Δυο πληροφορίες και μια πρόσθετη συγκυρία συνδυάζονται στο μυαλό εκείνων που ασχολούνται με τα πράγματα της γεωργίας και γενικότερα της ανάπτυξης της υπαίθρου.
Η μια αφορά στο ότι στις 19 και 20 Ιουλίου ο επίτροπος αρμόδιος για τη Γεωργία, κ. Τζιόλος, θα προσπαθήσει να βγάλει τα συμπεράσματά του για το διάλογο που άρχισε πριν καιρό σχετικά με το μέλλον της γεωργίας μετά το 2013. Οι δυσκολότεροι είχαν πει πέρυσι ότι πρέπει να μειωθούν οι δαπάνες της γεωργίας κατά 40%, πράγμα που ισοδυναμούσε με απόλυτη καταστροφή. Είχαν αναφερθεί στο μέγεθος αυτό σε μια προσπάθεια να πουν μετά «είδατε; και το -30% ή το -15% είναι πολύ καλύτερο από τα αρχικά που λέγαμε». Το πρόβλημα είναι πολύ πιο βαθύ και χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Εμείς στο σημερινό μας σχόλιο πρέπει να σημειώσουμε ότι έχουμε εμπιστοσύνη στην Επιτροπή ότι δεν μπορεί να πετάξει στα σκουπίδια την πλέον εκλεπτυσμένη πολιτική που εφαρμόστηκε στα 50 χρόνια που πέρασαν.
Ταυτόχρονα για μας τους Έλληνες, πρέπει να δούμε τι σημαίνουν οι οποιεσδήποτε μειώσεις αποφασιστούν. Και εδώ συνδυάζεται η δεύτερη πληροφορία που άντλησα πρόσφατα στις Βρυξέλλες.
Πρόκειται για το ότι οι ειδικοί για τον προϋπολογισμό των 27 κρατών-μελών αποφάσισαν να μειώσουν τον ερχόμενο προϋπολογισμό κατά 3,6 δισ. ευρώ, εκ των οποίων μάλιστα για τη γεωργία η μείωση ανέρχεται σε 600 εκατ. ευρώ και το μεγαλύτερο μέρος αφορά τα φρούτα και λαχανικά και την ύπαιθρο χώρα.
Πράγμα που σημαίνει ακόμη λιγότερα χρήματα για ενισχύσεις στην ανάπτυξη της υπαίθρου, ακόμη λιγότερα λεφτά για την κατηγορία των φρούτων και λαχανικών. Όμως, ανεξάρτητα από τη μείωση για τα κονδύλια που κατευθύνονται προς τα φρούτα και την ύπαιθρο, δημιουργεί κακή εντύπωση το ότι αναθεωρήθηκαν οι επιστροφές προς το γεωργικό ταμείο κατά 450 εκατ. ευρώ, που σημαίνει ότι δε δίδεται επιπλέον καμμιά χάρη από κακή ή ελλιπή εφαρμογή της κοινής αυτής πολιτικής.
Άρα θα πάρουν από αυτούς που είναι οι… κακοί και θα τα δώσουν στους άλλους που είναι οι καλοί! Αυτό είναι και πρωτόγνωρο και επικίνδυνο.
Στην περίπτωσή μας η εφαρμογή αναπτυξιακών μοντέλων στην ύπαιθρο πρέπει να περάσει αναγκαστικά από νέα κανάλια που να είναι απόλυτα προσαρμοσμένα στα κελεύσματα των καιρών.
Στην περίπτωση αυτή, καλούνται οι νέες δομές και υπό νέες συνθήκες να εφαρμόσουν προγράμματα και σχέδια με όραμα και προσοχή, χωρίς διασπάθιση πόρων και με την υποχρέωση της πλήρους διαφάνειας, για να εκλείψουν τα αφάνταστα σενάρια που διαβάζουμε.
Στον αγώνα αυτόν ο νέος διοικητικός χάρτης της χώρας, ο γνωστός μας «Καλλικράτης» θα κληθεί να διαδραματίσει πρωτεύοντα ρόλο ως προς τη χρήση των πόρων, τόσο για την ανάπτυξη της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, όσο και γενικότερα της υπαίθρου. Το ανησυχητικό, βέβαια, είναι ότι στην «Έκθεση Αξιολόγησης Συνεπειών Ρυθμίσεων του σχεδίου νόμου: Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης “Πρόγραμμα Καλλικράτης”» γίνεται εκτενής αναφορά όσον αφορά στη διοικητική ικανότητα των δήμων από το πρόβλημα έλλειψης βασικής υλικοτεχνικής υποδομής και κυρίως εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού, πράγμα που είναι οξύτατο.
Σύμφωνα με το νομοθέτη, η συντριπτική πλειονότητα των ΟΤΑ δεν έχει σήμερα ουσιαστική οικονομική και διοικητική αυτοτέλεια, καθώς εξαρτώνται αποκλειστικά από τη χρηματοδότηση της κυβέρνησης. Όπως έχει διαπιστωθεί από την εμπειρία υλοποίησης των Κ.Π.Σ., οι επιχειρησιακές και διαχειριστικές δυνατότητές τους είναι περιορισμένες, με αποτέλεσμα να αδυνατούν να εκμεταλλευτούν τις αναπτυξιακές ευκαιρίες που υπάρχουν.
Σειρά από διαπιστώσεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι υπάρχουσες αδυναμίες περιορίζουν τον αναπτυξιακό ρόλο των ΟΤΑ και βέβαια η νέα διοικητική δομή θα υποχρεώσει τους νέους δημοτικούς άρχοντες να περάσουν από ένα σκληρότατο στάδιο προσαρμογής. Η σημερινή προβληματική δομή και η ραγδαία επιδείνωση της λειτουργίας του κράτους τα τελευταία χρόνια είναι κύριος λόγος γιγάντωσης του δημοσιονομικού προβλήματος και εμπόδιο στην ανάπτυξη.
Αν προσθέσουμε σε αυτά και τα αναμενόμενα, με βάση τις πληροφορίες μας από την πρωτεύουσα της Ενωμένης Ευρώπης, θα κατανοήσουμε το μέγεθος των δυσχερειών που αναμένονται. Το συμπέρασμα είναι ένα: Οι επερχόμενες δημοτικές εκλογές δεν είναι πανάκεια για τους νέους δήμους του «Καλλικράτη», αλλά ένας μόχθος που θα κληθούν να καταβάλλουν οι ασχολούμενοι με τα κοινά από νέες κατευθύνσεις, πρωτόγνωρης δυσκολίας. Ο καθένας μας, λοιπόν, πρέπει να καταβάλει τον απαραίτητο μόχθο και η υπουργός Γεωργίας πρέπει να εξηγήσει στους ομολόγους της ότι δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις επερχόμενες λαίλαπες χωρίς το ελάχιστον των απαραίτητων πόρων. Όχι να μειώνουν και από πάνω! Και μάλιστα, με το πρόσθετο ενδεχόμενο που αρχίζει να συζητιέται σοβαρά στις Βρυξέλλες, ότι δηλαδή τα κράτη-μέλη που δεν καταφέρνουν να μειώσουν τα ελλείμματά τους (βλέπε τη χώρα μας) κινδυνεύουν να δουν τις πιστώσεις της γεωργίας τους να μειώνονται ακόμη περισσότερο. Δύσκολα τα πράγματα λοιπόν…

* Ο Γιώργος Μαρκατάτος είναι οικονομολόγος.