Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει εδώ και καιρό προειδοποιήσει ότι αν η γρίπη των χοίρων εξαπλωθεί στις φτωχότερες χώρες, είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει χιλιάδες θύματα. Αυτή είναι η μία όψη του ζητήματος. Η άλλη είναι ότι ο ίδιος ο ΠΟΥ ζητά από τις κυβερνήσεις των φτωχών χωρών να μην προχωρήσουν στην παραγωγή του δικού τους Tamiflu, του μόνου φαρμάκου που υπάρχει μέχρι στιγμής για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του ιού. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα της εποχής μας. Να κινδυνεύει ο κόσμος από μια επιδημία, να υπάρχει δυνατότητα παραγωγής φαρμάκου, ακόμα και από τις φτωχές χώρες, και να εμποδίζονται με αυστηρές συστάσεις και δικαστήρια. Υπάρχει το προηγούμενο με την κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής και των φαρμάκων για το AIDS. Την πήγαν στα δικαστήρια όταν προσπάθησε να παραγάγει δικό της φτηνό φάρμακο, με μηδαμινό κόστος σε σχέση με το υπάρχον εμπορεύσιμο.
Το παράδοξο είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας για την παραγωγή φαρμάκων χρηματοδοτείται από κρατικά χρήματα δηλαδή από φόρους πολιτών. Οι φαρμακοβιομηχανίες μπαίνουν στο παιχνίδι της χρηματοδότησης στο τελευταίο στάδιο της έρευνας, όταν αντιληφθούν ότι αυτή καταλήγει σε εμπορεύσιμη για αυτές διαδικασία. Τότε την αντιλαμβάνονται ως επένδυση και τότε τη χρηματοδοτούν. Το όφελός τους είναι ένα πατενταρισμένο προϊόν αποκλειστικά δικής τους παραγωγής. Ο ΠΟΥ με τις συστάσεις του να μην προχωρήσουν και άλλοι στην παραγωγή φαρμάκου, προστατεύει τις πατέντες των φαρμακοβιομηχανιών και φυσικά τα κέρδη τους. Οι φαρμακοβιομηχανίες υποστηρίζουν ότι χρεώνουν ακριβά τα φάρμακα για να μπορούν να παράγουν συνεχώς καινούργια. Αυτό δεν αποδεικνύεται και είναι δύσκολο να το ελέγξει κανείς, αφού ένα μέρος από τα κέρδη των ακριβών φαρμάκων πηγαίνει στο μάρκετινγκ της εταιρείας και ένα άλλο καταλήγει στις τσέπες των μετόχων σα διανεμημένα κέρδη.
Μπορείς να δεχτείς αυτόν τον τρόπο λειτουργίας του σημερινού κόσμου; Να πεις «έτσι έχουν τα πράγματα» και να αποστασιοποιηθείς; Να δεχτείς ότι η επιστημονική γνώση πρέπει να περιχαρακώνεται και να γίνεται «ιδιοκτησία» για να κερδοσκοπούν οι λίγοι σε βάρος των πολλών; Με άλλα λόγια, να δεχθείς ένα άρρωστο σύστημα που δεν αφήνει τους άρρωστους να ζήσουν; Οι επιστημονικές γνώσεις, ειδικά σε ιατρικά ζητήματα, πρέπει να γίνονται παγκόσμια κληρονομιά. Τον οικουμενικό χαρακτήρα αυτής της αντίληψης τον έδωσε ο Τζόνας Σολκ, ο εφευρέτης του εμβολίου της πολιομυελίτιδας, που αρνούμενος τα πνευματικά δικαιώματα (δηλαδή την πατέντα) είπε: «Θα ήταν σα να πατεντάριζα τον ήλιο». Δημόσιο αγαθό ήθελε την εφεύρεσή του, όπως ο ήλιος. Aς σταματήσει αυτή η διαστροφή στη χρήση της επιστημονικής γνώσης. Για θέματα υγείας μιλάμε, άνθρωποι πεθαίνουν.


Τέχνη και λογοκρισία
Με αφορμή το κομμένο φιλμ του Κώστα Γαβρά στο νέο μουσείο της Ακρόπολης και το σάλο που προκάλεσε, να πούμε ότι δεν είναι η πρώτη ούτε φυσικά θα είναι και η τελευταία απόπειρα λογοκρισίας έργου τέχνης. Κάτι ανάλογο συνέβη και το 1958, όταν ο υπουργός Προεδρίας της Κυβέρνησης ο μακαρίτης Κων. Τσάτσος (από τους καλούς δεξιούς πολιτικούς μας, αλλά δέσμιος και αυτός της εθνικής ιδεολογίας), απαγόρευσε από το Ηρώδειο την παράσταση «Όρνιθες» του Αριστοφάνη σε σκηνοθεσία Καρόλου Κουν μετά από πίεση και τότε της Εκκλησίας. Το αιτιολογικό ήταν «η προσβολή του θρησκευτικού αισθήματος του λαού». Συγκεκριμένα, ο ιεροφάντης του κειμένου παρουσιαζόταν σαν απατεώνας ορθόδοξος παπάς. Προφητικός ο Κουν μέχρι και τώρα δικαιώνεται με τον κάθε Εφραίμ και Γιοσάκη. Αλλά και τα σκίτσα του μεγάλου μας γελοιογράφου Φωκίωνα Δημητριάδη, που με αφορμή αυτό το γεγονός σκιτσάριζε τον Τσάτσο σαν κότα (από τους Όρνιθες), λογοκρίθηκαν. Να μη μιλήσουμε για τα απολυταρχικά καθεστώτα που όχι μόνο λογόκριναν, αλλά κατέστρεψαν έργα τέχνης. Ακόμα και η Γκουέρνικα του Πικάσο φυγαδεύτηκε από την Ισπανία στις ΗΠΑ για να γλυτώσει την καταστροφή από το Φράνκο. Ο Σλαβόι Ζίσεκ παραθέτει ένα ιστορικό ανέκδοτο σχόλιο σχετικά με την Γκουέρνικα: «Σε συνάντηση στο ατελιέ του Πικάσο ενός φιλότεχνου Ναζί Γερμανού αξιωματικού με το μεγάλο Ισπανό ζωγράφο, στη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, έκπληκτος ο Γερμανός ρωτά τον Πικάσο μπροστά στην Γκουέρνικα: “Εσείς το φτιάξατε αυτό;” Για να πάρει την πληρωμένη απάντηση “Όχι, εσείς το κάνατε”». Η τέχνη όταν υπερβαίνει την εποχή της και σα φακός μεγεθύνει τα γεγονότα, όπως έλεγε και ο Μπρεχτ, ενοχλεί, γι’ αυτό και λογοκρίνεται. Άλλωστε αυτός είναι ο ρόλος της.