Ιστορικές θαλάσσιες πύλες της Λέσβου και της Αιολίδας

Στο α΄ μέρος του άρθρου μας αναφερθήκαμε στην εκ των πραγμάτων ανάδειξη κατά την αρχαιότητα της Μυτιλήνης και της περιοχής Μήθυμνας - (σημερινής) Πέτρας σε πύλες εισόδου/εξόδου της Λέσβου από/προς την Αιολίδα. Σήμερα αναπτύσσουμε σκέψεις μας για τις σύγχρονες πύλες της νήσου.
Ως πύλη εισόδου/εξόδου (για συντομία: πύλη) νοούμε εδώ τη θέση αφίξεως/αναχωρήσεως σκαφών θαλάσσης ή αεροπλάνων, επιβατών, οχημάτων και εμπορευμάτων με προέλευση/προορισμό απ’ ευθείας χώρες του εξωτερικού, στην οποία θέση λειτουργούν όλες οι απαραίτητες αστυνομικές, λιμενικές, τελωνειακές κ.ά. αρχές για διεκπεραίωση των υπό της νομοθεσίας και των διακρατικών συμφωνιών διαδικασιών. Χώρες εξωτερικού από τις οποίες αφικνούνται σήμερα επισκέπτες στη Λέσβο, είναι όσες εξυπηρετούνται (α) με απευθείας πτήσεις τσάρτερ κατά την τουριστική περίοδο, (β) με πλοία από την Τουρκία και, ενδεχομένως, από χώρες προελεύσεως κρουαζιεροπλοίων.
Μέχρι σήμερα η μοναδική νόμιμη πύλη της νήσου ευρίσκεται στην κυρία πόλη της, την πρωτεύουσα Μυτιλήνη, με τον οργανωμένο θαλάσσιο λιμένα και τον αερολιμένα της. Είναι η πύλη για όλους τούς από θάλασσα και αέρα διακινουμένους επισκέπτες της. Και πέραν κάθε αμφιβολίας, η Μυτιλήνη θα παραμείνει και στο μέλλον η μοναδική πύλη της για τους αεροπορικώς μεταφερόμενους επισκέπτες, δεδομένου ότι θα ήταν παράλογο να κατασκευασθεί νέος αερολιμένας σε άλλη θέση και μάλιστα υπό τις κρατούσες συνθήκες στη χώρα μας. Και για τη μεγάλη μάζα των από θάλασσα αφικνουμένων, η Μυτιλήνη θα παραμείνει η κυρία πύλη της νήσου.

Με την ευκαιρία αυτή, σημειώνουμε ότι επείγει η άμεση και ριζική βελτίωση των υποδομών εξυπηρετήσεως των επιβατών στις δύο συνιστώσες της πύλης Μυτιλήνης, το θαλάσσιο λιμένα και τον αερολιμένα της, ώστε να καταστεί και ευπρόσωπη πύλη. Ειδικώς το κτήριο του αερολιμένα είναι επιεικώς απαράδεκτο, όπως αδικαιολόγητη είναι και η μέχρι σήμερα αδυναμία των αρμοδίων να εξεύρουν τρόπο υπερπηδήσεως των ψευδοκωλυμάτων ανεγέρσεως νέου.
Τίθεται τώρα το ερώτημα εάν τεκμηριώνεται η δημιουργία και λειτουργία και άλλης/-ων θαλάσσιας πύλης/-ών στη νήσο. Ας παραθέσουμε ορισμένα δεδομένα:
- Η Μυτιλήνη είναι μάλλον η μοναδική πρωτεύουσα-πύλη νήσου, η οποία δε συγκρατεί διανυκτερεύοντες τουρίστες. Ο τουρισμός στη Λέσβο είναι σχεδόν πλήρως αποκεντρωμένος στην περιφέρειά της, σε αντίθεση π.χ. με τις πόλεις Ρόδου και Κέρκυρας, για να αναφερθούμε σε αναλόγου πληθυσμιακού μεγέθους νήσους. Οι επισκέπτες της Λέσβου κατευθύνονται κυρίως σε προορισμούς εκτός Μυτιλήνης.
- Η Λέσβος έχει μεγάλες αποστάσεις και μία πολύ μεγάλη περίμετρο ακτών, της τάξεως των 370 χλμ.. Οι οδικές αποστάσεις των κυρίων περιφερειακών τουριστικών προορισμών στη Λέσβο από την εκκέντρως τοποθετημένη μοναδική σήμερα πύλη της είναι σημαντικώς μεγαλύτερες από τις υπόλοιπες νήσους. Χαρακτηριστικώς αναφέρονται οι επόμενες αποστάσεις από τη Μυτιλήνη: Μήθυμνα - Πέτρα: 62 χλμ., Σίγρι: 94 χλμ., Πλωμάρι: 41 χλμ., Σκάλα Σκαμνιάς: 53 χλμ., Σκάλα Καλλονής: 45 χλμ., Σκάλα Ερεσού: 93 χλμ.. Θα πρέπει να προστεθούν τα 7 χλμ. από τον αερολιμένα έως την πόλη, ο χρόνος διελεύσεως από το ανεπαρκές οδικό δίκτυο της Μυτιλήνης και, κυρίως, η κακίστη χάραξη του οδικού δικτύου της νήσου. Σημειώνουμε εδώ ότι για κακές οδούς η μεγίστη ποιοτικώς αποδεκτή από τα διεθνή τουριστικά πρακτορεία διάρκεια διαδρομής από το σημείο αφίξεως έως το ξενοδοχείο προορισμού δεν μπορεί να υπερβαίνει τα περίπου 45 λεπτά (στη Λέσβο έχουμε διάρκειες και άνω των 2 ωρών!)

