστηκε ως λύση - έχει αποδειχθεί ανεπαρκές για να αντισταθμίσει το αυξανόμενο κόστος, αν και το μέτρο αφορά μόνο τους μόνιμους κατοίκους των νησιών και όχι τους επισκέπτες, ούτε καν τους αποδήμους.

Την ίδια ώρα -ως είθισται - τα αεροπορικά εισιτήρια προς τη Λέσβο δεν αποτελούν λύση για τις περισσότερες οικογένειες, ειδικά όσες διαμένουν στην Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη. Παρά τις επιμέρους προσφορές, η συνολική τιμή για τέσσερις επιβάτες ξεπερνάει εύκολα τα 500-600 ευρώ με επιστροφή, χωρίς αποσκευές. Και πάλι, το πρόβλημα είναι η έλλειψη επαρκούς ανταγωνισμού. Ελάχιστες αεροπορικές εταιρείες εξυπηρετούν τη γραμμή, γεγονός που ενισχύει τη μονοπωλιακή δυναμική στην τιμολόγηση.

Η εγκατάλειψη της τουριστικής προβολής

Πέρα από το κόστος, το νησί δέχεται εδώ και χρόνια ένα δεύτερο πλήγμα που δεν είναι άλλο από την ανεπαρκέστατη τουριστική προβολή από πλευράς Περιφέρειας και κρατικών φορέων. Σε μια εποχή που ο ανταγωνισμός μεταξύ των νησιών είναι αδυσώπητος, η Λέσβος απουσιάζει από τις κεντρικές καμπάνιες τουριστικής προώθησης εγχώριας και διεθνούς. Ο φυσικός πλούτος, οι γαστρονομικές παραδόσεις, η αρχιτεκτονική και οι αμέτρητοι πολιτιστικοί θησαυροί του νησιού μένουν στο περιθώριο, την ώρα που άλλοι προορισμοί επενδύουν στρατηγικά στην εξωστρέφεια.

Προσθέστε σε αυτό το ότι για χρόνια η Λέσβος έχει ταυτιστεί, άδικα και μονοσήμαντα, με προσφυγικό - λαθρομεταναστευτικό. Μια ταυτότητα που κυριάρχησε στον δημόσιο λόγο χωρίς αντίβαρο και που εξακολουθεί να επηρεάζει αρνητικά τη φήμη του νησιού στο εξωτερικό.

Η Λέσβος, όπως και πολλά ακόμη νησιά του Αιγαίου, γίνεται σιγά σιγά «ακριβή για τους δικούς της ανθρώπους» και είναι κάτι που πρέπει να ανησυχεί.