Το ζήτημα της τύχης που θα έχουν τα ανώτατα ιδρύματα της χώρας εφόσον ψηφιστεί ο νέος νόμος που προτείνει το Υπουργείο Παιδείας, απασχολεί καθημερινά πλέον την ακαδημαϊκή και φοιτητική κοινότητα. Λίγο μετά την 67η Σύνοδο των Πρυτάνεων που έγινε στο Βόλο και στην οποία συμμετείχε, ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Πάρις Τσάρτας, μιλάει στο «Ε» για το κλίμα που επικρατούσε στη Σύνοδο, τις μετέπειτα κινήσεις και το τι θα σημαίνουν οι όποιες αλλαγές για το ίδρυμα που διοικεί. Αναφέρεται, δε, παράλληλα, και στην κατάσταση που βιώνει το Πανεπιστήμιο Αιγαίου τους τελευταίους αρκετούς μήνες.


Κύριε Τσάρτα, θα θέλατε να μας μεταφέρετε το κλίμα που επικρατούσε στη Σύνοδο των Πρυτάνεων; Περιμένατε αυτά που προβλέπει το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Παιδείας;
«Η Σύνοδος είχε, νομίζω, ένα πολύ ώριμο και αγωνιστικό κλίμα. Αυτό, βέβαια, συνδέθηκε και με το γεγονός ότι ενώ περιμέναμε - και πολύ λογικά - να έρθει η υπουργός και να έχουμε το τελικό κείμενο του νόμου, δε συνέβη κάτι τέτοιο. Μέχρι στιγμής έχουμε εκδώσει κείμενα που συνδέονται με το νόμο, τα οποία έτυχαν ευρύτερης αποδοχής από την ακαδημαϊκή κοινότητα, κι αυτό είναι αρκετά ενδιαφέρον. Αυτήν τη φορά υπήρξαν βέβαια και κάποιοι που δεν ψήφισαν το κείμενο, τρεις πρυτάνεις μικρών πανεπιστημίων, που η θητεία τους λήγει άμεσα - και αυτό έχει σημασία. Αυτό που έχει σημασία ως προς τη στάση της Συνόδου είναι ότι, πέρα από την κριτική μας άποψη και τη διαφωνία μας, που είναι καθαρή και σαφής, επισημαίνουμε και το πόσα θετικά βήματα έχουν γίνει από πλευράς πανεπιστημίων στο να παράγουν απόψεις. Υπάρχουν και τέσσερα πανεπιστήμια που, έξω από τη Σύνοδο, έχουν παραγάγει θέσεις και από μόνα τους, κι ένα από αυτά είναι το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Το δεύτερο θετικό είναι ότι, στη διάρκεια μιας πάρα πολύ δύσκολης χρονιάς, αναδείχθηκε η ικανότητα των πρυτανικών αρχών να ανταποκριθούν στα καθήκοντά τους υπό συνθήκες κρίσης.»

Πιστεύετε πως θα ψηφιστεί το νομοσχέδιο μέσα στο καλοκαίρι;
«Δεν έχουμε ακόμη μια σαφή απάντηση. Η υπουργός έχει πει στην ΠΟΣΔΕΠ, που ζήτησε τρίμηνη παράταση, ότι δε θέλει να το καθυστερήσει και ότι σκέφτεται να το πάει για τη μεθεπόμενη εβδομάδα. Εγώ εκτιμώ ότι αποκλείεται να κατατεθεί το νομοσχέδιο μέσα στον Ιούλιο. Προβλέπω ότι θα πάει για τον Αύγουστο, και δε θα μου φανεί παράδοξο, λόγω του ότι υπάρχει σοβαρή κινητικότητα, ακόμη και το να μην κατατεθεί τώρα, παρά τα όσα λέγονται.»

Νομοσχέδιο και Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Τι σημαίνουν οι αλλαγές που προβλέπονται, για το Πανεπιστήμιο Αιγαίου; Μπορείτε να κάνετε μια εκτίμηση; Και ειδικά τα όσα ακούγονται για συγχωνεύσεις και καταργήσεις, αφορούν και το δικό μας Πανεπιστήμιο;
«Εφόσον υπάρχει νόμος, τα ζητήματα είναι πλέον οριζόντια. Είναι καταγεγραμμένες οι θέσεις ότι το Πανεπιστήμιο Αιγαίου δεν πρόκειται να μπει στις συζητήσεις οποιασδήποτε επιτροπής για συγχωνεύσεις. Αυτό έχει ειπωθεί από την υπουργό. Εάν γίνει οποιαδήποτε μετατροπή, τότε θα πρέπει να διατυπωθεί με σαφήνεια το ότι εμείς θέλουμε να διατηρήσουμε τη λειτουργία μας ως αυτόνομο πανεπιστήμιο. Στην περίπτωση που θα ισχύσει ο νόμος, χρειαζόμαστε ένα σοβαρό χρονικό διάστημα μεταβατικών διατάξεων. Αλλιώς ο νόμος δε θα “περπατήσει”, αφού θα είναι εξαιρετικά προβληματικός, και θα δημιουργήσει τεράστιες εντάσεις, ακόμη και συνταγματικά ζητήματα.»

