(β΄ μέρος)

Μια παρόμοια περίπτωση με αυτή της Καλλονής που περιγράφηκε στο χθεσινό φύλλο, βιώνουμε πάλι με τον επανασχεδιασμό των Καταφυγίων Άγριας Ζωής (ΚΑΖ). Είναι από όλους αποδεκτό ότι ο υφιστάμενος σχεδιασμός δεν εκπληρώνει το σκοπό για τον οποίο έχουν δημιουργηθεί. Δεν παρέχει προστασία σε κανέναν από τους 74 υγροτόπους της Λέσβου, αλλά και ούτε σε άλλα, σημαντικά για σπάνια είδη, ενδιαιτήματα. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των υγρολίβαδων στην αλυκή της Καλλονής, όπου, ενώ αναπαράγονται και διαχειμάζουν σημαντικότατα είδη πουλιών, βρίσκονται στον πυρήνα του Natura, αποτελούν Ζώνη Ειδικής Προστασίας (SPA), αποτελούν έναν από τους δημοφιλέστερους διεθνώς προορισμούς παρατήρησης πουλιών, δεν υφίστανται στην πράξη καμμιά μορφή προστασίας και το κυνήγι συνεχίζεται υποβαθμίζοντας συνεχώς το ενδιαίτημα και τους πληθυσμούς των πουλιών.
Με καθυστέρηση 10 και πλέον χρόνων (από το 1998 που τροποποιήθηκε και άλλαξε το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τα ΚΑΖ) η Διεύθυνση Δασών προχώρησε σε αξιολόγηση και επαναπροσδιορισμό του υφιστάμενου και ανεπαρκούς αυτού δικτύου. Ο προτεινόμενος σχεδιασμός αποτελεί έναν από τους πιο ολοκληρωμένους και τεκμηριωμένους που έχει γίνει για το αντίστοιχο θέμα στην Ελλάδα, αφού η Διεύθυνση Δασών μπόρεσε να αξιοποιήσει για το σκοπό αυτό τη γνώση για τη βιοποικιλότητα της Λέσβου που παράγεται στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο σχεδιασμός αυτός έγινε εκτιμώντας αποκλειστικά οικολογικούς παράγοντες, καταγραφές πληθυσμών και ειδών και τεχνικές διατήρησης της άγριας ζωής. Δε λαμβάνει υπόψη του κοινωνικοοικονομικές προβλέψεις, προοπτικές επέκτασης οικισμών ή χωροθέτησης οχλουσών δραστηριοτήτων, γιατί απλά όταν σχεδιάζουμε την προστασία της φύσης, πρώτα ορίζουμε τις περιοχές που χρήζουν προστασίας και στη συνέχεια χωροθετούμε τα υπόλοιπα. Προς επίλυση ωστόσο των προβλημάτων των υφιστάμενων ΚΑΖ (μέρος των οποίων βρίσκεται μέσα σε οικισμούς) σχεδιάστηκαν έτσι ώστε να μην περιλαμβάνουν πλέον οικισμούς.
Η πρόταση αυτή για το νέο σχεδιασμό είναι σε δημόσια διαβούλευση τους τελευταίους δύο μήνες, κατά τους οποίους ζητήθηκε η γνωμοδότηση όλων των σχετικών φορέων. Στο διάστημα αυτό η παραπληροφόρηση οργίασε και πάλι, παρά το γεγονός ότι ο νόμος είναι σαφέστατος για το τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται στα ΚΑΖ. «Θα απαγορευθεί η δόμηση, θα απαγορευθεί η βόσκηση, το αγριογούρουνο θα καταστρέψει τις καλλιέργειές μας.» (!) Οι πολίτες τρόμαξαν, οι δήμαρχοι ανησύχησαν.