- Υφίστανται λιμενικές εγκαταστάσεις σε οικισμούς στην περίμετρο της Λέσβου, οι οποίες έχουν τη δυνατότητα, με μικρής δαπάνης συμπληρωματικά έργα, να καταστούν θαλάσσιες πύλες για σχετικώς μικρού μεγέθους σκάφη από το εξωτερικό. Σε ορισμένους δε εξ αυτών, ήδη λειτουργούν και οι απαραίτητες λιμενικές αρχές, τελωνεία κ.ά. (αν και η τάση είναι να κλείσουν τα πάντα!! βλ. «Εμπρός», 12/1/2012).
- Ήδη η Λέσβος αρχίζει να καθιερώνεται ως πύλη εισαγωγής εμπορευμάτων από την Τουρκία (βλ. «Τα Νέα της Λέσβου», 29/12/2011). Το Επιμελητήριο Λέσβου εκτιμά ότι το οικονομικό όφελος της Λέσβου από τη δημιουργία δεύτερης πύλης θα είναι σημαντικό (προσ. ανακ. Θ. Καλογρίδη).
Μετά τα παραπάνω, μονοσημάντως προκύπτει ότι είναι απαραίτητη και δυνατή η λειτουργία και άλλων θαλασσίων πυλών στη Λέσβο, πλην της Μυτιλήνης. Οπότε ανακύπτει ένα νέο ερώτημα: σε ποια/-ες θέση/-εις;
Κύρια, αν όχι μοναδική, χώρα προελεύσεως για τη νέα πύλη θα είναι η Τουρκία, χώρα εκτός Συνθήκης Σένγκεν. Όπως έχουμε αναλύσει, η περιοχή Μήθυμνας - Πέτρας ήταν η δεύτερη ιστορική πύλη της Λέσβου με τη Μικρά Ασία. Και σήμερα η περιοχή αυτή προβάλλει ως η πλεονεκτικότερη δεύτερη θέση για τις σχέσεις με την Τουρκία. Ο λιμένας της Μήθυμνας δυστυχώς δεν έχει άλλες δυνατότητες υποδοχής στη λιμενική ζώνη του. Ο παρακείμενος όμως λιμένας Πέτρας εμφανίζει πολλά πλεονεκτήματα: καλή λιμενική εγκατάσταση, χώρους σταθμεύσεως, διασύνδεση με καλό οδικό κόμβο, χώρο για απαιτούμενο κτήριο υποδοχής αποβιβαζομένων, γειτνίαση με Τουρκία και Μήθυμνα, για την οποία υπήρξε ζήτηση για προσεγγίσεις κρουαζιεροπλοίων, κ.ά.. Το Πλωμάρι θα μπορούσε να αποτελέσει μεταγενεστέρως μία τρίτη πύλη, αφού αποκτηθούν εμπειρίες από την Πέτρα. Το δε Σίγρι, εφόσον ολοκληρωθούν τα λιμενικά έργα και δημιουργηθεί σταθμός μεταφορτώσεως, θα μπορούσε να εξεταστεί (προσ. ανακ. λιμενάρχη κ. Βόμβα).

Εν κατακλείδι: Οι γεωμετρικές διαστάσεις της Λέσβου, οι αποκεντρωμένοι τουριστικοί προορισμοί στη νήσο σε αποστάσεις μεγάλες από τη Μυτιλήνη, το κακό οδικό δίκτυό της, η ασκουμένη πίεση για επίλυση του προβλήματος με τις βίζες για χώρες εκτός Συνθήκης Σένγκεν, ο αυξανόμενος αριθμός αφίξεων επισκεπτών από την Τουρκία (το 2011 ήταν περίπου 15.000, βλ. «Ε», 3/1/2012) κ.ά. συνηγορούν στην αναγκαιότητα αμέσου λειτουργίας και δεύτερης θαλασσίας πύλης στη Λέσβο, πέραν της λειτουργούσας και χρήζουσας βελτιώσεως κυρίας της πύλης, της Μυτιλήνης. Ως βελτίστη θέση για τη δεύτερη πύλη προβάλλει μονοσημάντως σε αυτήν τη φάση ο λιμένας Πέτρας, σε συνδυασμό με την πύλη στο Ακτσάι Τουρκίας, εγκαινιασθείσα τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Αμ’ έπος, αμ’ έργον, δεδομένου ότι υπάρχει ήδη από το 2005 και σχετική προέγκριση από το τότε Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως!

lhw@central.ntua.gr

* Ο καθηγητής Κ. Ι. Μουτζούρης είναι πρώην πρύτανης ΕΜΠ.

Σημ.: Ευχαριστίες εκφράζονται στον πρόεδρο κ. Καλογρίδη και τον κεντρικό λιμενάρχη, κ. Βόμβα, για κριτική ανάγνωση του χειρογράφου.