Διοικητικώς, πώς μεταφράζονται για το ίδρυμα που διοικείτε τα όσα προβλέπει το σχέδιο νόμου;
«Αν εφαρμοστεί ο νόμος, θα γίνει αυτό το οποίο λέει. Εγώ σας λέω ότι αυτό το μοντέλο ψευδέστατα λέγεται ότι ισχύει σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Ισχύει μοντέλο που έχει σύμβουλο διοίκησης, αλλά είναι καθαρά ελεγκτικό, σε αντίθεση με εδώ που ο χαρακτήρας του είναι απολύτως συγκεντρωτικός. Με ρωτάτε τι θα γίνει στο Αιγαίο. Θεωρώ ότι είναι ένα κακό μοντέλο και για το Αιγαίο. Και θα μου επιτρέψετε να σας πω κάτι, επειδή εδώ κι ένα χρόνο δεχόμαστε άδικες επιθέσεις οι πρυτάνεις ότι θέλουμε να προστατεύσουμε την “καρέκλα” μας και να τελειώσουμε τη θητεία μας: Το να θέλουμε να τελειώσουμε τη θητεία μας, είναι δικαίωμα κάποιου που έχει εκλεγεί μέσα από διαδικασίες νομιμοποιημένες. Σε κάθε περίπτωση, αν μας ενδιέφερε η καρέκλα μας, θα κοιτούσαμε να βρούμε τρόπους συνδιαλλαγής με το Υπουργείο, κάτι που δεν κάνουμε εμείς. Αυτό που κοιτάμε, είναι το ουσιώδες του πανεπιστημίου.»

Το τριετές πρόγραμμα σπουδών επαφίεται στο τι θα αποφασίσει η ίδια η διοίκηση. Τι αποτέλεσμα πιστεύετε πως θα είχε κάτι τέτοιο στην ποιότητα των παρεχόμενων σπουδών, σε συνδυασμό και με το ότι ο φοιτητής θα πρέπει να ολοκληρώνει τη φοίτησή του σε έξι χρόνια; Είναι κάτι που θα εφαρμόζατε εφόσον ψηφιζόταν ο νόμος;
«Διαφωνούμε με τα τριετή προγράμματα, παρ’ όλο που η λογική τους παρουσιάζεται ως μια ευέλικτη δυνατότητα των πανεπιστημίων. Σας θυμίζω ότι εδώ και πολλά χρόνια υπάρχει η νομοθεσία τής Μπολόνια περί τριετών σπουδών και, πράγματι, σε πολλές χώρες της Ευρώπης έχουμε τριετείς σπουδές. Πολλές όμως από αυτές, μετά από χρόνια εμπειρίας, συζητούν να ξαναγυρίσουν στα τέσσερα χρόνια, γιατί θεωρούν ότι τα τρία δεν είναι ικανός χρόνος για ένα καλό πτυχίο. Προσωπικά θεωρώ ότι θα δημιουργήσει φοιτητές δύο ταχυτήτων. Αυτό που εμείς θα κάνουμε, εάν ψηφιστεί ο νόμος και αρχίσει κάποτε να λειτουργεί, είναι το να εξετάσουμε προφανώς όλα τα θεσμικά δεδομένα. Αν δούμε ότι υπάρχει πρόβλημα στην ακαδημαϊκή λογική, θα πούμε “όχι”. Έχουμε εναλλακτικές δυνατότητες ευελιξίας: σεμινάρια από απόσταση, προγράμματα εξειδίκευσης, τα λεγόμενα καλοκαιρινά σχολεία, που λόγω νησιών του Αιγαίου σκοπεύουμε να τα αξιοποιήσουμε όλο και περισσότερο, διεθνοποίηση των μεταπτυχιακών κ.ά.. Όλα αυτά είναι αλλαγές που θέλουμε να τις βάλουμε μπρος.»

Τι αντιδράσεις έχετε αφουγκραστεί, μέχρι στιγμής, από φοιτητές, διοικητικούς και εκπαιδευτικό προσωπικό; Θα υπάρξουν εκδηλώσεις διαμαρτυρίας το διάστημα αυτό;
«Δε θέλω να προτρέξω και να πω σε κανέναν τίποτα. Θεωρώ ότι το μήνυμα των προβλημάτων έχει γίνει αποδεκτό, τόσο από τους διοικητικούς όσο και από τους φοιτητές, δεν είναι όμως στην κουλτούρα μου να πω ότι το Πανεπιστήμιο θα πρέπει να κλείνει κάθε τόσο για να γίνονται εκδηλώσεις διαμαρτυρίας. Προφανώς, όμως, αν με ρωτάτε, φοβάμαι και δυναμικές αντιδράσεις, ειδικά εάν πάει για ψήφιση το νομοσχέδιο. Οι σύλλογοι είναι αυτόνομοι. Και είναι η πρώτη φορά που οι διοικητικοί υπάλληλοι δε συμμετέχουν σε διαδικασίες εκλογής πρυτανικών αρχών, το ίδιο και οι φοιτητές. Η Σύνοδος δε μάσησε τα λόγια της σε αυτά. Είναι άλλο να μειώσεις το ποσοστό ή να αλλάξεις τον τρόπο εκπροσώπησης και άλλο να το μηδενίσεις.»