Τα ΚΑΖ υπήρχαν και θα υπάρχουν. Με το νέο σχεδιασμό δεν αλλάζει τίποτα ως προς το ρυθμιστικό πλαίσιο εφαρμογής τους (τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται), αλλά οριοθετούνται εκ νέου οι περιοχές προστασίας. Η δόμηση και η βόσκηση δεν απαγορεύονται στα ΚΑΖ, ενώ για το αγριογούρουνο θα γίνει ειδική ρύθμιση εφόσον δεν αποτελεί είδος αυτόχθον στη Λέσβο. Δε γνωρίζουν οι κύριοι ότι η εισαγωγή ξενικών ειδών, πέρα από ενέργεια παράνομη, είναι και επικίνδυνη για τον άνθρωπο και τα οικοσυστήματα; Ποιοι είναι άραγε αυτοί που το έφεραν και ποιοι αυτοί που φτάνουν στο σημείο να το επιστρατεύουν ως επιχείρημα για τη μη προστασία της βιοποικιλότητας της Λέσβου;
Σε μια άτυχη κίνηση με σκοπό την ενημέρωση (;), η Β΄ Κυνηγετική Ομοσπονδία του Αρχιπελάγους επέλεξε να καλέσει σε μια ημερίδα έναν καθηγητή από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, ο οποίος χωρίς να γνωρίζει ούτε τα υφιστάμενα ΚΑΖ στη Λέσβο, ούτε τα νέα, αλλά ούτε τις έρευνες και τα στοιχεία του Πανεπιστημίου Αιγαίου για την περιοχή, κατέληξε ότι ο σχεδιασμός δεν είναι αποδεκτός (!). Έτσι, στο - τεχνητό αυτό - μπάχαλο που δημιουργήθηκε η ιδέα έπεσε σα λύση: «Αφού δε συμφωνούμε και δεν υπάρχει συναίνεση των τοπικών κοινωνιών, ας μη βιαστούμε να κάνουμε τίποτα.» Το έργο το έχουμε ξαναδεί.
Η προστασία της άγριας ζωής μέσα στα καταφύγια, πέρα από τους λόγους προστασίας της βιοποικιλότητας και πέρα από την εξασφάλιση αντικειμένου για την ανάπτυξη του οικοτουρισμού, γίνεται για να εξασφαλίσει την αειφορία του θηραματικού πλούτου εκτός των καταφυγίων. Χρυσές τομές υπάρχουν και αυτές αναπτύσσουν οι επιστήμες του περιβάλλοντος. Οι κυνηγοί θα πρέπει να καταλάβουν ότι αν κυνηγούν χωρίς τις απαραίτητες ρυθμίσεις, δε θα κυνηγούν για πολύ ακόμη. Θα πρέπει να είναι αυτοί που επιδιώκουν τη διαφύλαξη των άγριων πληθυσμών και τη λειτουργία των ΚΑΖ, όπως πράττουν οι κυνηγοί της Λήμνου.
Η ίδια ιστορία έχει προηγηθεί στα θαλάσσια οικοσυστήματα της χώρας. Εφαρμόζοντας επί χρόνια καταστρεπτικούς και ανεξέλεγκτους τρόπους αλιείας, φτάσαμε στην εξάντληση των αλιευτικών πόρων. Σήμερα, οι αλιείς επιζητούν οι ίδιοι πλέον από την Πολιτεία την ίδρυση θαλασσίων καταφυγίων, σε μια ύστατη προσπάθεια για την ανάκαμψη των πληθυσμών των ψαριών.
Το πρόβλημα είναι σε όλες τις περιπτώσεις κοινό. Είμαστε όμηροι διαφόρων επιτηδείων που για την εξυπηρέτηση ιδιοτελών - και ενίοτε παράνομων - συμφερόντων παραπλανούν και εναντιώνονται στο όφελος μιας ολόκληρης κοινωνίας. Όμηροι πολιτικών, οι οποίοι, ενώ σε όλες τις δημόσιες δηλώσεις τους θέτουν την προστασία του περιβάλλοντος σε πρώτη προτεραιότητα, δυστυχώς στο τέλος συναινούν σκεπτόμενοι μόνο το πολιτικό κόστος.
Η επένδυση στη φύση δεν απαιτεί τεράστια κονδύλια. Γνώση χρειάζεται, προγραμματισμός και συντονισμός. Αλλά πρώτα από όλα θα πρέπει να αποφασίσουμε αν θέλουμε οι θεσμοί και οι νόμοι να λειτουργούν. Θα πρέπει να αποφασίσουμε ποιος είναι υπεύθυνος και έχει τη γνώση να ασκεί περιβαλλοντική πολιτική. Η Διεύθυνση Δασών ή τα σωματεία των κυνηγών; Η περιβαλλοντική υποβάθμιση στις περισσότερες περιπτώσεις είναι μη αναστρέψιμη και η διαχείριση των φυσικών πόρων, πόσο μάλλον των βιολογικών πόρων όπως τα άγρια ζώα, θα πρέπει να γίνεται με γνώση και προσοχή.
Όταν όλοι λένε ότι η πράσινη ανάπτυξη είναι μονόδρομος στην οικονομική και περιβαλλοντική κρίση, εμείς πόσο θα επιμένουμε ακόμη στην ανάπτυξη με το τουφέκι; Περιμένουμε με πολύ ενδιαφέρον τη στάση της διοίκησης.

* Ο Μπάμπης Πέτσικος είναι εκπρόσωπος της περιβαλλοντικής οργάνωσης Amegilla.