Υφιστάμενη κατάσταση και προγραμματισμός

Σε τι κατάσταση βρίσκεται αυτήν τη στιγμή το Πανεπιστήμιο Αιγαίου από οικονομικής και διοικητικής άποψης και όσον αφορά στις παροχές προς τους φοιτητές;
«Δύσκολη. Έχουμε μια μείωση της τάξης τού 50% του τακτικού προϋπολογισμού. Με πολλές κινήσεις και προσπάθειες, έχουμε καταλήξει στο ότι τη φετινή χρονιά οριακά θα τα καταφέρουμε. Δε σημαίνει αυτό, όμως, ότι μπορούμε να συνεχίσουμε να λειτουργούμε στο όριο της κόκκινης γραμμής. Προσπαθήσαμε, και ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη φοιτητική μέριμνα έχουμε ελάχιστη μείωση των παροχών, λιγότερη από 10%. Αναδιαμορφώσαμε τη σύμβαση που έχουμε στη σίτιση και έχουμε κατά τι λιγότερες παροχές εκεί, αλλά σε γενικές γραμμές οι παροχές είναι πολύ καλές. Στη στέγαση έχουμε το θέμα ότι δεν μπορούμε να δώσουμε τα επιδόματα που δίναμε, αλλά αυτό είναι θέμα παρέδρου και δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι, δεν έχουμε δικαίωμα. Όμως, μην υποτιμάμε το εξής: είχαμε φοιτητική εστία Χίου, έχει τελειώσει η φοιτητική εστία Σάμου, εντάξαμε τη φοιτητική εστία Μυτιλήνης. Θα αρχίσουμε πλέον να έχουμε άλλο πρόσωπο απέναντι στους γονείς και στα παιδιά. Στόχος μας είναι όσο μπορούμε τα επόμενα χρόνια να εντάξουμε παντού τα σχετικά έργα. Παράλληλα, προσπαθούμε όλο και περισσότερο να βελτιώσουμε τη λειτουργία των κυλικείων. Επειδή κάναμε τη σωστή κίνηση να μεταφέρουμε τον κόσμο στο Λόφο “Ξενία”, το κυλικείο του Τμήματος Επιστημών της Θάλασσας έχει ζωντανέψει κατά πολύ, λειτουργεί πιο σωστά.»

Η μεταφορά στο Λόφο «Ξενία», πάντως, λειτουργεί χωρίς προβλήματα;
«Παρ’ όλο που ακούστηκαν πολλά στην αρχή, νομίζω πως ήταν ένα από τα πετυχημένα μας βήματα. Το στεγαστικό λύθηκε με μεγάλη ευκολία· λειτουργούν όλα με πρόγραμμα, χώροι όμως υπάρχουν. Κάτω θα μείνει μόνο το Τμήμα Ανθρωπολογίας. Αν κατορθώσουμε να εντάξουμε στο ΕΣΠΑ το Κτήριο Κοινωνικών Επιστημών, θα έχουμε σε λίγα χρόνια ένα ακόμα κτήριο. Αυτό θα το ξέρουμε μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες.»

Είστε σε θέση να κάνετε κάποιον προγραμματισμό για το ερχόμενο ακαδημαϊκό έτος;
«Δε θα σταματήσει το Πανεπιστήμιο Αιγαίου να διοικείται. Το λέω με πολλή σοβαρότητα, γιατί από πέρυσι περιμέναμε να ψηφιστεί ο νόμος. Έχουμε πει ως πρυτανική αρχή ότι δε θα σταματήσουμε να κάνουμε αυτά που έχουμε αναλάβει, όσο μπορούμε. Αυτά που έχουν ήδη γίνει στα κτηριακά, με εντάξεις έργων, είναι διπλά από αυτά που φανταζόμασταν στην αρχή ότι μπορούσαμε να κάνουμε. Η αναδιοργάνωση των διοικητικών υπηρεσιών, τα ζητήματα πολιτισμού για τους φοιτητές, όλα αυτά, θα τα επιχειρήσουμε μέχρι τέλους. Αν το νομοσχέδιο έρθει και καταργήσει τις πρυτανικές αρχές, θα δούμε τι θα κάνουμε. Ακόμη όμως και να συμβεί αυτό, που το θεωρώ κάπως ακραίο, μέχρι και την τελευταία μέρα θα υπάρχει κάποιος εδώ να διοικεί.»